شورای امنیت حملات سوریه را به خاک ترکیه محکوم کرد

شورای امنیت شلیک خمپاره و نارنجک از سوی ارتش سوریه به روستایی در خاک ترکیه را محکوم کرد. در قطعنامه شورای امنیت آمده است: «این رویداد نشان داد که بحران سوریه به شدت بر امنیت همسایگانش و همچنین بر صلح و ثبات منطقه تأثیر گذاشته است.»

گرت روزنتال، نماینده گواتمالا در سازمان ملل، که ریاست نوبتی شورای امنیت را به عهده دارد، توضیح داد که بر اثر حمله‌ای که روز چهارشنبه (۳ اکتبر) توسط واحدهایی از ارتش سوریه به روستای مرزی آغچاقلعه صورت گرفت، ۵ شهروند ترک جان خود را از دست دادند، که سه نفر از آنها خردسال بودند.

در قطعنامه همچنین آمده است: «اعضای شورای امنیت که این اقدام نقض موازین بین‌المللی به شمار می‌رود و هرگز نباید تکرار شود.» قطعنامه از سوریه می‌خواهد که به حق حاکمیت و تمامیت ارضی ترکیه احترام بگذارد.

اختلاف در شورای امنیت

دولت ترکیه در نامه‌ای به شورای امنیت اطلاع داده بود که "ثبات و امنیت ملی" آن به خاطر حملات سوریه به خطر افتاده است و از جامعه جهانی خواست که "اقدام تجاوزکارانه‌ی سوریه را به شدیدترین لحن ممکن" محکوم کند.

در پاسخ به تقاضای ترکیه شورای امنیت در نیویورک نشستی برگزار کرد. پیش‌نویس قطعنامه‌ای که در جهت محکوم کردن سوریه تهیه شده بود، نخست با مخالفت شدید روسیه روبرو شد.

پس از آن کارشناسان ۱۵ عضو شورای امنیت توانستند با تغییر لحن قطعنامه، به توافقی در این مورد دست یابند. چین و روسیه که از مداخله نظامی خارجی در سوریه به شدت بیمناک هستند، حتی با فشارهای بیشتر اقتصادی و سیاسی بر رژیم سوریه نیز مخالفت می‌کنند.

در اولین ساعات برخورد مرزی، روسیه به شدت واکنش نشان داد. سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه، اظهار داشت که دولت‌های ترکیه و سوریه باید اختلاف خود را بی‌درنگ با گفت‌وگوی مستقیم برطرف کنند. آقای لاوروف تأکید کرد: «بسیار مهم است که دو طرف یک کانال ارتباطی داشته باشند.»

دولت سوریه به روسیه اطمینان داده است که پرتاب خمپاره به طرف ترکیه، "تصادفی غم‌انگیز" بوده است که تکرار نخواهد شد.

عملیات نظامی ترکیه

از شامگاه چهارشنبه (۳ اکتبر) دولت ترکیه برای نشان دادن آمادگی خود در دفع حملات سوریه، به رشته‌ای از اقدامات نظامی و دیپلماتیک دست زد که نه تنها دولت سوریه را به عقب‌نشینی وا داشت، بلکه به جامعه جهانی گوشزد کرد که تمام خاورمیانه می‌تواند به کام جنگی هولناک فرو رود که پایان دادن به آن آسان نخواهد بود.

در پاسخ به یک حمله مرزی که به کشته شدن ۵ شهروند ترکیه منجر شد، دولت این کشور به واکنشی شدید دست زد و اهدافی را در خاک سوریه زیر آتش توپخانه گرفت.

به گزارش خبرگزاری‌ها، ارتش ترکیه از سحرگاه پنجشنبه (۴ اکتبر) در مرز سوریه به حالت آماده‌باش کامل در آمد و حملات توپخانه را به خاک سوریه از سر گرفت، اما این عملیات پس از چند ساعت متوقف شد. خبرگزاری عربی "الجزیره" گزارش داده است که بر اثر گلوله‌باران توپخانه ترکیه، تا کنون بیش از ۳۴ نفر از میان ارتش و مردم سوریه به قتل رسیده‌اند.

پارلمان ترکیه روز پنجشنبه انجام عملیات نظامی علیه اهدافی در خاک سوریه را تائید کرد و به دولت و ارتش برای ادامه حملات نظامی مجوز داد. با تائید پارلمان، دولت ترکیه امکان می‌یابد برای یک سال در عملیات مرزی دست به حمله بزند. اما مقامات ترکیه، از جمله رجب طیب اردوغان، نخست وزیر کشور، تأکید کردند که این مصوبه پارلمانی به مثابه اعلان جنگ به سوریه نیست.

بشیر آتالای، معاون نخست وزیر ترکیه، گفته است که لایحه پارلمان، مجوزی برای جنگ نیست و تنها به عنوان عاملی بازدارنده به تصویب رسیده است. مشاور ارشد نخست وزیر ترکیه افزود که ترکیه تمایلی به جنگ با سوریه ندارد اما در صورت لزوم دست به اقدام خواهد زد.

به گفته آقای آتالای رژیم سوریه به خاطر حملات نارنجک و خمپاره به خاک ترکیه پوزش خواسته است. این مقام ترک گفت: «دولت سوریه به خاطر کار خود عذرخواهی کرده و این به نظر ما مثبت است.»

نگرانی جامعه جهانی

اوضاع انفجارآمیز در مرز ترکیه و سوریه، جامعه بین‌المللی را در نگرانی فرو برد. بان کی مون، دبیرکل سازمان ملل متحد به سوریه و ترکیه توصیه کرد که بی‌نهایت محتاط باشند. مارتین نسیرکی، سخنگوی دبیرکل سازمان ملل گفت: «آقای بان با نهایت نگرانی از دو طرف می‌خواهد که از اعمال خشونت خودداری کنند، حداکثر خویشتن‌داری نشان دهند و به سوی راه‌حلی سیاسی حرکت کنند.»

دبیرکل سازمان ملل نسبت به حساسیت شرایط منطقه هشدار داد. او گفت: «در شرایطی که وضعیت سوریه پیوسته وخیم‌تر می‌شود، مخاطرات یک درگیری منطقه‌ای بیش از پیش صلح و امنیت جهانی را تهدید می‌کند.»

پشتیبانی امریکا از ترکیه

سوزان رایس، نماینده‌ی ایالات متحده در سازمان ملل گفت: «برخورد مرزی نگران‌کننده است و باید متوقف شود.» خانم رایس افزود: «ما فکر می کنیم که شورای امنیت باید به شکل صریح و سنجیده حملات سوریه را محکوم کند.» اما ویکتوریا نولند، سخنگوی وزارت خارجه، واکنش ترکیه را "مناسب" و به اندازه دانست.

بشار جعفری، نماینده‌ی سوریه در سازمان ملل گفت که دولت او با ترکیه و هیچ کشور دیگری خواهان کشمکش نیست. او به خبرنگاران گفت: «دولت سوریه منافع جدی دارد که رابطه همسایگی دوستانه خود را با ترکیه حفظ کند.»

او در عین حال از دولت ترکیه خواست که در همکاری با سوریه از "عبور گروه‌های مسلح از مرز ترکیه به داخل کشور او" جلوگیری کند. بسیاری از ارتشیان فراری سوریه در اردوگاهی در خاک ترکیه مستقر شده و در پاره‌ای عملیات نظامی علیه رژیم بشار اسد شرکت می‌کنند.

وزارت دفاع امریکا نیز نسبت به وخامت اوضاع هشدار داد. جورج لیتل، سخنگوی پنتاگون، گفت: «امیدواریم که از وخامت وضعیت کاسته شود.» او افزود که امریکا در کنار متحد خود ترکیه است و از حق این کشور در دفاع از خود حمایت می‌کند.

حمایت ناتو از ترکیه

پیمان نظامی ناتو به تقاضای ترکیه، اعضای خود را در بروکسل به جلسه‌ای فوق‌العاده فرا خواند. در بیانیه‌ای که در نهایت منتشر شد، پیمان ناتو با جدیت همبستگی خود را با دولت ترکیه نشان می‌دهد، اما در عین حال نسبت به یک ماجراجویی نظامی که می‌تواند پیامدهای سختی داشته باشد، هشدار می‌دهد.

برخی از محافل سیاسی و رسانه‌های جمعی به این گمانه‌زنی پرداختند که شاید ناتو قصد داشته باشد، از برخورد مرزی اخیر، به عنوان فرصت یا بهانه‌ای برای اعزام نیرو به سوریه استفاده کند. مدتهاست که برخی از اعضای ناتو، در کنار گروهی از مخالفان رژیم سوریه، از دخالت نظامی خارجی در این کشور حمایت می‌کنند. برای نمونه ترکیه و فرانسه خواهان اعلام "منطقه آزاد" برای مخالفان رژیم اسد هستند.

اما از لحن بیانیۀ ناتو آشکار است که محافل غربی در عین محکوم کردن کشتار و خونریزی در سوریه، بیم از آن دارند که مداخله‌ی خارجی اوضاع را وخیم‌تر کند. رگه‌هایی از این دوگانگی را می‌توان در بیانات گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان، نیز مشاهده کرد. وزیر خارجه آلمان در عین محکوم کردن حمله سوریه، بلافاصله افزود که باید در جهت "تنش‌زدایی و یافتن راه‌حلی دیپلماتیک برای کشمکش مرزی" پیش رفت.

ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا نیز در عین حمایت از ترکیه، هشدار داد: این رویداد نباید به تشنجات بیشتری در مرز دو کشور منجر شود. گفته می‌شود که لوران فابیوس، وزیر خارجه فرانسه نیز در گفت‌وگویی تلفنی با احمد داوداوغلو، همتای ترک خود، از دولت ترکیه خواسته است که واکنشی شدیدتر از حد لزوم نشان ندهد.

از لحن مقامات ترکیه چنین برمی‌آید که آنها به هدف مرحله‌ای خود دست یافته و به رژیم بشار اسد درسی داده‌اند که فراموش نخواهد کرد. گفته می‌شود که آرامش به مناطق مرزی دو کشور بازگشته است.