بهار عربی در جشنواره "سالن کمیک" ارلانگن

طراحی کمیک، که به نام کارتون یا "مضحک قلمی" نیز شناخته می‌شود، هنر محبوب نسل گذشته بود. اما این شاخه از هنر سرگرم‌کننده، با ورود جهان به دنیای مجازی نه تنها قدر و ارزش خود را از دست نداده، بلکه حتی به کمک تکنیک‌های کامپیوتری پرمایه‌تر نیز شده است. جشنواره ارلانگن هر سال چند روزی طرفداران فراوان این هنر جذاب را به خود جلب می‌کند.

جشنواره که روز پنجشنبه (۷ ژوئن) شروع به کار کرد، امسال به روی مضمون‌های تاریخ و سیاست آغوش گشوده است. "سالن کمیک" یکی از مهمترین جشنواره‌های تخصصی در سطح جهان است که سالانه صدها طراح و هنرمند در آن شرکت می‌کنند. جشنواره آثار مطرح و جذاب طراحی داستان کارتونی را به نمایش می‌گذارد.

هنر طراحی امروزه دیگر از انحصار قهرمانان کمدی و ماجراهای تخیلی بیرون آمده است. صحنه‌های پرتب و تاب تحولات اجتماعی مانند راه‌پیمایی‌های عظیم اعتراضی و برخوردهای خونین نیز به دنیای کارتون راه یافته‌اند.

بهار عرب در دنیای کارتون

نمایشگاه اصلی جشنواره به آثار هنرمندان طراح عرب از کشورهای مراکش، لبنان، تونس، مصر و اردن اختصاص یافته است. در این منطقه "شبح انقلاب" همچنان در جولان است. در همین راستا در سالن‌های جشنواره آثاری به شکل کاریکاتور از دیکتاتورهای سرنگون شده‌ی دنیای عرب مانند حسنی مبارک و معمر قذافی به نمایش گذاشته شده است.

نمایشگاه آثاری از ۵۵ هنرمند را از کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا گرد آورده است. از جمله، علاءالدین ابوطالب، طراح تونسی، در یک سری طرح کمیک نشان می‌دهد که در جریان قیام‌های مردمی، سربازان جبهه عوض می‌کنند و به مردم معترض می‌پیوندند.

در گذشته به خاطر نظارت سانسور دولتی یا امکانات فنی محدود نشر و تبلیغ، مانعی جدی بر سر راه طراحان بود. اما امروزه به برکت اینترنت و شبکه‌های اجتماعی دنیای مجازی، طراحان امکان می‌یابند نه تنها آثار خود را در سطحی وسیع عرضه کنند، بلکه با یکدیگر نیز در ارتباط قرار گیرند. جشنواره فرصتی است تا این هنرمندان به طور شخصی نیز با هم روبرو شوند.

ترسیم فاجعه در کارتون

در جشنواره‌ی شهر ارلانگن گروهی از طراحان آلمانی نیز با مضامین سیاسی و اجتماعی شرکت دارند. بودو بیرک، مدیر جشنواره، می‌گوید: چند سال پیش که اولین کتاب‌های کارتونی به بازار آمدند، بیشتر آنها حالت خودزندگی‌نامه داشتند، اما امروزه بسیاری از طراحان آلمانی با درونمایه‌های جدی‌تر سیاسی و اجتماعی به میدان می‌آیند، از جمله: سرنوشت یهودیان در دوران حکومت نازی یا فعالیت ارتش آلمان در خاک افغانستان.

در جشنواره‌ی امسال نزدیک ۱۵۰ ناشر و آژانس و نشریه شرکت کرده‌اند که همگی در این عرصه فعال هستند. در میان کارهای عرضه شده، البته کارهای آشنا و سنتی سریال‌های کارتونی نیز فراموش نشده‌اند: قهرمانان معروف قدیمی مانند تارزان و سوپرمن نیز حضور دارند.

"مرد عنکبوتی" امسال ۵۰ ساله می‌شود، به همین مناسبت جشنواره نمایشگاهی کامل را به این قهرمان دنیای کارتون اختصاص داده است. یادآوری می‌شود که این قهرمان نخست در قالب "داستان مصور" زاده شد، اما بعد مانند بیشتر اهالی این عرصه، به جهان فیلم و نمایش راه یافت.
جشنواره نمایشگاهی را به آثار وینسور مک‌کی، کارتون‌ساز پرآوازه‌ی آمریکایی اختصاص داده است. مک‌کی از اولین پیش‌آهنگان طراحی کمیک بود. او نه تنها اولین فیلم‌های کارتونی را تولید کرد، بلکه با آثار بیشمار خود در محبوب شدن این ژانر نقش مؤثری ایفا کرد.

پانزدهمین دوره‌ی جشنواره‌ی طراحی کارتون (سالن کمیک) در ارلانگن (جنوب آلمان) به مدت ۴ روز تا یکشنبه (دهم ژوئن) ۲۰۱۲ ادامه دارد.