1. رفتن به محتوا
  2. رفتن به مطالب اصلی
  3. رفتن به دیگر صفحات دویچه وله

بیست سال پس از سقوط بی سر و صدای قدرت جهانی

۱۳۹۰ آذر ۲۹, سه‌شنبه

20 سال قبل از امروز، اتحاد جماهیر شوروی سابق فروپاشید. آن زمان اتحاد جماهیر شوروی در بدترین وضعیت قرار داشت: تولیدات صنعتی کاهش یافته بود، میزان بیکاری زیاد شده بود و تورم پس اندازهای مردم را در کام خود فرو می برد.

https://p.dw.com/p/13WDC
اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 فروپاشید.
اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 فروپاشید.عکس: Michael Mihin

منازعات قومی آغاز شد. در گرجستان و آذربایجان، درگیری های مسلحانه پیش آمدند. لیتوانیا به عنوان نخستین جمهوری اتحاد جماهیر شوروی در سال 1990 استقلال خود را اعلام کرد. در جنوری سال 1991 مسکو یک کوماندوی ویژه را به ولنیوس، پایتخت این کشور اعزام کرد. 14 انسان بر اثر هجوم بر برج تلویزیون این شهر کشته شدند. اما این حمله نتوانست لیتوانیا را به روسیه شوروی باز گرداند و میخایل گورباچف به صورت روز افزون کنترول اش بر اتحاد جماهیر شوروی را از دست داد.

گورباچف امروز می گوید که «اتحاد جماهیر شوروی می توانست نجات یابد و می بایست نجات می یافت». هدف او در آن زمان این بود که جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی، بدون جدایی، خودمختاری بیشتر به دست آورند. گورباچف در ماه مارچ سال 1991 در این زمینه برگزاری یک همه پرسی را اعلام کرد. براساس اظهارات رسمی، بیش از 70 درصد مردم طرفداری شان را در «حفظ روسیه شوروی به عنوان یک فدراسیون جدید با جمهوری های خودمختار و حقوق برابر» ابراز کردند.

Demonstration für die Unabhängigkeit Litauens Eine Kundgebung der litauischen Unabhängigkeitsbewegung "Sajudis" am 7. April 1990 in Wilna. Litauen hatte am 11. März 1990 als erste sowjetische Unionsrepublik die Unabhängigkeit von der Sowjetunion verkündet, die jedoch vom Staatsrat der UdSSR zunächst nicht anerkannt wurde. Moskau akzeptierte erst am 6. September 1991, wenige Monate vor Auflösung der UdSSR und Gründung der GUS im Dezember 1991, die Eigenständigkeit Litauens.
لتوانیا در سال 1990 استقلال خود را اعلام کرد.عکس: dpa

اما روسیه شوروی جدید چگونه باید شکل می یافت؟ مذاکرات روی این موضوع در مقر ریاست جمهوری گورباچف در مسکو، دشوار بود.فقط 9 جمهوری از مجموع 15 جمهوری اتحاد جماهیر شوروی سابق، در این مذاکرات سهم گرفتند. اما گورباچف موفق به ارایه یک سند جدید دولتی شد که به این وسیله توانست کشور را موقتاً از خطر تجزیه حفظ کند. بیستم آگست سال 1991 تاریخ امضای این سند در نظر گرفته شده بود. اما چنین چیزی پیش نیامد.

یک روز پیش از این تاریخ، به تاریخ 19 آگست در روسیه واقعه ای رخ داد که بسیاری در غرب از آن در هراس بودند: کودتا علیه گورباچف. یک گروه از تندروان کمونیست های پیشین که در میان آن ها وزیر دفاع، وزیر داخله و رییس «کا جی بی» شامل بودند، دست به کودتا زد و چیزی تحت عنوان «کمیته اضطراری» را تشکیل داد.

بوریس یلتسین و گورباچف در سال 1991
بوریس یلتسین و گورباچف در سال 1991عکس: picture alliance/dpa

آنها به اصلاحات گورباچف به دیده شک می دیدند. گورباچف امروز در این باره می گوید، «آنها متوجه شدند که با وسایل معمولی نمی توانند به هیچ چیزی دست یابند. به این دلیل آنها اقدام به کودتا کردند».

کودتاچیان ادعا کردند که می خواهند اتحاد جماهیر شوروی را در برابر یک "فاجعه" حفظ کنند. کودتا به شکست مواجه شد و در ماه آگست 1991 زمان بوریس یلتسین، رییس جمهور منتخب فرا رسید. او به عنوان یک شخصیت مخالف کمونیست ها به شهرت اش افزود. کودتاچیان دستگیر شدند و فعالیت حزب کمونیست ممنوع شد. به تاریخ 26 دسامبر سال 1991 اتحاد جماهیر شوروی رسماً پایان یافته اعلام شد.

دیدگاه جوانان جمهوری های اتحاد جماهیر شوروی سابق را اینجا در عکس ببینید.

رومن گونشارنکو/ مبلغ

ویراستار: فرهمند