دستاوردهای علمی و تحقیقاتی جهان در سال ۲۰۱۳ در یک نگاه

ابرکامپیوتر یوکوئین ۱۴ فوریه سال ۲۰۱۳ میلادی (۲۵ بهمن ۱۳۹۱) در مرکز تحقیقاتی یولیش کار خود را آغاز کرد. این کامیپوتر پنج پتافلاپس دارد؛ یعنی می‌تواند پنج تریلیون یا پنج هزار میلیارد محاسبه در ثانیه انجام دهد. یوکوئین سریعترین ابرکامپیوتر اروپا و پنجمین کامپیوتر سریع دنیا است. چنین کامپیوترهای سریعی برای محاسبه مدل‌های پیچیده علمی به پژوهشگران کمک می‌کنند.

سال ۲۰۱۳ میلادی سفینه "کنجکاوی" ناسا با موفقیت روی مریخ فرود آمد. این سفینه در ماه فوریه (بهمن ماه) پس از نمونه‌برداری از سطح مریخ، آنالیز ترکیبات سطح این سیاره را آغاز کرد. نتیجه: بر روی مریخ هم عناصر حیاتی از جمله، آب‌، اکسیژن، دی‌اکسید کربن، نیتروژن، فسفر و گوگرد وجود دارد.

مرکز هوا و فضای آلمان در سال ۲۰۱۳ کار با این دستگاه را که "Envihab"نام دارد آغاز کرد. با این دستگاه می‌توان تمامی تغییرات ممکن در شرایط محیطی مانند تغییر در فشار هوا، میزان نور، صدا، گازهای اتمسفر و حتی نیروی جاذبه را بررسی کرد. اطلاعات به دست آمده نه تنها برای فضانوردان، بلکه در پزشکی محیط ‌کار و محیط‌زیست هم کاربرد دارد.

تصویری از تمامی فضانوردان آلمانی می‌بینید که در مراسم گشایش مرکز " Envih" گرفته شده است. در این عکس تاریخی، تمامی فضانوردان آلمانی حضور دارند. اولین نفر سمت راست الکساندر گرست است. این کارشناس ژئوفیزیک ماه مه سال آینده میلادی (خرداد ماه) به ایستگاه فضایی بین‌المللی "ای اس اس" سفر می‌کند. او از سپتامبر سال ۲۰۱۱ که برای این مأموریت انتخاب شده، مشغول انجام تمرینات سخت فضانوردی است.

این ماه در مداری با فاصله سه میلیارد کیلومتر از زمین، به دور سیاره نپتون می‌گردد. مارک شووالتر این سیاره را ژوئیه (تیر ماه) سال ۲۰۱۳ هنگامی که با تلسکوپ فضایی هابل مشغول رصد آسمان بود کشف کرد. ماه نپتون برخلاف ماه کره زمین ، بسیار تیره و به سختی قابل دید است. حتی سفینه ویاگر هم در مأموریت سال ۱۹۸۹ خود این ماه را ندیده بود.

این مردان به فهم بهتر جهان هستی کمک کردند. فرانسوا آنگلر از بلژیک و پیتر هیگز از بریتانیا برندگان جایزه نوبل فیزیک سال ۲۰۱۳ میلادی شدند. این دو سال ۱۹۶۴ تئوری ذر‌ه‌ای را مطرح کردند که در زمان انفجار بزرگ تشکیل شده است. بدون این ذره که "ذره خدا" یا "ذره هیگ" نامیده می‌شود مدل‌های استاندارد کنونی فیزیک مفهوم ندارند.

این دستگاه عظیم در مرکز تحقیقات هسته‌ای اروپا در ژنو سال ۲۰۱۲تصویر "ذره خدا" یا "ذره هیگ" را ثبت کرد. در این دستگاه ذرات با سرعت نور به هم برخورد می‌کنند و به ذرات کوچک‌تر تقسیم می‌شوند. "ذره هیگ" یکی از این ذرات است که این دستگاه مانند یک دوربین دیجیتال تصویر آن را ثبت کرده است.

نوبل پزشکی ۲۰۱۳ به توماس زودهوف آلمانی (وسط) و ‎دو دانشمند آمریکایی جیمز روتمن و رندی شیکمن رسید. این دانشمندان "سیستم تنظیم خودکار نقل و انتقال وزیکل‌ها" را در درون سلول‌ها کشف کردند. بروز اشکال در این سیستم خودکار باعث بروز بیماری‌هایی مانند آلزایمر، پارکینسون یا دیابت می‌شود.

هر سلول‌ مثل کارخانه‌ای است که ملکول‌های مختلفی مثل هورمون‌ها از جمله انسولین یا مواد شیمیایی که ناقل عصبی هستند ‎ (نوروترنسمیتر) تولید می‌کند. این ملکول‌ها در بسته‌بندی‌های کوچکی حمل می‌شوند که به آن‌ها وزیکل می‌گویند. این بسته‌ها از سلول خارج شده و با جریان خون خود را به سلول‌های مقصد می‌رسانند. بروز اشکال در این سیستم تنظیم بدن انسان را مختل می‌کند.

نوبل شیمی سال ۲۰۱۳ میلادی به (از چپ) مارتین کارپلاس، مایکل لویت و آریه وارشل، محققان آمریکایی تعلق گرفت. مارتین کارپلاس آمریکایی ـ اتریشی، مایکل لویت، آمریکایی ـ بریتانیایی و آریه وارشل آمریکایی ـ اسرائيلی است. جایزه نوبل شیمی امسال به خاطر خدمات این سه دانشمند در زمینه توسعه مدل‌های چندمقیاسی سیستم‌های شیمیایی پیچیده به آن‌ها اهدا شد.

با کمک یک برنامه کامپیوتری می‌توان ساختار پیچیده ترکیبات شیمیایی را از هم جدا کرد و با خلاقیت دوباره با هم پیوند داد. برندگان نوبل شیمی زمینه تحقیق در مورد این پیوندهای شیمیایی با کامپیوتر را فراهم کردند. دانشمندان می‌توانند تأثیر دو ملکول بر یکدیگر را بررسی و پیش‌بینی کنند که در واقعیت چه ترکیبی ممکن است رخ دهد. به این ترتیب پیش‌بینی اثر داروها یا تأثیرات جانبی آن‌ها ممکن خواهد بود.

سال ۲۰۱۳ برای ساکنان مناطق استوایی با اتفاق خوبی همراه بود: شرکت تولید کننده واکسن "گلاکسواسمیت‌کلین" تحقیق در مورد واکسن ترکیبی مالاریا و هپاتیت ب را تکمیل کرد. نتیجه: این واکسن می‌تواند احتمال ابتلا به مالاریا در کودکان را تا ۵۰ درصد کاهش دهد. هر سال بیش از ۵۰۰ هزار نفر که اغلب آن‌ها کودک هستند در اثر ابتلا به بیماری مالاریا جان خود را از دست می‌دهند.

یک ماه مانده به پایان سال ۲۰۱۳ آژانس فضایی اروپا پروژ‌ه‌ی را آغاز کرد که کمک می‌کند ما درک بهتری از فضا و اعماق زمین به دست آوریم. سه تلسکوپ "قو" در ماه نوامبر کار خود را آغاز کردند. وظیفه این تلسکوپ‌ها محاسبه سه بعدی ‎میدان مغناطیسی زمین است. چنین محاسبه‌ای به درک عمیق‌تر آنچه در زیر پوسته ‌زمین هست کمک می‌کند.

سفینه فضایی گایا پیش از کریسمس ۲۰۱۳ کار خود را آغاز می‌کند. این سفینه دارای یک تلسکوپ فضایی با دوربینی‌دیجیتالی است که می‌تواند از موقعیت و سرعت میلیاردها ستاره با دقتی بی‌نظیر نقشه‌برداری کند. پیش‌بینی می‌شود که گیگا با این دوربین میلیون‌ها جرم آسمانی تا‌زه در فضا کشف خواهد کرد.