Οι ρωσόφωνοι της Γερμανίας για τον πόλεμο

Η Ρωσία ευθύνεται για τον πόλεμο στην Ουκρανία, πιστεύει σχεδόν το 40% των ρωσόφωνων στη Γερμανία. Το συμπέρασμα προκύπτει από έρευνα του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων dimap για λογαριασμό της DW. Οι ερωτηθέντες είναι πολίτες με ρωσικά ως μητρική γλώσσα, που έχουν ρωσικό μεταναστευτικό υπόβαθρο ή προέρχονται από μια πρώην δημοκρατία της Σοβιετικής Ένωσης, η οποία διαλύθηκε το 1991.

Οι απόψεις ως προς τον αριθμό των ρωσόφωνων στη Γερμανία διίστανται. Σε έρευνα της πλατφόρμας για προσφυγικά ή μεταναστευτικά ζητήματα Mediendienst Integration το 2020 γίνεται λόγος για 3,5 εκατομμύρια. Οι περισσότεροι από αυτούς είχαν μεταναστευτικό υπόβαθρο στη Ρωσία, το Καζακστάν και την Ουκρανία. Είτε οι ίδιοι, είτε τουλάχιστον ένας από τους γονείς τους γεννήθηκε επομένως στις χώρες αυτές. Μόνο όμως το 61% εξ αυτών είχαν τα ρωσικά ως μητρική γλώσσα.

Σε ακριβώς αυτή την ομάδα επικεντρώθηκε η δημοσκόπηση για λογαριασμό της Deutsche Welle. Σχεδόν τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων, τον Απρίλιο του 2023, δήλωσαν ότι έχουν πλέον χειρότερη γνώμη για τον Βλαντιμίρ Πούτιν από ό,τι πριν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Για το 22% η εικόνα του προέδρου της Ρωσίας έχει αλλάξει «μάλλον αρνητικά» 14 μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, ενώ λίγο λιγότεροι από τους διπλάσιους απάντησαν «πολύ αρνητικά». Συνολικά, πρόκειται για το 65%.

Η έρευνα της DW δείχνει ότι οι ερωτηθέντες ανησυχούν πολύ για τον πόλεμο. Αν αθροίσουμε τα ποσοστά, καταλήγουμε στο ότι σχεδόν το 80% είναι «πολύ ανήσυχο» ή «μάλλον ανήσυχο». Το γεγονός αυτό οφείλεται πιθανώς στο ότι το 20% των συμμετασχόντων στη σφυγμομέτρηση έχει μέλη της οικογένειάς του ή γνωστούς που πολεμούν στο μέτωπο ως στρατιώτες. Η έρευνα δεν αποκαλύπτει αν μάχονται υπέρ της Ρωσίας ή της Ουκρανίας.

Η πλειοψηφία θέλει βελτίωση σχέσεων Βερολίνου-Μόσχας

Ειδικά οι άνω των 40 ετών αισθάνονται περισσότερο επηρεασμένοι από τα τεκταινόμενα στην Ουκρανία από ότι οι νεότεροι. «Νομίζω ότι πρόκειται για ένα γενικό φαινόμενο που αφορά τη συγκεκριμένη γενιά», εξηγεί ο Έντβιν Βάρκεντιν, ο οποίος εργάζεται στο Μουσείο Πολιτιστικής Ιστορίας των Ρωσογερμανών στην πόλη Ντέτμολντ και ήρθε στη Γερμανία από το Καζακστάν τη δεκαετία του 1990. Ο ερευνητής εκτιμά ότι όταν είσαι 40 ετών και άνω, έχεις οικογένεια, ένα επάγγελμα και μια συγκεκριμένη ζωή, ανησυχείς περισσότερο για το μέλλον από ό,τι οι νεότεροι.

Σχεδόν οι μισοί ερωτηθέντες (45%) θεωρούν ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αρνητικό αντίκτυπο στις σχέσεις Γερμανών και Ρώσων. Η άποψη αυτή είναι πολύ πιο διαδεδομένη στις ηλικίες 18-39 ετών (56%), από ό,τι μεταξύ των ατόμων ηλικίας 60 ετών και άνω (31%).

Όσον αφορά τις σχέσεις της Γερμανίας με τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές, η πλειοψηφία επιθυμεί μια αποκατάσταση των σχέσεων Βερολίνου και Μόσχας. Στην έρευνα της DW, το 44% τάσσεται υπέρ, ενώ μόλις το ένα τρίτο επιθυμεί μια ισχυρότερη υποστήριξη της Ουκρανίας.

Ο ερευνητής Έντβιν Βάρκεντιν εκτιμά ότι και οι περισσότεροι Γερμανοί επιθυμούν αποκατάσταση των σχέσεων με τη Ρωσία: «Νομίζω ότι ο κόσμος θα ήθελε να δει τις διμερείς σχέσεις να βελτιώνονται και να εντατικοποιούνται. Όμως υπό διαφορετικές συνθήκες, όπως πχ. μια διαφορετική κυβέρνηση ή ένα διαφορετικό πολιτικό σύστημα», τονίζει.

Άδηλη η έκβαση του πολέμου

Ο Έντβιν Βάρκεντιν χαιρετίζει ρητά τη θέση του 33% των ερωτηθέντων υπέρ μιας ισχυρότερης στήριξης της Ουκρανίας: «Δεν θα μπορούσα να φανταστώ ένα τέτοιο αποτέλεσμα πριν από τις 24 Φεβρουαρίου 2022». Η θέση αυτή καταδεικνύει, όπως όλα δείχνουν, την αλληλεγγύη με την Ουκρανία. Ο ερευνητής τονίζει πάντως ότι αυτό που έλειψε από τις δημόσιες συζητήσεις πέρυσι «ήταν το ζήτημα της στήριξης ουκρανών προσφύγων ή της αποστολής βοήθειας στην Ουκρανία από ρωσόφωνους της Γερμανίας».

Οι μισοί ρωσόφωνοι στη Γερμανία θα μπορούσαν να φανταστούν να διαδηλώνουν για τον άμεσο τερματισμό του πολέμου. Για την υποστήριξη της Ουκρανίας θα κατέβαινε στο δρόμο το 17%, ενώ υπέρ της Ρωσίας θα διαδήλωναν περίπου οι μισοί (9%). Μόλις ένα 4% θα έπαιρνε μέρος σε διαδήλωση υπέρ του Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ ένα 20% των ερωτηθέντων εμφανίζεται πρόθυμο να διαδηλώσει εναντίον του ρώσου προέδρου.

Οι περισσότεροι πάντως είναι επιφυλακτικοί για το μέλλον. Σχεδόν οι μισοί αναμένουν ότι δεν θα υπάρξει ειρήνη μακροπρόθεσμα. Από τη δημοσκόπηση προκύπτει ένα 50-50 για το ποιος θα κερδίσει τον πόλεμο. Το 11% αναμένει ότι θα κερδίσει η Ρωσία και το 9% η Ουκρανία. Μόλις το 20% πιστεύει σε μια διπλωματική λύση.

Ο Έντβιν Βάρκεντιν προτρέπει τους γερμανούς πολιτικούς «να εξετάσουν προσεκτικότερα τις έρευνες και τα στατιστικά στοιχεία που προκύπτουν από έρευνες, όπως αυτή της DW», προκειμένου να κατανοήσουν ότι η μετασοβιετική κοινότητα στη Γερμανία είναι μια εξαιρετικά ετερογενής ομάδα που έχει κοινωνικοποιηθεί στη Γερμανία. «Αυτό θα ήταν εξαιρετικά σημαντικό», τονίζει ο ερευνητής, «ώστε να μη δημιουργηθεί η εντύπωση ότι έχουμε να κάνουμε με μια κοινότητα με, ενδεχομένως, διαφορετικές απόψεις για τον πόλεμο από ότι η υπόλοιπη γερμανική κοινωνία».

Από τη δημοσκόπηση ο ερευνητής εξάγει το «σημαντικό συμπέρασμα» ότι η στάση των ερωτηθέντων απέναντι στον ρωσικό πόλεμο κατά της Ουκρανίας, αν και συχνά συναισθηματικά φορτισμένη, αντιστοιχεί εν πολλοίς με τη στάση του συνόλου της γερμανικής κοινωνίας. «Θεωρώ λοιπόν ότι τέτοια αποτελέσματα είναι σε θέση να επιδράσουν θετικά και να βελτιώσουν τη συνύπαρξη σε μια μεταναστευτική χώρα όπως η Γερμανία».

Μαρσέλ Φίρστεναου, Ραλφ Μπόζεν