کشمکش بر سر دست‌نوشته‌های فرانتس کافکا
۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۸, دوشنبه
دعوای حقوقی بر سر میراث نویسنده‌ی یهودی‌تبار آلمانی‌زبان، فرانتس کافکا وارد مرحله‌ی نهایی می‌شود. کتابخانه ملی اسرائیل، دو دختر استر هوفه، منشی وصی کافکا و آرشیو ادبی آلمان طرف‌های این دعوا هستند.
دادستان دادگاهی در تل‌آویو که به این پرونده رسیدگی می‌کند، دست‌نوشته‌های به جا مانده از کافکا را میراث ملی اسرائیلیان خوانده که باید در اختیار کتابخانه ملی این کشور قرار گیرد.
میراث کافکا در بانک‌های سوئیس و تل‌آویو
فرانتس کافکا در ابتدای دهه‌ی دوم قرن بیستم میلادی دست‌نوشته‌های خود را به دوست نزدیکش ماکس برود سپرد و از او خواست پس از مرگش آنها را بسوزاند. کافکا که یکی از پایه‌گذاران ادبیات مدرن جهان محسوب می‌شود، در سال ۱۹۲۴ در چهل سالگی درگذشت.
هنگام مرگ زودرس کافکا هنوز بسیاری از آثارش از جمله رمان‌های قصر و محاکمه منتشر نشده بود و اگر ماکس برود به وصیت دوستش عمل می‌کرد، این کتاب‌ها از میان می‌رفت.
در پی قدرت‌گیری نازی‌ها در آلمان و گسترش آزار و تعقیب یهودیان ماکس برود ۱۹۳۹ پراگ را به مقصد تل‌آویو ترک کرد و دست‌نوشته‌های کافکا را نیز با خود به اسرائیل برد.
با مرگ وصی کافکا در سال ۱۹۶۸ این دست‌نوشته‌های در اختیار منشی برود، استر هوفه قرار گرفت. از حدود نیم قرن پیش بخشی از میراث کافکا در صندوق امانت بانک "یو بی اس" سوئیس و بخشی دیگر در بانکی در تل‌آویو نگهداری می‌شود.
۲ میلیون دلار برای دست‌نوشته‌ی محاکمه
استر هوفه پس از مرگ ماکس برود مقداری از دست‌نوشته‌های کافکا را، بعضا به بهای گزافی فروخت. دست‌نویس محاکمه از این جمله است که در سال ۱۹۸۸ میلادی به قیمت دو میلیون دلار به آرشیو ادبی آلمان در شهر مارباخ فروخته شد. کتابخانه ملی اسرائیل در تلاش است، جلوی فروش دیگر آثار به جا مانده از کافکا و انتقال آنها به خارج را بگیرد.
ظاهرا استر هوفه که سال ۲۰۰۷ در ۱۰۱ سالگی درگذشت، نوشته‌ای از ماکس برود متعلق به سال ۱۹۴۵ در اختیار داشته که در آن دست‌نوشته‌های کافکا به او هدیه شده است. دو دختر استر هوفه بر این اساس خود را وارثان این گنجینه می‌دانند.
کتابخانه ملی اسرائیل از حدود دو سال پیش در صدد باز پس گرفتن دست‌نویس «محاکمه» شده است. روزنامه اسرائیلی هاآرتص روز یکشنبه (۱۷ اردیبهشت/ ۶ مه) نوشت که دادگاهی که رسیدگی به این پرونده را برعهده دارد هنوز حکم نهایی را صادر نکرده است.
این روزنامه از قول دادستان کل اسرائیل، یهودا واین‌اشتین می‌افزاید که آرشیو ماکس برود و دست‌نوشته‌های کافکا میراث فرهنگی یهودیان محسوب می‌شوند و باید در کتابخانه ملی اسرائیل نگهداری شوند.
دست‌نوشته‌های ناشناخته‌ی کافکا
اورن واین‌برگ، رئیس کتابخانهی یاد شده، وعده داده که به محض در اختیار گرفتن تمام اسنادی که در بانک‌های اسرائیل و سوئیس نگهداری می‌شود، نسخه‌ی دیجیتالی آنها را برای استفاده‌ی عموم در اینترنت منتشر کند. همزمان با این تحولات، خبرگزاری آلمان روز دوشنبه (۷ ماه مه) گزارش داد که پروژه‌ی دیگری برای دیجیتالی کردن پنج هزار صفحه از دست‌نوشته‌های کافکا آغاز شده است.
بنابر این گزارش این پروژه دست‌نوشته‌هایی از کافکا را در بر می‌گیرد که در آرشیو ادبی آلمان و کتابخانهی اکسفورد بریتانیا نگهداری می‌شود. چند بنیاد و موسسه دانشگاهی آلمانی با این برنامه همکاری می‌کنند. گفته می‌شود با انتشار نسخه دیجیتالی دست‌نوشته‌های کافکا کار پژوهشگران تسهیل خواهد شد.
تقریبا تمام آثار به جا مانده از کافکا که در آلمان و بریتانیا نگهداری می‌شوند، پیش از این به چاپ رسیده‌اند. در میان اسنادی که دعوای حقوقی بر سر آنها ادامه دارد نوشته‌ها و طرح‌های ناشناخته‌ای از فرانتس کافکا وجود دارد. تابستان سال ۲۰۱۰ با حکم یک قاضی اسرائیلی صندوق‌های موجود در سوئیس در حضور تعدادی از کافکاشناسان باز شد تا محتویات آنها را صورت‌برداری کنند و به دادگاه گزارش دهند.