سامانه دفاع موشکی چگونه جلوی فاجعه اتمی را می‌گیرد؟
۱۳۹۰ بهمن ۱۷, دوشنبه
در حال حاضر ۹ کشور جهان دارای سلاح اتمی هستند. شاید در آینده ایران و چند کشور دیگر نیز به این باشگاه بپیوندند. کارشناسان هشدار می‌دهند که خطر یک درگیری اتمی هرروز شدید‌تر می‌شود. بدون همکاری متقابل شرق و غرب، مقابله با این خطر دشوار است.
به تازگی اعلام شد که سپر دفاعی علیه موشک‌های قاره‌پیما در آلمان استقرار خواهد یافت. روس‌ها نگران آن‌هستند که استقرار سپر موشکی آمریکا در اروپا خاصیت بازدارندگی سلاحهای اتمی آن‌ها را از بین‌ببرد. آن‌ها به تازگی موشک‌های مدرن اس ۴۰۰ خود را در کالینینگراد مستقر کرده‌اند. سفیر ناتو در مسکو به هفته‌نامه اشپیگل آلمان گفته است که روسیه با این موشک‌ها می‌تواند سیستم دفاعی ناتو را در اروپا نابود کند.
روسیه، مخالفت یا همکاری؟
سرگئی لاورف وزیرخارجه روسیه در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ با هیلاری کلینتون و لئون پانه‌تا وزرای خارجه و دفاع آمریکا دیدار و گفت‌وگو کرد. او در این دیدارها، بار دیگر بر نگرانی کشور خود نسبت به استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا تاکید ورزید.
اما به‌گزارش تارنمای هفته‌نامه اشپیگل کمیسیونی مرکب از نظامیان و سیاستمداران کارکشته روسیه، اروپا و آمریکا ظاهرا چاره‌اندیشی‌هایی را برای تدوین یک استراتژی تازه شروع کرده‌اند. هدف این استراتژی، مقابله مشترک غرب و روسیه با خطر درگیری‌های اتمی است.
این کمیسیون، در کنفرانس امنیتی مونیخ خواستار یک چرخش رادیکال در سیستم امنیتی غرب شده است. اعضای کمیسیون تاکید کرده‌اند که سپر دفاع موشکی اروپا باید از وسیله‌ای برای جدایی میان شرق و غرب، به امکانی برای معماری جدید امنیت ماورای آتلانتیک تبدیل شود.
در این کمیسیون، از جمله "استفن هادلی" مشاور امنیت ملی جورج دبلیو بوش، "فولکر روهه" وزیر دفاع پیشین آلمان، "ایگور ایوانف" وزیرخارجه پیشین روسیه، "هنری اوبرینگ" مدیر پرسابقه "آژانس دفاع موشکی" آمریکا و "ویکتور اسین" رئيس اسبق نیروهای موشکی استراتژیک روسیه شرکت داشته‌اند.
همکاری روسیه و ناتو چگونه خواهد بود؟
گزارش "آینده سیستم دفاع موشکی" حاصل کار این چهره‌ها بود که در "کمیته امنیتی اروپا – آتلانتیک" گردآمده‌اند. در این گزارش، پیشنهاد شده است که یک طرح کامل برای سپر دفاع موشکی اروپا تهیه شود. بر اساس این پیشنهاد، ناتو و روسیه باید اطلاعات رادار و ماهواره را در آن واحد با یکدیگر مبادله کنند تا بتوانند تصویر کامل یک حمله موشکی را به سرعت دریافت دارند. هر دو طرف، برای شلیک به سوی موشکی که در آسمان است، دارای مسئولیت مستقل خواهند بود.
یکی از تهیه‌کنندگان گزارش آینده سیستم دفاع موشکی، "سام نون" سناتور پیشین آمریکائی است. به‌باور او پیوستن روسیه به این سیستم، سبب می‌شود که روس‌ها موضع مخالف رادیکال خود را رها کنند. وی گفته است: «روس‌ها در داخل این سیستم خواهند بود و به جای آن‌‌که از بیرون انتقاد کنند، همکاری خواهند کرد.»
پیشنهاد کاهش کلاهک‌های هسته‌ای
به موازات "کمیته امنیتی اروپا- آتلانتیک"، بنیاد آمریکائی "گلوبال زرو" نیز، که گروهی از چهره‌های سرشناس سیاست امنیت بین‌المللی در آن جمع شده‌اند، خواستار آن شده است که ایالات متحده آمریکا و روسیه هرکدام هزار عدد از کلاهک‌های هسته‌ای خود بکاهند و تمام سلاحهای هسته‌ای تاکتیکی خود را از اروپا خارج کنند.
در این زمینه، پیش‌تر توافق‌هائی میان باراک اوباما و مدودف روسای جمهور آمریکا و روسیه حاصل شده است.
اشپیگل آنلاین به نقل از "ریچارد بورت" رئیس آمریکائی بنیاد گلوبال زرو می‌نویسد:« این سلاح‌ها، به لحاظ نظامی قابل استفاده نیستند و فقط هزینه زیادی را تحمیل می‌کنند و خطرات امنیتی را دربرمی‌گیرند.» در بنیاد گلوبال زرو نیز، گروهی از چهره‌های سرشناس امنیت بین‌المللی گرد آمده‌اند که ویکتور اسین رئیس واحدهای موشکی روسیه یکی از آن‌ها است.
بحث تازه روی یک طرح کهنه
اندیشه استقرار سپر دفاع موشکی در اروپا، برای نخستین‌بار در زمان ریاست‌جمهوری جورج دبلیو بوش مطرح شد. در دوره بوش، قرار بود سیستم دفاع موشکی پاتریوت تنها به وسیله آمریکا در خاک جمهوری چک یا لهستان مستقر شود.
در ماه سپتامبر سال ۲۰۰۹ باراک اوباما این طرح را متوقف کرد، زیرا بر این گمان بود که خطر موشک‌های دوربرد ایران کوچک‌تر از آن است که قبلا ادعا می‌شد. مدتی بعد، دولت آمریکا اعلام کرد که سامانه دفاع موشکی باید با مشارکت ۲۸ کشور عضو ناتو ایجاد و حتی‌المقدور همکاری روسیه نیز در این طرح جلب شود.
نوامبر سال ۲۰۱۰ میلادی رهبران کشورهای عضو ناتو در نشست لیسبون توافق کردند که سامانه دفاع موشکی این پیمان در خاک ترکیه مستقر شود. وزارت خارجه ترکیه نیز در ماه سپتامبر سال ۲۰۱۱ آمادگی خود را برای این همکاری اعلام کرد. این اعلام آمادگی زمینه‌های تنش‌هائی در مناسبات آنکارا و تهران بود.
یکی از فرماندهان نیروهای نظامی جمهوری اسلامی تهدید کرد که در صورت تهدید ایران، سامانه دفاع موشکی مستقر در خاک ترکیه اولین هدفی است که باید مورد حمله ایران قرار گیرد.
تردید در کارآمد بودن سیستم دفاع موشکی
بسیاری از کارشناسان در این که اصولا یک سیستم دفاع موشکی دقیق و قابل اطمینان وجود داشته باشد، تردید دارند. آن‌ها می‌گویند: «کشوری که بتواند کلاهک‌های هسته‌ای تولید کند، توانایی این را هم خواهد داشت که آن‌ها را با اجسام گمراه‌کننده رادارها هم مجهز کند. سیستم‌های بازدارنده، براساس تجاربی که تاکنون حاصل شده، برای تشخیص میان سوژه‌های خطرناک و بی‌خطر مشکلات بزرگی دارند.»
اما آمریکایی‌ها برای این هشدار‌ها اهمیتی قائل نمی‌شوند. سام نون سناتور پیشین آمریکائی در گفت‌وگو با اشپیگل گفته است:«روسیه ممکن است با توجه به توانایی‌های فنی خود بتواند سیستم دفاع موشکی را دور بزند، اما احتمال این که ایران بتواند به چنین فن‌آوری برسد، بسیار بعید است.» وی اضافه می‌کند: «نفس وجود یک سیستم دفاع موشکی، سبب می‌شود که ایران نتواند همسایگان خود را با سلاح اتمی تهدید کند.»
JT/BM