افغانستان در سال 1390

در عرصه سیاسی:

حکومت افغانستان سال گذشته را در تقابل شدید با پارلمان آغاز کرد. کشمکش بر سر نتیجه انتخابات، دو طرف را ماه ها به خود مشغول کرد. چنین به نظر می رسید که عمق و پهنای خالیگاه رابطه میان این دو قوه به حدی است که امکان نزدیکی آن ها را دست کم در کوتاه مدت میسر نخواهد کرد ؛ اما با کمال نا باوری دیده شد که پارلمان در پایان سال به حکومت روی خوش نشان داد و به تمام وزیران پیشنهادی حامد کرزی به راحتی تمام رای اعتماد داد.

برگزاری کنفرانس بین المللی افغانستان در بن، با شرکت نمایندگان بیش از هشتاد و پنج کشور و نهادهای معتبر جهانی و تعهد آن ها برای ادامه همکاری با افغانستان، رویداد دلگرم کننده ای برای مردم این کشور بود؛ اما تعهد متقابل افغانسنتان به جامعه جهانی برای حکومت داری خوب و فسادزدایی در ازای همکاری های شرکت کنندگان این کنفرانس، با شک و تردیدهایی به همراه شد.

امضای سندهای همکاری های استراتژیک با کشورهای هندوستان، بریتانیا، فرانسه و ایتالیا از موفقیت های افغانستان در صحنه جهانی به شمار می آید؛ البته در صورتی که حکومت افغانستان بتواند با هوشیاری سیاسی عمل کند، راه برای توسعه همکاری های مشترک در طولانی مدت هموارتر می شود.

در همین سال شماری از گروه ها و شخصیت های سیاسی متحد حکومت، با متهم کردن حامد کرزی به نقض پیمان با خود، راه شان را از وی جدا کردند و دست به ایجاد ایتلاف های سیاسی جدید زدند و به عنوان اپوزیسیون حکومت اعلام موجودیت کردند.

از مهم ترین موضوع هایی که در این سال حکومت را بسیار به خود مشغول کرد، پیشبرد طرح مذاکره و مصالحه با طالبان بود. ایالات متحد امریکا با گشایش دفتر تماس با طالبان در قطر و آغاز مذاکره با نمایندگان این گروه، در واقع ابتکار عمل سیاسی در این راستا را در دست گرفت، چیزی که سبب ناخرسندی حکومت افغانستان شد. با این هم حامد کرزی سعی کرد با گشودن دروازه مذاکره با طالبان، در این روند نقش بازی کند. با همه تلاش هایی که او از خود نشان داد، نتوانست رهبران طالبان را متقاعد به مذاکره با خود کند. تنها کاری که رییس جمهور توانست انجام دهد، مذاکره با تنی چند از نمایندگان حزب اسلامی حکمتیار در کابل بود که آن هم تا حال نتیجه ملموسی در پی نداشته است.

امضای سند همکاری های استراتژیک با ایالات متحد امریکا هر دو جانب را به دیپلوماسی رفت و برگشت واداشت. هر دو طرف وقت زیادی را برای تدوین این سند صرف کردند؛ با آن هم موفق به توافق کامل بر سر محتوای چنین سندی نشدند. حکومت افغانستان با برگزاری جرگه عنعنوی در کابل به منظور جلب توجه سران قومی و دیگر قشرها و گروه ها به امضای این سند، فهرست طولانی از شرط های این جرگه را برای عقد پیمان استراتژیک با ایالات متحد امریکا دریافت کرد، شرط هایی که پذیرش بعضی از آن ها برای ایالات متحد امریکا غیرممکن به نظر می رسد.

در عرصه امنیتی:

 خوش آیندترین حادثه برای افغانستان در این سال، دستگیری و کشتن بن لادن رهبر شبکه القاعده به دست سربازان امریکایی در پاکستان بود. شبکه ای که با طالبان همکاری نزدیکی دارد. این رویداد سبب تقویت ادعای افغانستان مبنی بر وجود پایگاه ها و رهبران تروریستان در داخل پاکستان شد. افشای محل اختفای بن لادن در ساحه نطامی پاکستان، سبب شرمساری مقام های این کشور شد و پس از این رویداد، پاکستان از لحاظ دیپلوماسی در صحنه جهانی در وضع تدافعی قرار گرفت و رابطه ایالات متحد امریکا با این کشور به گونه بی سابقه ای به سردی گرایید.

ادامه عملیات های شبانه از سوی ناتو بر ضد طالبان، حمله های مستمر هواپیماهای بی سرنشین ایالات متحد امریکا بر مرکزهای القاعده و طالبان در خاک پاکستان، آموزش و تجهیز بیشتر ارتش و پولیس افغانستان سبب شد که در این سال طالبان نتوانند موفقیت های عمده ای داشته باشند. در همین سال بر میزان عملیات مستقلانه نیروهای افغانستان افزوده شد و با پیاده شدن برنامه انتقال مسوولیت های امنیتی به نیروهای افغانستان، مسوولیت تامین امنیت بخش هایی از کشور در اختیار این نیروها قرار گرفت. با این همه طالبان همچنان به حمله های انتحاری ادامه دادند که کشتار غیرنظامیان زیادی را به دنبال داشت.

در عرصه اقتصادی:

حکومت افغانستان پس از سردرگمی های فراوان در بازار آزاد و انتقادهای فراوان منتقدان اقتصادی از ضعف سیاست های اقتصادی دولت، سر انجام گروهی را مامور تدوین برنامه ریزی کارآمد اقتصادی کرد؛ اما هنوز نتیجه کار این گروه مشخص نشده است. افزایش روز افزون قیمت کالاهای اولیه در بازار، بر نارضایتی های جامعه دامن زد. درآمد حکومت نسبت به سال گذشته کمی افزایش یافته است اما هنوز فساد اداری و ضعف امنیت و مطابقت نکردن قانون در عرصه های تجارت و سرمایه گذاری و صنعت با واقعیت های موجود، مانع های عمده بر سر راه رشد سرمایه گداری در کشور به شمار می آید.

در عرصه های فرهنگی و اجتماعی:

در این سال بیش از ده موسسه تحصیلات عالی خصوصی دیگر در کشور گشایش یافتند. ظرفیت پذیرش دانشجو به موسسه های تحصیلات عالی دولتی مانند سال های گذشته تغییر چندانی نکرد و همچنان محدود باقی ماند. حکومت در راستای رشد ادبیات، هنر و بهبود کیفی معارف و تحصیلات عالی همچنان بی برنامه بود. در ساحه ورزش موفقیت هایی به میان آمد. در این سال ورزشکاران افغانستان توانستند نسبت به سال های گذشته مدال های بیشتری در رقابت های جهانی به دست آورند. نائب قهرمان شدن تیم فوتبال افغانستان در بازی های جنوب آسیا شگفتی ساز شد. در این سال دختران بیشتری به رشته های گوناگون ورزش روی آوردند و در بعضی از رقابت های خارج از کشور مدال آور شدند. با این هم بعضی از ورزشکاران حکومت را متهم به کم توجهی به ورزش می کنند و بر این باور این که اگر حکومت توجه لازم به ورزش می داشت میزان رشد ورزش بیشتر از این می توانست باشد.

صادر شدن چند اعلامیه از سوی شورای علمای افغانستان مبنی بر پیشنهاد وضع محدودیت بر زنان، موجی از انتقادهای نهاد های مدنی و دفاع از حقوق بشر را در پی داشت. عده ای بر این باور اند که در پشت این اعلامیه حکومت افغانستان قرار داشته است و این اعلامیه ها را کوششی از سوی حکومت برای جلب رغبت طالبان برای حاضر شدن به مذاکره تعبیر کرده اند.

با توجه با آنچه گفته شد مردم افغانستان با تجربه از عملکرد دولت افغانستان و جامعه جهانی با این کشور، سال 1390 را همچون سال های گذشته در میان خوشبینی و بدبینی نسبت به آینده به پایان رساندند.

نویسنده: احمد ضیا رفعت

ویراستار: عارف فرهمند