آغاز فعالیت دادستان جدید دادگاه بین‌المللی لاهه
۱۳۹۱ خرداد ۲۶, جمعه
فاتو بنسودا حقوق‌دان ۵۱ ساله از گامبیا به عنوان دادستان کل جدید دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه منصوب شد. خانم بنسودا جانشین لوئیس مورنو اوکامپو می‌شود که از سال ۲۰۰۴ تا ۱۸ ژوئن امسال یکی از مهمترین پست‌های قضایی جهان را برعهده داشته است.
بنسودا به لحاظ حقوقی بسیار کارآمد ارزیابی می‌شود و تجربه زیادی در محاکمات سازمان ملل در پرونده‌ی جنایت‌های جنگی دارد.
برای عدالت و آزادی
بنسودا تحصیل رشته حقوق را در دانشگاه نیجریه به پایان رساند و کار حقوقی خود را از سال ۱۹۸۷ میلادی به عنوان دادستان در گامبیا آغاز کرد. او پس از چند سال به عنوان دادستان کل کشور گامبیا مشغول به کار شد.
بنسودا دوره تخصصی را در زمینه حقوق دریایی و کشتیرانی در کشور مالت پشت سر نهاده و به عنوان یکی از کارشناسان بین‌المللی در این زمینه نیز به شمار میآید. وی پیش از قبول مقام دادستانی کل دادگاه بین‌المللی لاهه سرپرست دادگاه سازمان ملل متحد در امور جنایت جنگی در تانزانیا بود. بنسودا در آنجا وظیفه کشف جنایات جنگی و نسل‌کشی را عهده‌دار بود.
بنسودا عمیقاَ متعقد است که کار دادگاه کیفری بین‌المللی لاهه ابزار موثری برای جلوگیری از جنایت علیه بشریت بویژه در آفریقاست. بنسودا در این‌باره می‌گوید: «امضا‌کنندگان قراردادهای رم به درستی تشخیص دادند که رابطه‌ای ماهوی میان عدالت و صلح وجود دارد.» به نظر بنسودا از آنجایی‌که مجرمان دیگر نمی‌توانند از مجازات فرار کنند، زمینه مناسبی برای جلوگیری از ارتکاب جرم بوجود آمده است. به گفته‌ی وی دادگاه بین‌المللی تاثیری "بازدارنده" دارد.
"بنسودا کارآمدتر از اوکامپو است"
فاتو بنسودا به خاطر تبار آفریقایی خود جانشینی مناسب برای اوکامپو به شمار میآید، زیرا بسیاری از محاکمه‌های دادگاه بین‌المللی لاهه علیه مجرمان آفریقایی است.
پرفسور کای آمبوس، سرپرست حقوق خارجی و بین‌المللی دانشگاه گوتینگن آلمان که شخصاَ با بنسودا آشنایی دارد، می‌گوید: «بنسودا به عنوان یک زن و یک آفریقایی برای اعتبار دادگاه بین‌المللی اهمیت زیادی دارد.» آمبوس ضمن تحسین از شیوه برخورد بنسودا با دیگران تاکید می‌کند که خلق و خوی وی در مدت کوتاهی احترام فراوانی را برای بنسودا از سوی کارکنان دادگاه بین‌المللی لاهه در پی داشته است.
آمبوس به عملکرد بنسودا بسیار خوش‌بین است، زیرا «وی به عنوان معاون اوکامپو دادگاه لاهه را از درون می‌شناسد و به ضعف‌های دادستان کل سابق نیز آگاه است». آمبوس تاکید می‌کند که بنسودا به خوبی به مشکلات دادگاه بین‌المللی اشراف دارد و «بدین دلیل می‌تواند وظایف خود را بهتر از اوکامپو انجام دهد».
اوکامپو به دلیل تعلل در محاکمه‌ی توماس لوبانگا، رهبر شورشیان کنگو، و چارلز تیلور، رئیس‌جمهور پیشین لیبریا، به شدت مورد انتقاد حقوق‌دانان است. به گفته آمبوس اما اوکامپو به دلایل دیگری از جمله مدیریت نادرست نیز مورد انتقاد است. وی تصریح می‌کند که «مدیریت وی سبب جدایی بسیار از حقوق‌دانان مهم از دادگاه بین‌المللی لاهه شده است».
"دادگاه سفیدپوستان برای آفریقایی‌ها"
کشورهای آفریقایی عضو دادگاه بین‌المللی لاهه از انتصاب بنسودا استقبال کرده و بر این باورند که این دادگاه در آینده از سوی حقوق‌دانی سرپرستی می‌شود که این قاره را به خوبی می‌شناسد. در حال حاضر اغلب محاکمات دادگاه لاهه علیه سیاستمداران آفریقایی است.
در این میان می‌توان به پرونده عمر البشیر، رئیس‌جمهور سودان، ژان پیر بمبا، معاون پیشین رئیس‌جمهور کنگو، و معمر قذافی، رئیس‌جمهور پیشین لیبی، اشاره کرد. البته پرونده قذافی پس از کشته شدن وی از حساسیت کمتری برخوردار است.
برخی از آفریقایی‌ها هنوز با ناباوری می‌پرسند: «چرا در دادگاه لاهه تنها آفریقایی‌ها متهم به جنایت هستند؟» به گفته آنان دادگاه بین‌المللی لاهه «دادگاهی از سوی سفیدپوستان است که برای تصیفه حساب با آفریقایی‌ها ایجاد شده است».
بنسودا این‌گونه پیش‌داوری‌ها را بشدت رد می‌کند. به گفته وی مبارزه برای جلوگیری از فرار متهمان موضوعی مربوط به دوران پسااستعمار نیست. «این مبارزه پشتیبانی کشورهای آفریقایی را به همراه دارد و از سوی خود آنان سازماندهی می‌شود.»
در حال حاضر ۳۰ کشور آفریقایی قراردادهای رم را امضا کرده‌اند و از جمله اعضای دادگاه کیفری لاهه به شمار می‌‌آیند. حدود یک‌سوم قضات دادگاه لاهه نیز از کشورهای آفریقایی هستند. این امر بیانگر مسئولیت آفریقا در قبال "اجرای عدالت" است، زیرا هیچ قاره‌ای به اندازه آفریقا به خاطر نبود دادگاه‌های صالحه این همه قربانی نداده است. در دهه‌‌های گذشته بیشترین کشته‌شدگان و آوارگان جنگ و خشونت از قاره آفریقا بوده‌اند.