بازدید دیرهنگام رهبر جمهوری اسلامی از مناطق زلزله‌زده
۱۳۹۱ مرداد ۲۶, پنجشنبه
عصر روز شنبه، ۲۱ مرداد زمین‌لرزه‌ای به‌مقیاس ۶/۲ ریشتر بخش بزرگی از آذربایجان شرقی را لرزاند. مرکز لرزه‌نگاری دانشگاه تهران ساعت وقوع این زمین‌لرزه را ۴ و ۴۲ دقیقه بعد از ظهر و مرکز آن را در عمق ۱۰ کیلومتری زمین در حوالی شهرهای اهر و ورزقان ثبت کرده است.
نارسایی‌ها و ناهماهنگی‌ها فراوان در کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان، اعلام آمار متناقض در مورد قربانیان این حادثه و کم‌توجهی بالاترین مقام‌های حکومتی موج گسترده‌ای از ناخشنودی و انتقاد را در مناطق زلزله‌زده و سراسر کشور دامن زده است.
جو امنیتی برای بازدید خامنه‌ای از آذربایجان
با توجه به گزارش ظهر پنجشنبه ۲۶ مرداد پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای در بازدید از دو روستای زلزله‌زده هدف از سفر خود به آذربایجان شرقی را "ابراز همدردی و همدلی با مردم این مناطق و عرض تسلیت" عنوان کرده است.
مطابق گزارش‌های دریافتی از ایران، سفر سرزده‌ی رهبر جمهوری اسلامی به آذربایجان در حالی انجام شد که از یک روز قبل فضای امنیتی شدیدی در منطقه حاکم شده که در مواردی مانع کمک رسانی به آسیب‌دیدگان بوده است.
سایت کلمه روز چهارشنبه در گزارشی نوشت، سپاه پاسداران با امنیتی کردن جو مناطق زلزله‌زده مانع پخش کمک‌های ارسالی توسط همکاران جمعیت هلال احمر شده است.
پیش از این نیز گزارش‌هایی از دخالت نیروهای سپاه پاسداران در جمع‌آوری کمک‌های مردمی به زلزله‌زدگان منتشر شده بود. علی‌اکبر پورجمشیدیان، فرمانده سپاه عاشوار با تایید دخالت سپاه، علت این کار را "مدیریت امکانات دریافتی" عنوان کرده است.
رد و قبول کمک‌های خارجی
از نخستین ساعت‌های پس از وقوع زمین‌لرزه در آذربایجان کشورهای فراوانی از جمله ترکیه، آلمان، آذربایجان، قطر و آمریکا برای کمک‌رسانی اعلام آمادگی کردند. مصطفی محمد نجار، وزیر کشور ساعاتی پس از زلزله پیشنهاد کمک‌های خارجی را رد کرد.
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی نیز یک روز پس از زلزله مدعی شد نیازی به کمک‌های خارجی نیست. کمک‌های خارجی در حالی رد شد که خبرها و گزارش‌های متفاوتی در مورد کمبود دارو، آب آشامیدنی و مواد غذایی در منطقه منتشر شده بود.
علی لاريجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی که روز سه شنبه، ۲۴ مرداد راهی آذربایجان شده بود، ظاهرا با مشاهد کمبودها اعلام کرد «از کمک هر کشوری که بخواهد به زلزله زدگان استان آذربايجان شرقی کمک کند، استقبال می‌کنيم.»
"آمریکا به جای کمک تحریم را بردارد"
حسن قدمی، رئیس سازمان مدیریت بحران کشور روز پنجشنبه در یک نشست خبری از دریافت کمک از کشورهای پاکستان، قطر، ترکیه و آذربایجان خبر داده است. به گزارش خبرگزاری ایلنا قدمی سپس به رد پیشنهاد کمک از سوی ایالات متحده اشاره کرد و گفت:«آمریکا اعلام کرده که می‌خواهد کمک کند، ولی ما می‌گوییم حسن نیت ندارند و آن‌ها اگر راست می‌گویند تحریم‌ها را بردارند.»
قدمی در مورد جمع‌آوری مواد غذایی از سوی نیروهای سپاه می‌گوید: «سپاه پاسداران و هلال احمر و کمیته امداد تمامی کمک‌ها را جمع کرده‌اند تا به صورت واحد به درستی توزیع شود.» فرمانده سپاه عاشورا پیش‌تر گفته بود: «مدیریت پخش کمک‌های مردمی بر عهده پنج هزار پایگاه بسیج گذاشته شده است.»
بنابر گزارش‌ها رهبر جمهوری اسلامی کمک رسانی به مردم مناطق زلزله‌زده را خوب ارزیابی کرده و می‌گوید: «اگر ساكنان این مناطق با یكدیگر همكاری و همدلی داشته باشند این حادثه می‌تواند به سكوی پرش و دگرگونی چهره این منطقه تبدیل شود.»
انتقاد از بی‌تفاوتی احمدی‌نژاد
در حالی که در رسانه‌های داخل کشور به بازدید دیر هنگام خامنه‌ای از مناطق زلزله‌زده انتقاد صریحی نشده، کوتاهی محمود احمدی‌نژاد در این کار بسیار مذمت شده است. احمدی‌نژاد بامداد دوشنبه، ۲۳ مرداد برای شرکت در کنفرانس سران کشورهای سازمان همکاری‌های اسلامی که شامگاه سه‌شنبه رسما آغاز به کار می‌کرد، تهران را به مقصد عربستان ترک کرد.
سایت خبری بازتاب روز پنجشنبه در گزارشی با اشاره به سفر "زیارتی – دیپلماتیک" رئیس دولت دهم و عدم حضور او در آذربایجان نوشت: «آیا این رویکرد عمدی است و احمدی نژاد قصد دارد با این رویکرد که از آن بی‌تفاوتی برداشت می‌شود، بگوید دولت در شرایط فعلی مسئولیتی نسبت به وقایع کشور ندارد؟»
برخی از ناظران معتقدند حضور احمدی‌نژاد پیش از خامنه‌ای در میان زلزله‌زدگان مطلوب رهبر جمهوری اسلامی نبوده و برای سفر او نیز سپاه چند روز زمان لازم داشت تا شرایط امنیتی را آماده کند.
به گفته‌ی احمد علیرضابیگی استاندار آذربایجان شرقی در پی زمین‌لرزه‌ی روز شنبه، ۳۰۴ کانون جمعیتی از ۵۸۰ روستای موجود، بین ۴۰ تا ۱۰۰ درصد تاثیر پذیرفته و تخریب شده‌اند.
با گذشت بیش از پنج روز از این حادثه، مسئولان همچنان آمار دقیقی از شمار کشته‌‌شدگان ارائه نکرده‌اند. رئیس سازمان مدیریت بحران شمار قربانیان را ۲۵۳ نفر، وزارت بهداشت ۳۰۶ نفر و پزشکی قانونی ۱۶۹ نفر اعلام کرده‌اند.