پایان اجلاس "نم"؛ ایران منزوی‌تر از پیش
۱۳۹۱ شهریور ۱۱, شنبه
تقریبا تمام مقام‌های ارشد حکومت جمهوری اسلامی برگزاری شانزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد،"نم" (Non-Aligned Movement)، در تهران را نشانه‌ی شکست سیاست‌های غرب در به انزوا کشیدن ایران و یک پیروزی بزرگ وانمود می‌کنند.
بحث‌های مطرح شده در این اجلاس نشان داد، صحنه‌ای که با صرف هزینه‌ای گزاف آماده شده بود در اختیار کسانی قرار گرفت که مهمترین سیاست‌های بین‌المللی و داخلی جمهوری اسلامی را زیر سوال بردند.
موضوع‌های مورد علاقه ایران در اجلاس
انتقاد از ساختار نهادهای بین‌المللی، بحران سوریه، دفاع از فلسطین با چاشنی درخواست "محو اسرائیل از صحنه روزگار"، فعالیت‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای و نمایش چهره‌ای معتدل و آماده‌ی مشارکت در تعاملات جهانی از مهمترین موضوع‌هایی بودند که جمهوری اسلامی مایل به طرح آنها در اجلاس نم بوده است.
درخواست اصلاح ساختار نهادهایی چون سازمان ملل و شورای امنیت نه بحث تازه‌ای است، نه ابتکار مقام‌های جمهوری اسلامی. با این همه کمتر کشوری است که رهبرانش ساختار سازمانی را که خود عضو آن هستند "معیوب" و آن را آلت دست قدرت‌های بزرگ جهانی توصیف کند.
رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای، در سخنرانی گشایش اجلاس نم ساختار سازمان ملل را اتاق فرمان "چند كشور زورگو و سلطه‌طلب" عنوان کرد و گفت: «شوراى امنيت سازمان ملل داراى ساختار و سازوكارى غيرمنطقى، ناعادلانه و كاملاً غير دموكراتيك است.»
تاکید ولادیمیر پوتین بر نقش محوری سازمان ملل
رهبر جمهوری اسلامی شورای امنیت را از جمله نهادهایی می‌خواند که "با ديكتاتورى چند كشور غربى اداره" می‌شوند. چین و روسیه به عنوان مهمترین حامیان ایران در عرصه جهانی از اعضای دائم این شورا هستند. این دو کشور در ماه‌های اخیر چند بار از حق وتوی خود استفاده کرده‌اند و جلوی تصویب قطعنامه‌های الزام‌آور علیه حکومت بشار اسد را گرفته‌اند.
علی خامنه‌ای به نقش روسیه در حمایت از سوریه در شورای امنیت اشاره‌ای نمی‌کند، اما رئیس جمهور این کشور، ولادیمیر پوتین، در پیام خود به اجلاس تهران انزوای رهبران ایران در چنین رویکردهایی را آشکار می‌کند.
پوتین در پیام خود به نشست جنبش عدم تعهد با اشاره به معضلاتی چون بحران اقتصادی جهان، مناقشات منطقه‌ای و تروریسم تاکید می‌کند که «بدون تردید، نقش محوری در مباحثه و جستجوی پاسخ به این چالش‌ها به سازمان ملل متحد تعلق دارد».
قدرت‌های نوظهور اقتصادی
ولادیمیر پوتین در عین حال به شکل گیری نظم جهانی جدیدی اشاره می‌کند که قدرت‌های نوپای اقتصادی در آن نقشی مهم بازی می‌کنند. منظور کشورهایی چون روسیه، چین، هند، برزیل، کره جنوبی است و ایران برخلاف ادعایش جایی در میان قدرت‌های نوظهور اقتصادی ندارد.
به گزارش منابع خبری ایران، در یکی از بندهای بیانیه‌ی پایانی اجلاس آمده است: «اهمیت و جایگاه فزاینده کشورهای در حال توسعه از نظر اقتصادی باید در ساختارهای مدیریتی نهادهای کلیدی بین‌المللی انعکاس یابد.»
در بند دیگری این وظیفه بر عهده‌ی سازمان ملل گذاشته شده است: «سازمان ملل متحد به عنوان نهادی جهانشمول باید نقشی اساسی در شکل‌دهی به چارچوب حقوقی و اساسی مدیریت جهانی ایفا نماید.»
آغاز اجلاس با حمله به رژیم بشار اسد
بحران سوریه نیز از مسائلی است که جمهوری اسلامی قصد داشت در اجلاس "نم" به طرح آن از منظر خود و حمایت از حکومت بشار اسد بپردازد. این نقشه نیز از نخستین دقایق آغاز رسمی کار اجلاس و با سخنرانی تند محمد مرسی نقش بر آن شد.
رئیس جمهور مصر در سخنرانی افتتاحیه خود رژیم اسد را فاقد مشروعیت خواند و قاطعانه از مخالفان او پشتیبانی کرد. در پی این سخنان هیات سوری حاضر در اجلاس سالن را ترک کرد. در مورد مسئله فلسطین و اسرائیل نیز سخنان دبیرکل سازمان ملل، بان کی‌مون، صریح‌ترین اظهاراتی بود که یک مقام خارجی در تهران و علیه مواضع رسمی رهبران ایران ابراز کرده است.
دبیرکل سازمان ملل انکار هولوکاست و نفی موجودیت اسرائیل را به عنوان سخنانی "نفرت‌انگیز" به شدت محکوم کرد. او همچنین در گفتگو با رهبر جمهوری اسلامی نگرانی عمیق خود را از "وضعیت بحرانی حقوق بشر" در ایران به اطلاع او رساند و خواستار آزادی رهبران مخالفان و تمام زندانیان سیاسی شد.
انتشار گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی
ایران تلاش می‌کرد با طرح موضوع مناقشه بر سر فعالیت‌های هسته‌ای خود در اجلاس "نم"، در اجماع جهانی علیه این فعالیت‌ها شکاف ایجاد کند. به این منظور حتا خودروی شماری از کارشناسان ترور شده‌ای که "دانشمندان شهید هسته‌ای" خوانده می‌شوند در سالن برگزاری اجلاس به نمایش گذاشته شده بود.
همزمان با برگزاری اجلاس "نم" تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد ایران نیز انتشار یافت که در آن تردیدهایی جدی نسبت به ادعای تهران در مورد صلح‌آمیز بودن اهداف این برنامه منعکس شده است.
بان کی‌مون که درخواست دیدار با "خانواده شهدای هسته‌ای" را رد کرده بود، هم در سخنرانی خود در اجلاس و هم در ملاقات به مقام‌های ارشد ایرانی از جمهوری اسلامی خواست برای برطرف کردن نگرانی‌های بین‌المللی در مورد فعالیت‌های اتمی خود شفاف‌سازی کند.
ایران، «تنها در میان ۱۲۰ مهمان»
بخش بزرگی از بیانیه‌ی پایانی اجلاس نیز عبارت‌هایی کلی است که می‌تواند توسط هر کشوری به سود خود تفسیر شود. یکی از بندهای این بیانیه به محترم شمردن "فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای" اختصاص دارد که ایران آن را به نفع خود تعبیر می‌کند. این درحالی است که اختلاف جامعه جهانی با تهران نه برسر حق جمهوری اسلامی در انجام اینگونه فعالیت‌ها که به تردید در مورد صلح‌آمیز بودن و شفاف بودن آن باز می‌گردد.
پایگاه اینترنتی نشریه آلمانی "اشپیگل" در گزارشی زیر عنوان "تنها در میان ۱۲۰ مهمان" به منزوی‌تر شدن جمهوری اسلامی در اجلاس نم می‌پرازد و می‌نویسد که رابرت موگابه، دیکتاتور زیمبابوه، از معدود مهمانانی بود که همبستگی کامل خود را با ایران اعلام کرد. این گزارش می‌افزاید: «حکومتی که چنین دوستانی دارد نیازی به دشمن ندارد.»