100 godina od rođenja Vilija Branta

Ispred spomenika žrtvama otpora Varšavskog geta, kancelar Vili Brant, 1970. godine, pada na kolena. On svim žrtvama nacističkog režima upućuje ponizno izvinjenje. Fotografija obilazi čitav svet. Da je živ, Brant bi 18. decembra 2013. godine, napunio sto godina.

Rođen je kao Herbert Fram. Prezime svoje majke uzima, 1933. godine, kada vlast u Nemačkoj preuzima Hitler. Iz straha od progona ubeđeni socijaldemokrata odlazi za Oslo. U Skandinaviji je radio kao novinar. U egzilu je organizovao socijaliste, koji su pružali otpor fašizmu.

Po završetku rata, Brant se 1945. vraća u Nemačku. Kao odbornik iz Berlina postaje poslanik prvog saziva Bundestaga. Godine 1957, postaje gradonačelnik Berlina. Te godine počinje i izgradnja Berlinskog zida. Brant je želeo da Berlin bude deo Savezne Republike, pa tako i Zapada.

Dve godine nakon što je Berlinski zid izgrađen, američki predsednik Džon F. Kenedi dolazi u posetu Nemačkoj. Zajedno sa Brantom i kancelarom Adenauerom, autom prolazi kroz grad. U srcu grada drži istorijski govor. Izgovarajući par reči na nemačkom, solidariše se sa Berlinjanima i Nemcima sa Zapada.

Početkom 60-tih, zajedno sa svojim poverenikom Egonom Barom, stvara osnovu za novu politiku prema Istoku. Pod motom „Promene kroz približavanje“ odvraćanje od Istoka, zamenjuje politikom približavanja, zbog čega su odnosi sa tadašnjim DDR-om poboljšani.

Nakon dva poraza na parlamentarnim izborima 1961. i 1965. godine, Brantu polazi za rukom da postane šef diplomatije. Ali na naredni izborima ostvaruje svoj san: postaje prvi socijaldemokratski kancelar, iako su demohrišćani osvojili najveći broj glasova. Koalicijom sa liberalima osigurao je većinu u parlamentu.

U istočno-nemačkom Erfurtu po prvi put se susreću šefovi dveju vlada: kancelar Brant i predsednik vlade DDR-a, Vili Štof. Građani slave zapadno-nemačkog kancelara, što se pretvorilo u blamažu rukovodstva Istočne Nemačke. Na hiljade ljudi okupilo se ispred hotela da pozdravi Vilija Branta.

10. decembra 1971. godine, Brant u Oslu dobija Nobelovu nagradu za mir. Obrazloženje komiteta glasilo je: nemački kancelar je u ime nemačkog naroda pružio ruku pomirenja starom neprijatelju. Time je Brant nagrađen za svoju politiku prema Istoku, što je dodatno dovelo do otopljavanja odnosa nekada zarađenih prostora.

Više članova njegove koalicije prelazi u opozicioni tabor, u znak protesta zbog Brantove politike prema Istoku i odricanja od nekadašnje teritorije na tim prostorima. Opozicija traži izglasavanje nepoverenja, ali je ishod glasanja 1972. godine bio drugačiji. Kasnije se ispostavilo da je Štazi podmitio poslanike.

Okidač za Brantovo povlačenje 1974. godine, bilo je iznenadno saznanje da je njegov blizak saradnik Ginter Gijom bio špijun DDR-a. Gijom i njegova supruga su 20 godina špijunirali Zapadnu Nemačku. Brant je tvrdio da je podneo ostavku iz drugih razloga. I danas se špekuliše o njegovoj depresiji i aferama sa ženama.

Nakon Brantovog povlačenja, kancelar postaje Helmut Šmit. Iako je u vladi prethodnika bio ministar odbrane, a zatim i finansija, nekada bliski partijski drugovi, postaju veliki konkurenti. Šmitov politički stil bio je znatno drugačiji. Brant je bio vizionar, a Šmit pragmatični političar.

Godine 1976. Brant postaje predsednik Socijalističke internacionale, svetske asocijacije socijalističkih organizacija. Dok je bio na toj funkciji, susreo se sa Fidelom Kastrom, Mihailom Gorbačovim i šefom PLO Jaserom Arafatom. Internacionalu je učinio uticajnijom na međunarodnoj političkoj sceni.

9. novembra 1989. godine, pada Berlinski zid, koji je 28 godina delio grad. Već sledećeg jutra Brant odlazi za Berlin. U svom govoru, izražava zahvalnost što je doživeo taj istorijski dan. U svetlu ujedinjenja Nemačke i Evrope, Brant je rekao: „Zajedno se razvija, ono što bi trebalo da bude zajedno.“