زیمبابوه: سقوط تدریجی رژیم موگابه
۱۳۸۷ فروردین ۱۵, پنجشنبه
روز پنجشنبه، سوم آوریل، در حالی که ۵ روز از انتخابات همزمان پارلمان و ریاست جمهوری در زیمبابوه سپری شده بود، سرانجام کمیسیون انتخابات سکوت خود را شکست و پیروزی حزب اپوزیسیون، "جنبش برای تغییرات دمکراتیک" در انتخابات مجلس را تأیید کرد.
نتایج انتخابات ریاست جمهوری کماکان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و شایعات از کشیده‌شدن این انتخابات به دور دوم حکایت دارند. نامزد ریاست جمهوری اپوزیسیون، مورگان تساوانگیرای، گفته است به رغم اعتقاد به پیروزی خود حاضر است رقابت در دور دوم را بپذیرد تا مردم زیمبابوه با رایی قاطع زمینه‌ی وداع با دوران حکومت روبرت موگابه را فراهم کنند. این در حالی است که شماری از محافل سیاسی آفریقا بعید نمی‌دانستند که رهبر ۸۴ ساله‌ی زیمبابوه، هم به اعتبار شکستی که در انتخابات نصیبش شده و هم به دلیل سالخوردگی خود، سرانجام پس از ۲۸ سال حکومت، دواطلبانه قدرت را ببوسد و صحنه سیاسی کشور را ترک کند. اما چه اطرافیان نزدیک موگابه و چه حزب وی آشکار و پنهان چنین گزینه‌ای را کماکان منتفی می‌دانند.
هم شکست در انتخابات پارلمانی و هم کشیده‌شدن احتمالی انتخابات ریاست جمهوری به دور دوم، نمایشی از سقوط تدریجی یکی از زمامداران پرسابقه‌ی آفریقاست. روبرت موگابه، رهبر حزب زانو در جریان یک مبارزه‌ی رهاییخش زیمبابوه یا رودزیای سابق را سال ۱۹۸۰ از قیادت و استعمار انگلستان به درآورد و خود رهبری کشورش را به دست گرفت. او اما در تمامی سه دهه‌ی گذشته حکومت را ملک طلق خویش پنداشته و به انواع وسایل دست به دست‌شدن دمکراتیک قدرت را مانع شده است. او نظامی تقریباَ تک حزبی را در کشور مستقر ساخت و با سرکوب مستمر اپوزیسیون از شکل‌گیری یک رقیب جدی برای حزب خود جلو گرفت. در دو دوره انتخابات پارلمانی گذشته و نیز در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۲ بیشتر ناظران پیروزی موگابه و حزب ا و را توام با جعل و دستکاری آرا ارزیابی کرده‌اند.
زیمبابوه جز آخرین کشورهای جنوب آفریقاست که به تدریج و با دشواری با نسلی که پس از انقلاب و مبارزه علیه نژادپرستی و استعمار به قدرت رسید وداع می‌کند. تقریباَ اکثر رهبران این جنبش‌ها پس از به قدرت‌رسیدن، اعتماذ مردم و مشروعیت حکومت خویش را ازلی و ابدی پنداشته‌اند و تنها پس از نزدیک به سه دهه و آن هم در پی تلاطمات توام با خشونت قدرت را ترک کرده‌اند. رژیم موگابه جز معدود بازماندگان رژیم‌های یادشده است که اینک ناقوس رفتنش به صدا درآمده است. این رفتن زمانی صورت می‌گیرد که همه‌ی آن ارج و احترامی که مبارزه رهابیخش برای کسانی امثال موگابه به بار آورده بود، در نتیجه شیوه زمامداری مستبدانه‌اشان کم و بیش بر باد رفته است.
انسداد سیاسی و تمرکز ۲۸ ساله‌ی قدرت در دستان موگابه اینک کار را به آنجا کشانده که اقتصاد زیمبابوه زمین‌گیر شده، بیش از سه میلیون از جمعیت جوان کشور راه مهاجرت در پیش گرفته‌اند، ایدز گریبانگیر ۲۴ تا ۳۵ درصد جمعیت ۱۳ میلیونی کشور است و متوسط عمر ظرف ۲۰ سال از ۵۵ به ۳۵ سال سقوط کرده است. همه‌ی این عوامل به تدریج ارتش، نهادهای امنیتی و دستگاه بوروکراسی زیمبابوه را نیز در درستی تداوم زمامداری موگابه به شک و تردید انداخته‌اند، به گونه‌ای که اینک، بر اساس همه‌ی شواهد، در پس صحنه بحث و جدالی سخت برای خروج "کم‌هزینه‌تر" رهبر پیر زیمبابوه در جریان است.
بعید نیست که در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری، اگر شکست موگابه قطعیت یابد، اطرافیان پر و پا قرص او آخرین تلاش‌ها را برای دستکاری آرا و تداوم جاه و منافع خود انجام دهند. اما تردید و تزلزل روزافزون در صفوف هوادارن موگابه نیز امری نیست که بتوان نادیده‌اش گرفت. این عامل شاید سبب شود که پیش بینی اسقف دزموند توتو، مبارز معروف ضد نژادپرستی در آفریقای جنوبی و برنده‌ی جایزه صلح نو نیز به گزینه‌ای محتمل فراروید. توتو در سخنانی که روز چهارشنبه بر زبان آورد، از موگابه خواست که محترمانه قدرت را ترک کند، زیرا
« دمکراسی یعنی دست به دست‌شدن مداوم قدرت، زمانی که مردم بخواهند. امید ما این است که انتقال قدرت در زیمبابوه مسالمت‌آمیز انجام شود و آقای موگابه آبرومندانه با قدرت وداع کند.»