«پس از انتخابات، نقض حقوق بشر و فشار بر اقوام کمتر نشد»
۱۳۹۰ اسفند ۱۹, جمعه
سازمان عفو بین‌الملل در گزارشی از خطر قریب‌الوقوع اعدام پنج نفر ایرانی از اقلیت عرب در اهواز خبر داده است. در این گزارش آمده که حکم اعدام سه برادر به نام‌های عبدالرحمان حیدری، طاها حیدری، جمشید حیدری، پسر عموی آنها به نام منصور حیدری و فرد دیگری به نام امیر معاوی در دیوان عالی کشور تایید شده است.
بنا به این گزارش همگی این افراد در جریان ناآرامی‌های اهواز در آوریل ۲۰۱۱ دستگیر شده‌اند و خانواده آنها ازآن زمان به بعد از محل نگهداری‌شان بی‌خبر مانده‌اند.
ماموران وزارت اطلاعات در ۵ اسفند ۱۳۹۰ به خانواده این پنج نفر گفته‌اند حکم اعدام در ملاعام این افراد به تایید دیوان عالی کشور رسیده و به زودی اجرا میشود.
گفته میشود که این ۵ نفر به دلیل کشتن یک مامور امنیتی اعدام خواهند شد. سازمان گزارشگران بدون مرز در گزارش خود به مشخص نبودن نحوه محاکمه این افراد و عدم دسترسی متهمان به وکیل و سایر امکانات قضایی اشاره کرده و یادآور شده که معمولا "اعترافاتی" که در محاکم قضایی جمهوری اسلامی، مورد استفاده قرار می‌گیرد، به زور از متهمان گرفته میشود.
دروری دایک سخنگوی سازمان عفو بین‌الملل درباره آخرین گزارش این سازمان حقوق‌بشری درباره ایران به دویچه‌وله می‌گوید: «گرفتن اطلاعات دقیق از خوزستان خیلی سخت است. در گذشته بارها از مقامات دولتی جمهوری اسلامی ایران در این‌باره اطلاعات مختلف خواستیم. در عدم این نوع اطلاعات تصمیم گرفتیم یک اطلاعیه فوری صادر کنیم.»
بشنوید : گفت‌وگو با دروری دایک، سخنگوی سازمان عفو بین‌الملل
دویچه وله: سازمان عفو بین‌الملل در اطلاعیه‌ای از خطر اعدام قریب‌الوقوع پنج مرد عرب خبر داده است. در روزهای پیش از انتخابات مجلس شورای اسلامی هم اخبار مختلفی حاکی از کشته‌شدن حداقل سه نفر در جریان حمله به شهرهای عرب‌نشین استان خوزستان وجود داشت. به نظر شما چرا موارد نقض حقوق بشر در شهرهای عرب‌نشین ایران بالا رفته است؟
دروری دایک: بنابر خبری که دریافت کردهایم و البته نمی‌توانیم صددرصد از درستی آن مطمئن باشیم نگرانی خودمان را اظهار کردیم، به شرطی که خبر رسیده درست باشد. متاسفانه گرفتن اطلاعات دقیق و ثابت از خوزستان خیلی سخت است. در گذشته بارها از مقامات دولتی جمهوری اسلامی ایران اطلاعات مختلف خواستیم که مثلا اطلاعات مربوط به فلان حادثه را به ما بدهند.
در عدم این نوع اطلاعات تصمیم گرفتیم یک اطلاعیه فوری صادر کنیم. سازمان عفو بین‌الملل یک سازمان عضویتی است. هدف ما این است که نگرانی اعضای خودمان را پیش مقامات ایران منعکس کنیم. خیلی خوشحال می‌شویم در صورتی که مقامات ایران، رئیس قوه قضاییه، رئیس ستاد حقوق بشر کشور اطلاعاتی بدهند و بگویند اشتباه کردید و بگویند این وضعیت دقیق نیست.
به نظر می‌رسید در روزها و هفته‌های قبل از انتخابات مجلس شورای اسلامی فشارها در نقاط مختلف کشور افزایش یافته است. ما نمی‌توانیم بگوییم صددرصد بگوییم چرا این فشار بالا رفته است.
بررسی و پژوهش ما این است که با وجود قوانین مختلف مربوط به آزادی تجمعات، آزادی مشارکت در کشور بعضی‌عملکردهای مقام‌های امنیتی کشور عبارت از نقض حقوق بشر هستند. در این روزها و هفته‌های قبل از انتخابات مجلس ما سعی کردیم نگرانی خودمان در این مورد را با انتشار یک گزارش مطرح کنیم. البته الان که انتخابات تمام شده و اکثریت نتایج مشخص شده، متاسفانه این وضعیت خیلی عوض نشده است.
به نظر شما نقض حقوق‌بشر در شهرهایی که قومیت‌های مختلف مثل عرب‌‌ها در آن زندگی می‌کنند با موارد نقض حقوق بشر در شهری مثل تهران چه تفاوت‌هایی دارد؟ آیا از یک جنس هستند یا تفاوت‌هایی هم احساس می‌کنید؟
این سئوال خیلی خوب است، ولی پاسخ دادن به آن خیلی سخت است. چارچوب نقض حقوق‌بشر در استان‌های حاشیه‌ای کشور تفاوت زیادی ندارد. نقض حقوق‌بشری که در تهران وجود دارد، در حاشیه کشور مثل کردستان، ایلام، آذربایجان، مشهد، بلوچستان، حتی در اصفهان هم وجود دارد.
ولی تفاوت نقض حقوق بشر به علت جایگاه اقلیت‌های قومی است که قدرت کمتری دارند. به نظر می‌رسد این‌تفاوت مربوط به منابع طبیعی و منابع انسانی اقوام باشد. ازجمله استفاده کردن از زبان مادری در دبستان و دبیرستان که خیلی اهمیت دارد. استفاده کردن از منابع آب که این هم مسئله‌ای است که زیاد پیش می‌آید. متاسفانه دولت ایران اجازه نمی‌دهد تا ما در این زمینه‌ها در داخل این کشور تحقیق کنیم. ما تا به حال نتوانستیم در این مورد پژوهش ثابتی بکنیم. مثلا در مورد سطح آب دریاچه اورمیه یا استفاده کردن از آب رودخانه‌ی کارون.
آخرین بار که یک گزارشگر ویژه سازمان ملل در سال ۲۰۰۵ به ایران رفت، گزارشگر ویژه حق مسکن و آب بود. او به خوزستان و کردستان رفت. او در گزارشی که بعد از پژوهش تهیه کرد، نوشت که در مورد حقوق‌مختلف مربوط به مسکن در خوزستان نقض‌های مختلفی وجود دارد.
سازمان عفو بین‌الملل در یکی از گزارش‌های خود از چهار برابر شدن شمار اعدام‌ها در ایران طی سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۱ خبر داده است. با وجود این، رقم دقیق اعدام‌ها از سوی مسئولان جمهوری اسلامی ایران اعلام نمی‌شود. آیا سازمان عفو بین‌الملل برآوردی در این زمینه دارد؟
درباره‌ی تعداد دقیق اعدام‌ها فعلا نمی‌توانم یک آمار دقیق بدهم، چون در ماه مارس گزارش مفصلی در مورد وضعیت حکم اعدام در سطح دنیا صادر می‌کنیم. ولی می‌توانم بگویم که ما درباره‌ی گرفتن اطلاعات مربوط به اجرای حکم اعدام در ایران دو نوع روش و آمار داریم. وقتی می‌گوییم آمارهایی که از ایران گرفته‌ایم منظور آمارهایی است که منابع آن در ایران هستند و صلاحیت داخلی دارند، مثل روزنامه‌کیهان یا روزنامه‌های مختلف کشور که بدون محدودیت در ایران منتشر می‌شوند.
آمار دیگر ما از خبرهایی است در ایران منتشر نشده باشند. مثلا بعضی‌ها می‌گویند در زندان وکیل‌آباد فلان قدر اعدام در فلان تاریخ انجام گرفته است. این گزارش‌ها را دریافت می‌کنیم و سعی می‌کنیم یک بررسی مستقل در مورد این گزارشات انجام دهیم. در عین حال ما نمی‌توانیم این آمار را تایید کنیم. ما در آمار خودمان این اعداد را اضافه نمی‌کنیم. ما می‌گوییم حدود سیصد نفر یا بیشتر از آن در سال گذشته اعدام شده‌اند. علاوه بر ارقام منابع کم و بیش رسمی کشور عدد و شماره‌دیگری هم وجود دارد که منابع آن دولت یا در داخل ایران نیست اما ما می‌توانیم بگوییم که این گزارش‌ها قابل توجه و قابل اعتماد هستند.
یک نوع گزارش دیگری هم وجود دارد که درستی آن‌واقعا جای سئوال دارد و ما سعی می‌کنیم اطلاعات بیشتری درباره آن پیدا کنیم. اکثر این گزارش‌ها مربوط به اعدام‌های دسته‌جمعی است که در مورد آنها منابع ثابت و قابل اعتمادی نداریم ولی با چند نفر صحبت کردهایم و گفته‌اند فلان حادثه و فلان اعدام برگزار شده است. ما فقط و فقط اشاره می‌کنیم که این گزارش‌ها را دریافت کردهایم.
پس خبر ما این‌گونه است که بنابر ارقامی که در ایران منتشر شده در حدود سیصد نفر یا بیشتر از آن در سال گذشته اعدام شده‌اند. بنابر خبرها یا گزارشات دیگری که تایید نشده‌اند اما قابل اعتماد هستند، تقریبا سیصد یا کمی بیشتر از سیصد نفر دیگر هم اعدام شده‌اند. درباره‌ی اعدام‌های دسته‌جمعی خبرها و گزارشات دیگری هم دریافت کردهایم ولی منابع آنها جای سوال است.
حسین کرمانی
تحریریه: مهیندخت مصباح