جشنواره کن: جایزه نخل طلا برای فیلم تایلندی
۱۳۸۹ خرداد ۲, یکشنبه
ده روز رقابت ۱۹ فیلم برای کسب نخل طلایی شامگاه یکشنبه (۲۳ مه) به پایان رسید و فیلم سینمایی "عمو بونمی" ساخته آرپیچات‌پونگ ویراستاکول کارگران جوان تایلندی، برنده جایزه بزرگ نخل طلایی فستیوال اعلام شد.
اعلام این خبر برای بیشتر سینمادوستان و مهمانان کن غافلگیرکننده بود. در جریان فستیوال کمتر کسی به فیلم "عمو بونمی" توجه نشان داده بود. این فیلم سرگذشت مردی را روایت می‌کند که در آخرین روزهای زندگی، با بستگان نزدیک خود روبرو می‌شود، در حالیکه آنها سالها پیش درگذشته‌اند.
جایزه بزرگ هیئت داوران جشنواره، که امسال به ریاست تیم برتن تشکیل شده بود، به فیلم فرانسوی "از انسان‌ها و خدایان" ساخته زاویه بوووا تعلق گرفت، که یک ماجرای دردناک واقعی را روایت می‌کند. قتل ۸ راهب بی‌گناه به دست اسلامگرایان افراطی در سال ۱۹۹۶.
جایزه بهترین بازیگر مرد به طور مشترک به دو هنرپیشه تعلق گرفت: خاویر باردم هنرپیشه اسپانیایی به خاطر هنرنمایی در فیلم "زیبا" و الیو جرمانو بازیگر ایتالیایی به خاطر بازی در فیلم "زندگی ما".
ژولیت بینوش هنرمند نامی سینمای فرانسه جایزه بهترین بازیگر زن را به خاطر ایفای نقش زنی جوان در فیلم "کپی برابر اصل" به کارگردانی عباس کیارستمی دریافت داشت.
ماتیو امالریک برای فیلم "در سفر" جایزه بهترین کارگردانی را دریافت کرد و لی چانگ دونگ فیلمساز کره جنوبی جایزه بهترین فیلمنامه را برای فیلم شعر گرفت.
رقابت نامهای آشنا
جشنواره کن امسال نیز موفق شده بود گروهی از نامهای برجسته جهان سینما را گرد آورد. اما در مجموع بیلان جشنواره زیاد درخشان نبود. ۱۹ فیلم در بخش مسابقه شرکت داشتند که بیشتر آنها از فیلمسازانی باسابقه بودند و این بار بیشتر از کشورهای غیراروپایی.
از بریتانیا دو فیلمساز نامی در بخش مسابقه شرکت داشتند: مایک لی و کن لوچ. مایک لی سینماگر مؤلف انگلیسی که با سبکی واقع‌گرا و عاطفی، یکی از شاخص‌ترین سینماگران اروپای امروز به شمار می‌رود. او در سال ۱۹۹۶ با فیلم زیبای "رازها و دروغ‌ها" برنده نخل طلایی شد.
مایک لی با فیلم "سالی دیگر" به فستیوال کن برگشته بود. این فیلم کمدی سياهی است که زندگی روزمره يک زن و شوهر ميانسال را روایت می‌کند. آنها زندگی یکنواختی دارند، اما در پیوند با دوستان و آشنایان خود، در معرض سختی‌‌ها و نابسامانی‌های اجتماعی قرار می‌گیرند.
مايک لی در "سالی دیگر" در قالب درامی ساده و انسانی، یک بار دیگر همدردی خود را با مردم ساده و فرودست نشان داده است. فیلم با دیالوگ‌ها گیرا، تنش‌های عاطفی و بازی‌های درخشان فضایی مؤثر خلق کرده است.
"راه ايرلندی" در دل بغداد
کن لوچ سینماگر متعهد بریتانیایی با تأخیر فیلم آخر خود را به کن فرستاد. او در "راه ایرلندی" بار دیگر فضایی سیاسی را تصویر کرده است. فیلم او به جنگ و حضور نیروهای خارجی در عراق می‌پردازد.
عنوان فیلم برگرفته از نام جاده‌ای ناامن در "منطقه سبز" است که مرکز شهر را به فرودگاه ارتباط می‌دهد. در این فیلم "کن لوچ" بر زخم‌های جنگ، تأثیرات روانی وخیم آن می‌پردازد که پیامدهای دردناک آن تا مرزها و اقلیم‌های دور احساس می‌شود.
فیلم‌های کوچک از نامهای بزرگ
آلخاندرو گونزالس ایناریتو، فیلمساز مکزیکی هالیوود، با فیلم‌های ۲۱گرم و بابل به شهرت رسید. او فیلم سینمایی "زیبا" را به فستیوال کن آورده بود. نکته برجسته آخرین فیلم ایناریتو بازی مؤثر خاویر باردم در نقش اصلی است. فیلم روایت زندگی مرد میان‌سالی است که به بیماری سرطان مبتلاست و مرگ خود را نزدیک می‌بیند. ساختار فیلم برخلاف فیلم‌های قبلی ایناریتو سرراست و ساده است.
نیکیتا میخالکوف، سینماگر معروف روس، با قسمت دوم فیلم "آفتاب سوخته" در مسابقه شرکت داشت. بخش اول این فیلم اثری تکان‌دهنده در نکوهش استالینیسم بود، اما فیلم تازه میخالکوف در جشنواره کن اثری متوسط ارزیابی شد.
تاکشی کیتانو از مهم‌ترین سینماگران امروز ژاپن در فیلم "خشم" داستانی بی‌مایه را با شاخ و برگ‌های خشونت‌آمیز روایت می‌کند.
فيلم شعر ساخته لی چانگ دونگ سينماگر کره جنوبی به خاطر لحن تغزلی توجه فراوانی برانگیخت. فیلم قصه‌ای ساده را با نگاهی شاعرانه، امپرسيونيستی و مذهبی نقل کرده است.
دورنماهای فرانسوی
از فرانسه، میزبان فستیوال، چند سینماگر جوان در کن شرکت داشتند. این فیلم‌های متفاوت هم سمت و سوی سینمای این کشور را نشان می‌دهند و هم ترکیب رنگین فضای سینمای این کشور را. رشید بوشارب، سینماگری با تبار الجزایری، زاویه بوووا، محمد صالح هارون، فیلمساز چادتبار، و ماتیو آمالریک، در کنار یک نام باسابقه: برتران تاورنیه.
فیلم "قانون‌شکن" اثری حماسی از رشيد بوشارب در فستیوال جنجال زیادی برانگیخت. فیلم به گذشته‌ی استعماری در الجزایر می‌پردازد، مضمونی حساس که پس از پنجاه سال که از استقلال الجزایر می‌گذرد، هنوز رگ گردن فرانسوی‌های متعصب و نژادپرست را شق می‌کند. پیش از نمایش فیلم در فستیوال، گروهی از راست‌گرایان علیه فیلم تظاهرات راه انداختند و پليس ضد شورش را به خيابان‌های کن کشاندند.
قانون‌شکن روایتی ضداستعماری درباره زندگی يک خانواده کشاورز الجزايری است که استعمار فرانسه، آن را متلاشی می‌کند و فرزندان را به سرنوشت‌هایی غریب روانه می‌کند. روایت فیلم رمان‌گونه است و مقطعی طولانی (چهار دهه) از زندگی مهاجران الجزایری را به شکلی روان و مؤثر حکایت می‌کند.
نفرین به خشونت
فيلم دیگر فرانسه در بخش مسابقه "از خدايان و انسان‌ها" نام دارد به کارگردانی زاویه بوووا. فیلم به موضوعی حساس از رویارویی‌های تلخ و نافرجام جهان امروز می‌پردازد. فیلم بر پایه یک ماجرای واقعی ساخته شده است: در سال ۲۰۰۸ افراد اسلام‌گرای افراطی در روستای دورافتاده‌ای در شمال افریقا ۸ راهب مسیحی را ربودند و به قتل رساندند. راهبان مسيحی در کنار روستائیان مسلمان، زندگی مسالمت‌آميز و آرامی داشتند. آنها هشدارهای مقامات را جدی نمی‌گیرند، روستا را ترک نمی کنند و با سادگی و پاکدلی به دام مرگ می‌افتند.
زاویه بوووا فضای فیلم خود را در لفافه‌ای آیینی و عرفانی ارائه داده، که با گوهر و پیام انسانی فیلم او همخوان است.
فیلم دیگری که با مهر فرانسه به نمایش درآمد، "مردی که فریاد می‌کشد" نام داشت، ساخته محمد صالح هارون، فیلمساز آفریقایی که فیلم خود را به درگیری‌های سیاسی در چاد اختصاص داده بود.
فيلم "زندگی ما" ساخته دانيله لوکتی، تنها فيلم ايتاليايی بود که در جشنواره کن امسال شرکت داشت. و "بازی منصفانه" به کارگردانی داگ لیمن تنها فیلم هالیوود بود که به بخش رسمی جشنواره‌ی کن راه یافته بود.
نوعی از نگاه
جوایز بخش "نوعی نگاه" روز شنبه اعلام شد، که بعد از بخش مسابقه رسمی (نخل طلا)، مهم‌ترين بخش جشنواره کن به شمار می‌رود. جايزه اصلی اين بخش به فيلم "هاهاها" ساخته هونگ سانگ‌سو از کره جنوبی تعلق گرفت.
اين فيلم داستان يک فيلمساز کره‌ای است که قصد دارد از سئول به کانادا مهاجرت کند، اما پیش از عزيمت با يکی از دوستان خود دیدار می‌کند. منتقدان از لحنی عاطفی و نوستالژیک این فیلم ستایش کردند.
آخرین فیلم ژان لوک گدار، از پایه‌گذاران موج نوی سینمای فرانسه به نام
"فیلم سوسیالیسم" در بخش "نوعی نگاه" شرکت داشت و برای فیلمساز کهنه‌کار توفیقی به همراه نداشت.
حضور پررنگ ایران
کن دستکم در روز سه شنبه (۱۸ مه) که فیلم "کپی برابر اصل" ساخته عباس کیارستمی به نمایش در آمد، یکسره زیر سایه‌ی التهابات ایران قرار گرفت.
نام جعفر پناهی، در شرایطی که این سینماگر در زندان اوین محبوس بود، به عنوان عضو هیئت داوران جشنواره اعلام شده بود. پناهی که از اسفندماه سال گذشته در زندان اوين به سر می‌برد، روز سه‌شنبه، ۲۸ اردیبهشت، در نامهای اعلام کرد که دست به اعتصاب غذا زده است.
عباس کیارستمی در آغاز مصاحبه مطبوعاتی با تأثر از اعتصاب غذای جعفر پناهی در زندان اوین خبر داد. کیارستمی در جلسه مطبوعاتی به ادامه بازداشت آقای پناهی اعتراض کرد و گفت: «ما همه برای گفت‌وگو درباره فیلم اینجا جمع شده‌ایم، اما نمی‌توانیم نسبت به موضوعی که اهمیتش در این لحظه نه فقط برای من، بلکه برای همه ما شاید بیشتر از سینماست بی‌تفاوت باشیم، جایی که خود سینما زیر سؤال رفته است."
روز چهارشنبه (۲۹ اردیبهشت) کمپین حمایت از جعفر پناهی با حضور چند سینماگر ایرانی و خارجی طی کنفرانسی خبری در کنار تالار جشنواره برگزار شد.
در این کنفرانس خبری که به همت سازمان فرهنگ فرانسه، وابسته به وزارت امور خارجه فرانسه، برگزار شد، بهمن قبادی، محسن مخملباف، ژولیت بینوش و شماری از شخصیت‌های سرشناس فرهنگی حضور داشتند.
در جریان کنفرانس ژولیت بینوش، بازیگر فرانسوی که نقش اصلی فیلم "کپی برابر اصل" را بر عهده دارد، پیامی از عباس کیارستمی را به زبان فرانسه قرائت کرد.
در این پیام عباس کیارستمی ضمن انتقاد از فشارها و تضییقاتی که "وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی" بر هنرمندان ایرانی اعمال می‌کند، آزادی بیان را حق هنرمندان دانست و از تلاش فیمسازانی مانند جعفر پناهی در رشد سینمای ایران ستایش کرد.