1. Μετάβαση στο περιεχόμενο
  2. Μετάβαση στο κύριο μενού
  3. Μετάβαση σε περισσότερους ιστοτόπους της DW

Έγκλημα και τιμωρία στο Μπαϊρόιτ

23 Ιουλίου 2012

Ο Βάγκνερ, ένας βαρύτονος με ναζιστικά τατουάζ και μια αμφιλεγόμενη καλλιτεχνική υπόθεση. Το φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ ξεκινά επεισοδιακά μαζί με μια συζήτηση για το τι είναι αποδεκτό και όχι στην τέχνη.

https://p.dw.com/p/15dM9
Εικόνα: picture-alliance/dpa

Λίγες μέρες πριν τη φετινή πρεμιέρα του την Τετάρτη, το ιστορικό φεστιβάλ όπερας που διεξάγεται κάθε χρόνο στη βαυαρική πόλη του Μπαϊρόιτ, στο κτήριο της Όπερας που είχε χτίσει ο Γερμανός συνθέτης Ρίχαρντ Βάγκνερ το 19ο αιώνα, πήρε μια απρόσμενη τροπή. Όλα ξεκίνησαν όταν πρόσφατα αποκαλύφθηκε πως ο Ρώσος βαρύτονος και πρωταγωνιστής της όπερας του Βάγκνερ «Ο Ιπτάμενος Ολλανδός» Εβγκένι Νικίτιν έχει τατουάζ με τη ναζιστική σβάστικα.

Ο ήρωας της όπερας του Βάγκνερ είχε καταδικαστεί να πλέει αιώνια στις θάλασσες μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία, σύμφωνα με έναν παλιό ολλανδικό μύθο. Ο φετινός πρωταγωνιστής όμως Εβγκένι Νικίτιν δεν θα λάβει τελικά καν μέρος στην παράσταση, μετά από το σάλο που προκλήθηκε γύρω από το επίμαχο τατουάζ και το εικαζόμενο ακροδεξιό παρελθόν του. Αφορμή για την εξαίρεσή του από το καλλιτεχνικό πρόγραμμα έδωσε ένα πρόσφατο αφιέρωμα του γερμανικού δικτύου ZDF με τίτλο «Ηeavy metal στο Μπαϊρόιτ: Από ροκ σταρ σε πρωταγωνιστή όπερας».

Το περιστατικό αυτό εξέθεσε τους διοργανωτές φέρνοντας τους σε αμηχανία. Τώρα προσπαθούν να δικαιολογήσουν μια κατάσταση, για την οποία δηλώνουν ότι δεν είχαν γνώση. Ο Πέτερ Έμεριχ, εκπρόσωπος τύπου του φεστιβάλ, δήλωσε ότι «οι διοργανωτές δε μπορούν να γνωρίζουν τι κρύβει κάθε καλλιτέχνης κάτω από τα ρούχα του». Αυτοί απλώς «έδωσαν τη δουλειά» σε μια φωνή που τους άρεσε. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Έμεριχ, ρατσιστικά ή εθνικιστικά κριτήρια δε χωρούν στην τέχνη.

Από τους ακροδεξιούς πειραματισμούς της εφηβείας στην Όπερα

Η εκδοχή του Νικίτιν για την υπόθεση είναι κάπως διαφορετική. Σε συνέντευξή του στη DW είπε πως το φεστιβάλ είχε γνώση των αμφιλεγόμενων τατουάζ εδώ και ένα χρόνο. Μάλιστα ισχυρίζεται πως του είχε ζητηθεί να τα φωτογραφήσει και πως είχε υποθέσει πως αυτά θα εντάσσονταν στο όλο «καλλιτεχνικό concept». «Είμαι σοκαρισμένος», είπε στη DW.

Sänger Evgeny Nikitin Bayreuther Festspiele Absage
O αμφιλεγόμενος βαρύτονος Εβγκένι ΝικίτινΕικόνα: picture-alliance/dpa

Ο Εβγκένι Νικίτιν γεννήθηκε το 1973 στο Μουρμάνσκ της Ρωσίας, μια πόλη στην καρδιά του Αρκτικού Κύκλου. Στην εφηβεία του έπασχε από κατάθλιψη και κάπου εκεί άρχισε να πειραματίζεται με την underground καλλιτεχνική σκηνή. Όπως εξιστορεί, προς τα τέλη της δεκαετίας του ’80, οι νέοι άνθρωποι προσπαθούσαν να βρουν την ταυτότητά τους, παλεύοντας με την καταπίεση της σοβιετικής κοινωνίας. Η ακροδεξιά και τα ναζιστικά σύμβολα, απαγορευμένα από το σοβιετικό καθεστώς, λειτουργούσαν ως μέσα αντίδρασης και διαφορετικότητας. Κάπως έτσι δικαιολογεί ο Νικίτιν τα επίμαχα τατουάζ χαρακτηρίζοντάς τα ως «λάθη της νεότητας». Σήμερα είναι 40 ετών, πατέρας δύο παιδιών και βαρύτονος τραγουδιστής.

Πλήγμα για την εικόνα του φεστιβάλ

Το φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο με το θέμα του εθνικοσοσιαλισμού και των συμβολισμών του. Ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν τακτικός επισκέπτης του φεστιβάλ ενώ και ο ίδιος ο Βάγκνερ ήταν γνωστός για τις αντισημιτικές του απόψεις. Η σημερινή διευθύντρια του φεστιβάλ Καταρίνα Βάγκνερ έχει δηλώσει πως στόχος του φεστιβάλ είναι η αποκοπή από τις μαύρες σελίδες της ναζιστικής περιόδου. Η περίπτωση του Εβγκένι Νικίτιν έρχεται λοιπόν να ρίξει λάδι στη φωτιά σε μια συζήτηση περί των ναζιστικών καταβολών του φεστιβάλ, μια ιστορία που έχει απασχολήσει την κοινή γνώμη και άλλες φορές.

Bayreuth Festspielhaus Richard Wagner Festspiele 2011
Η Όπερα Βάγκνερ στο ΜπαϊρόιτΕικόνα: dapd

Το φετινό φεστιβάλ αρχίζει στις 25 Ιουλίου και θα διαρκέσει μέχρι της 28 Αυγούστου. Πέρα από την πολύκροτη υπόθεση του ναζιστικού τατουάζ, μια ενδιαφέρουσα παράλληλη έκθεση που παρουσιάζεται στο δημαρχείο της πόλης με τίτλο «Φωνές που σώπασαν» (Verstummte Stimmen) εστιάζει στις περιπτώσεις Εβραίων καλλιτεχνών που αποκλείστηκαν από τις διαδικασίες επιλογής σε διάφορες ιστορικές όπερες κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, φέρνοντας στο φως τις τότε αντισημιτικές πρακτικές του φεστιβάλ.

Anastassia Boutsko / Δήμητρα Κυρανούδη

Yπεύθ. σύνταξης: Σπύρος Μοσκόβου