ابراز نگرانی اروپا از "پژوهش ایران برای پرتاب ماهواره"
۱۳۹۱ اردیبهشت ۱۶, شنبه
یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر درخواست آژانس مبنی بر دادن اجازه از سوی ایران به بازرسان برای بازدید از سایت نظامی پارچین را مطرح کرد. در ماه‌های اخیر بازرسان آژانس بارها درخواست کرده‌اند که از تاسیسات پارچین دیدن کنند اما با مخالفت مقامات جمهوری اسلامی روبرو شده‌اند.
علاوه بر این علی‌اصغر سلطانیه، نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه ۱۵ اردیبهشت در گفتوگو با خبرگزاری رویترز "تعلیق غنی‌سازی و بستن سایت زیرزمینی فردو" را خط قرمز ایران عنوان کرد.
مهرداد عمادی مشاور اقتصادی اتحادیه اروپا در گفتوگو با دویچه وله ضمن بررسی احتمال برداشتن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران در صورت موفقیت مذاکرات اتمی بغداد به نگرانی‌های کشورهای غربی درباره ایران پرداخته است که در مذاکرات بعدی مطرح خواهند شد.
دور جدید مذاکرات گروه ۵ + ۱ با ایران در تاریخ ۲۳ ماه مه (۳ خرداد) در بغداد انجام خواهد گرفت. چند روز پیش از این نشست، در روزهای ۲۴ و ۲۵ اردیبهشت (۱۳ و ۱۴ ماه مه) ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در وین مذاکره می‌کنند.
بشنوید: گفتوگو با مهرداد عمادی
دویچه وله: نماینده ایران در آژانس انرژی اتمی خط قرمز ایران برای مذاکرات را "توقف غنی‌سازی" اعلام کرده است. به این ترتیب درباره احتمال موفقیت مذاکرات اتمی بغداد چه فکر می‌کنید؟
مهرداد عمادی: اگر غنی‌سازی در حد ۵ درصد و حتی نزدیک این رقم باشد، در صورت شفاف بودن این‌که مواد غنی‌سازی شده در کجا نگهداری می‌شوند و نظارت وجود داشته باشد، این مسئله در چهارچوب حقوق ایران برای تولید انرژی هسته‌ای است. تصور نمی‌کنم در صورتی که شفاف‌سازی باشد، مشکلی در مورد پذیرش آن از سوی آژانس پیش بیاید و طبیعتا پیامدهای مثبتی می‌تواند داشته باشد.
اما اگر ایران بخواهد غنی‌سازی را در حد بالای ۱۲درصد - حالا هم که ایران اعلام کرده غنی‌سازی در حد ۲۰ درصد انجام صورت گرفته - انجام بدهد و نظارت بر آن‌جا خارج از پیش‌پندارهایی باشد که اتحادیه اروپا و مهم‌تر از همه آژانس، چهار ماه پیش به ایران اطلاع داد، امکان تحصیل نتایج خوب از بغداد را بسیار کم می‌کند. به‌خاطر این‌که این مسئله یکی از نگرانی‌های بسیار مهم آژانس است.
در این چهارچوب ایران باید ارزیابی کند که غنی‌سازی در حد برآورده کردن نیازهای الکتریکی مشکل نخواهد بود، اما اگر بخواهیم از آن فراتر برویم، دومرتبه به بن‌بست بسیار بسیار جدی که در این چهار سال در آن قرار داشته‌ایم، برمی‌گردیم.
در روزهای اخیر علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ایران با خانم هلگا اشمیت، معاون رییس شورای سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا دیداری داشته و از آماده شدن چارچوب توافق ایران و گروه ۵+۱ در گفت‌وگوهای استانبول سخن گفته است. از محتوای گفت‌وگوها در این دیدار چه اطلاعی دارید و فکر می‌کنید کشورهای غربی روی چه چیزهایی در استانبول توافق کرده‌اند که قرار است در آن چارچوب، مذاکرات در بغداد ادامه پیدا کنند؟
سرخط این گفتار همین پرسشی است که در سئوال شما مطرح شد و آن غنی‌سازی، کیفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی و نوع و میزان نظارت بود. ولیکن در چارچوب این صحبت‌ها نگرانی‌های دیگری هم بود. در ملاقاتی که پیش از گفت‌وگوی‌های بغداد انجام شده، این نگرانی‌ها روی میز گذاشته شده تا در مذاکرات بغداد، مسائل دومرتبه دچار گره کور نشوند.
این نگرانی‌ها در چارچوب برنامه‌های موازی ایران که به شکلی به خطر نظامی شدن پروژه هسته‌ای ایران پیوند پیدا می‌کند، می‌گنجند. برنامه‌هایی که در صورت تصمیم ایران به تولید سلاح اتمی، این توان را به ایران بدهد. این مسئله و میزان برد این سلاح‌ها، یکی از سرخط‌های بسیار بسیار جدی برای نگرانی اروپاست.
این نگرانی‌ها همواره بوده و ما هرچه شفاف‌تر در این‌باره صحبت کنیم، امکان رسیدن به توافق بیشتر می‌شود. ولی فقط مسئله غنی‌سازی نیست. دو سوژه‌ی دیگر هم وجود دارد که پیش از رفتن به بغداد نیاز است در مورد آن‌ها تفاهم دامنه‌داری انجام شود.
به صورت تیتروار بگویید، آن دو مورد دیگر چیست؟
به خاطر حساسیت‌های این سوژه، شاید سازنده نباشد که خیلی وارد جزییات بشویم. ولیکن ایران یک‌سری برنامه‌های در ظاهر پژوهشی در مورد فرستادن ماهواره و توان موشکی دارد که وقتی آن‌ها را در کنار سوظن‌ها یا سناریوهای منفی در مورد پروژه اتمی ایران بگذاریم، می‌توانند بسیار نگران کننده باشند. حتی آژانس هم در گزارشی که چند هفته پیش منتشر کرد، به این مسئله اشاره کرد که فعالیت‌های موشکی ایران بسیار نگران‌کننده هستند.
مسئله‌ی بعدی هم به فعالیت‌های پژوهشی ایران در چارچوب پژوهش‌های هسته‌ای است که جلوی آن علامت سئوال گذاشته شده است. در سه سال اخیر حداقل جلوی برخی از آن فعالیت‌ها علامت سئوالی درمورد کاربرد نظامی وجود دارد.
البته می‌دانیم که در یک سال اخیر، این فعالیت‌ها بسیار کم‌رنگ و حتی متوقف شده‌اند. اما تمام این نگرانی‌ها وجود دارند و هرچه ما شفاف‌تر و آشکارتر و بدون پرده‌پوشی، این مسائل را روی میز بگذاریم، امکان پیدا کردن یک راه‌حل درازمدت و غیرشکننده برای ایران و آژانس خیلی بالاتر می‌رود.
پس از نشست استانبول۲، مقامات حکومتی و مقامات مذاکره کننده‌‌ی ایران، بارها خواستار برداشته شدن تحریم‌ها شدند. در چه صورت ممکن است کشوهای غربی با ایران توافق کنند که تحریم‌ها را گام به گام پایان دهند؟ آیا در این‌باره بسته پیشنهادی مشخصی در مذاکرات بغداد به ایران ارائه داده خواهد شد؟
برای چنین پیشنهادی هنوز زود است. چون هنوز دو گره اصلی که آژانس با ایران در مورد پروژه‌های هسته‌ای ایران و پژوهش اتمی ایران در پردیس داشته، باز نشده است.
تا این مشکلات از سر راه برداشته نشوند و به صورت بسیار شفاف و عملی حل نشوند، نه آژانس و نه گروه ۵+۱ ضروری و حتی مثبت نمی‌بینند که راجع به تحریم‌ها صحبت کنند. چون در حالی‌که هنوز کار عملی انجام نشده، بخواهید شرایط یا خواسته‌های طرف دیگر را بپذیرد، به شکلی به او می‌گویید که: "تمام سیاست‌هایی که تا به‌حال در مورد انتقال نگرانی‌تان در چارچوب تحریم‌ها داشته‌اید، پایه واقعی نداشته‌اند."
ولیکن هرگاه گروه مذاکره کنندگان از بغداد بازمی‌گردند و پیغام و ارزیابی‌‌شان این باشد که ایران به صورت جدی به دنبال همکاری و شفاف کردن برنامه‌های خود و در عین حال بازسازی روابط مثبت خود با آژانس و طبیعتا با غرب باشد، از نظر زمانی باید زیر ۱۲ ماه انتظار داشته باشیم که جدی‌ترین این تحریم‌ها، اگر به کلی برداشته نشوند، کاهش یابند.
مثلا تحریم‌ها در این حد بمانند که شرکت‌ها و نهادهایی که وابستگی مستقیم امنیتی به سپاه و نهادهای وابسته به سپاه دارند، در تحریم باشند، ولیکن بقیه اقتصاد ایران از تحریم بیرون بیاید.
هرگاه این سناریو اتفاق بیافتد - که به نظر من بسیار محتمل است- بد نیست ایران از الان در مورد فعالیت‌های اقتصاوی سپاه بازنگری کند.
بخش خصوصی را به واردشدن در عرصه انرژی نفت و گاز تشویق کند تا زمانی که نخستین اقدامات برای برداشتن تحریم‌ها شروع می‌شوند، در آن بخش‌ها دیگر سپاه حاضر نباشد. وقتی عرصه انرژی نفت و گاز به شرکت‌های واقعی بخش خصوصی واگذار شده باشند، این دو صنعت می‌توانند از زیر ذره‌بین تحریم‌ها بیرون بیایند.