Eυρωπαϊκή ιθαγένεια μόνο για …πλούσιους

Το χρήμα μπορεί να μην φέρνει την ευτυχία, κατά τη γνωστή έκφραση, αλλά είναι βέβαιο ότι μπορεί να προσφέρει πολύτιμη βοήθεια σε υπηκόους τρίτων χωρών, που επιθυμούν να διαμείνουν στην ΕΕ, είτε για να αποφύγουν εστίες κρίσης στις χώρες τους, είτε για να προωθήσουν τα επιχειρηματικά τους συμφέροντα. 650.000 ευρώ ζητεί η Μάλτα, το μικρότερο κράτος-μέλος της ΕΕ, για να προσφέρει διαβατήριο σε ενδιαφερόμενους υπηκόους τρίτων χωρών, σύμφωνα με σχετικό νόμο που ενέκρινε προ ημερών το κοινοβούλιο της χώρας. Με αυτό το κίνητρο ο πρωθυπουργός Γιόζεφ Μουσκάτ προσπαθεί να αυξήσει τα δημόσια έσοδα και υποστηρίζει ότι μέσα στο 2014 το διαβατήριο της Μάλτας θα προσελκύσει 45 ευκατάστατους αλλοδαπούς, με τις σχετικές εισπράξεις να κυμαίνονται γύρω στα 30 εκ. ευρώ. Από την πλευρά της η αντιπολίτευση επικρίνει το μέτρο, υποστηρίζοντας ότι θα προσελκύσει κυρίως Ρώσους ολιγάρχες, οι οποίοι δεν έχουν καμία διάθεση να επενδύσουν στη χώρα.

«Δύο μέτρα και δύο σταθμά» για την ιθαγένεια

Υπάρχουν όμως και αντιρρήσεις άλλου τύπου: «Θεωρώ ότι υπάρχει πρόβλημα από ηθικής απόψεως» υποστηρίζει ο Μεντερές Καντάν, διδάκτωρ στο Πανεπιστήμιο του Μύνστερ με ειδίκευση στη μεταναστευτική πολιτική. «Από τη μία πλευρά έρχονται οι πλούσιοι για να αγοράσουν την ιθαγένεια της Μάλτας και από την άλλη πλευρά υπάρχουν ήδη στη χώρα πολυάριθμοι πρόσφυγες που μάταια προσπαθούν να εγκατασταθούν εκεί, για να ξεφύγουν από την τραγική μοίρα τους. Επιπλέον η χορήγηση ιθαγένειας σε πλούσιους αλλοδαπούς αποτελεί δυσμενή μεταχείριση των ίδιων των Μαλτέζων. Το διαβατήριο μίας χώρας δεν συνεπάγεται μόνο δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις, όπως την πληρωμή φόρων. Αλλά δεν φαντάζομαι ότι αυτή η υποχρέωση θα ισχύσει και για τους πλούσιους αλλοδαπούς» λέει ο Καντάν.

Επιφυλάξεις εκφράζει και ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Φίλιπ Άλμπρεχτ: «Στην ΕΕ ζουν ήδη επί μακρόν πολλοί υπήκοοι τρίτων χωρών, οι οποίοι περιμένουν να αποκτήσουν την ιθαγένεια της χώρας διαμονής τους. Αυτοί οι άνθρωποι υφίστανται δυσμενή μεταχείριση σε σχέση με εκείνους που απλώς πληρώνουν για να την αποκτήσουν» επισημαίνει ο Γερμανός πολιτικός και δηλώνει: «Το καλύτερο θα ήταν να υπάρχει σε όλα τα κράτη-μέλη μία κοινή πολιτική για τη μετανάστευση. Θεωρώ ότι δεν είναι σωστό, ειδικά για τα κράτη-μέλη της ΕΕ, να διαθέτουν την υπηκοότητά τους προς πώληση…».

Το μοντέλο της Κύπρου

Τον Απρίλιο του 2013, μετά το κούρεμα καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες, και η Κυπριακή Δημοκρατία αποφάσισε να χορηγεί την ιθαγένειά της «κατ΄εξαίρεσιν» σε ενδιαφερόμενους που είναι διατεθειμένοι να επενδύσουν περισσότερα από τρία εκατομμύρια ευρώ στο νησί. Μιλώντας σε οικονομικό φόρουμ με τη συμμετοχή Ρώσων επενδυτών, ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης είχε δηλώσει ότι συνειδητοποιεί τις (οικονομικές) απώλειες των ξένων επενδυτών λόγω του κυπριακού μνημονίου, εννοώντας προφανώς ότι θα προσπαθούσε να κατευνάσει τα πνεύματα με τη χορήγηση ιθαγένειας.

Η αλήθεια είναι πάντως ότι κάθε κράτος-μέλος έχει το δικαίωμα να ρυθμίσει όπως επιθυμεί το δίκαιο περί ιθαγένειας. Παράδειγμα: μέχρι το 2001 η Ιρλανδία χορηγούσε διαβατήριο σε ξένους επενδυτές με σχετικά απλές διαδικασίες. Ωστόσο σήμερα οι σχετικές προϋποθέσεις είναι πιο αυστηρές, καθώς ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να έχει επενδύσει τουλάχιστον 500.000 ευρώ, αλλά και σε αυτήν ακόμη την περίπτωση λαμβάνει κατ΄αρχήν μόνο μία άδεια παραμονής και όχι το ιρλανδικό διαβατήριο. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία η άδεια παραμονής συνδέεται με την απόκτηση ακινήτου σε τιμές που αρχίζουν από 160.000 ευρώ, ενώ στην Ουγγαρία η πολιτογράφηση διευκολύνεται με την αγορά κρατικών ομολόγων. Σε όλες τις περιπτώσεις οι ενδιαφερόμενοι προέρχονται κυρίως από τη Ρωσία, την Κίνα και την Ινδία.

Αυστρία: ο πρώτος διδάξας;

Στις κορυφαίες θέσεις των προτιμήσεων είναι ωστόσο μία χώρα του πλούσιου ευρωπαϊκού Βορρά: η Αυστρία. Γνωστές εταιρίες consulting διαφημίζουν μάλιστα στους πελάτες τους το αυστριακό διαβατήριο, το οποίο, όπως προβλέπει η νομοθεσία της χώρας μπορεί να χορηγηθεί για «εξαιρετικές υπηρεσίες που έχει προσφέρει ο ενδιαφερόμενος προς το συμφέρον της Αυστριακής Δημοκρατίας». Τοπικά μέσα ενημέρωσης υποστηρίζουν ότι κατ΄αυτόν τον τρόπο έχουν αποκτήσει αυστριακό διαβατήριο η διάσημη Ρωσίδα υψίφωνος Άννα Νετρέμπκο, καθώς και ένας επιφανής Σαουδάραβας επενδυτής στον χώρο του τουρισμού.

Αντιρρήσεις στην «πώληση διαβατηρίων» εκφράζει και ο Γερμανός καθηγητής για την μεταναστευτική πολιτική στο πανεπιστήμιο του Μύνστερ Ντίτριχ Τρένχαρντ. Διευκρινίζει πάντως ότι είναι υπερβολικές οι αιτιάσεις που εκφράζονται κατά καιρούς περί κινδύνων για τη συνοχή της ΕΕ. «Τελικά είναι πολύ λίγοι οι άνθρωποι που αποκτούν κοινοτικό διαβατήριο με αυτήν τη διαδικασία, για παράδειγμα το 2012 στην Αυστρία δεν υπήρξε ούτε ένας, ενώ πρόπερσι το διαβατήριο είχε δοθεί σε 23 άτομα» λέει ο Τρένχαρντ. Επισημαίνει όμως και κάτι άλλο: «Για όσους προσπαθούν να αποκτήσουν αυστριακό διαβατήριο με την συνήθη διαδικασία οι προϋποθέσεις είναι ίσως οι πιο αυστηρές στην Ευρώπη, με υψηλό χρηματικό αντίτιμο και τεράστιο χρόνο αναμονής».

Julia Mahncke / Γιάννης Παπαδημητρίου

Υπεύθ.σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος