پناهجویان در آلمان و رویارویی با یک "لاتاری بی‌رحمانه"
۱۳۹۳ دی ۴, پنجشنبه
برای داشتن تصوری از وضعیت کنونی سیستم پناهجویی در آلمان در نظر بگیرید که یک پناهجوی سوری با فرار از جنگ داخلی در این کشور خود را نزد برادرش در ایالت نیدرزاکسن می‌رساند.
اما این بدین معنا نیست که او می‌تواند در همین ایالت نیز بماند و تقاضای پناهندگی بدهد؛ به یک دلیل: پیامدهای مالی و اجتماعی پذیرش پناهندگان باید نسبتا به طور عادلانه و برابر میان تمامی ۱۶ ایالت آلمان تقسیم شوند.
سرنوشت این پناهجوی سوری و تعیین محل اقامت وی، پس از رجوع به اداره مربوطه برای ثبت درخواست پناهندگی، در دستان یک سیستم کامپیوتری است که وظیفه‌ای توزیع پناهجویان در سراسر کشور است.
این سیستم که به اختصار "EASY" خوانده می‌شود، تصمیم می‌گیرد که این پناهجو پس از ثبت درخواست باید به کدام کمپ در کدام ایالت منتقل شود.
این کمپ می‌تواند برای مثال در ایالت بایرن، ۶۰۰ کیلومتر دورتر از محل سکونت برادر این پناهجو باشد. در آنجا نیز این پناهجو با دریافت کمک‌هزینه‌های دولتی زندگی خواهد کرد و این در حالی است که چنانچه این پناهجو اجازه اقامت نزد برادرش را می‌یافت، نه هزینه‌ای به دوش دولت می‌افتاد و نه فرد پناهجو با دوری از خانواده دچار مشکلات روحی می‌شد.
در عوض کای وبر، عضو شورای پناهندگان ایالت نیدرزاکسن می‌گوید، آنها "دائما" در حال تجربه چنین وضعیتی هستند.
عدم امکان پیچیدن نسخه‌ای واحد
پناهجویان اگرچه اجازه اقامت در خاک آلمان را می‌یابند، اما اجازه ترک مکانی که اداره مهاجرت برای اقامت آنان تعیین کرده را ندارند. به این ترتیب این پناهجوی سوری پس از اتمام دوره اجباری اولیه که حداکثر سه ماه است و در کمپ باید سپری شود، همچنان اجازه اقامت نزد برادرش در ایالت نیدرزاکسن را نخواهد داشت.
سیستم "EASY" توزیع پناهجویان در ایالات آلمان را بر اساس دو فاکتور تعریف شده، انجام می‌دهد: جمعیت ایالت و میزان درآمدهای مالیاتی. در عین حال پناهجویان کشورهایی خاص تنها در ایالت‌های مشخصی اسکان داده می‌شوند زیرا کارشناسانی که بتوانند درخواست‌های پناهندگی این افراد را بررسی کنند، تنها در این ایالت‌ها وجود دارند.
این امر که پناهجویان پس از تصمیم‌گیری "EASY" زندگی جدیدشان را در چه وضعیتی در کشوری تازه آغاز خواهند کرد، بسیار متفاوت است.
پاییز امسال برای مثال ظرفیت کمپ پناهجویان در بایرن پر شده و مسئولان این کمپ مجبور به استقرار چادرهایی در محوطه کمپ برای اسکان پناهجویان شدند.
به اعتقاد کای وبر پیشامدهایی از این دست بیانگر "سوءمدیریت مسئولان" است. او می‌گوید هر چند شمار پناهندگان در آلمان افزایش یافته، اما این رقم تنها نصف میزان پناهندگانی است که در دهه ۹۰ میلادی به آلمان آمدند.
آندره‌آس مولر، یکی از کارشناسان اداره مهاجرت و پناهجویی در آلمان، در سال ۲۰۱۳ تحقیق جامعی را در مورد "سازماندهی پذیرش و اسکان پناهجویان" انجام داد.
به گفته وی طبق نتیجه این تحقیق نمی‌توان برای تمامی ایالات آلمان نسخه مشخص و از پیش تعیین‌شده‌ای در رابطه با پذیرش پناهجویان نوشت. او توضیح می‌دهد که روند اسکان پناهجویان در هر ایالت با دیگر ایالت‌ها متفاوت است و همین ویژگی پیچیدن یک نسخه واحد را ناممکن میکند.
طبق آمار سال ۲۰۱۳ فضایی که به هر پناهنده برای زندگی و خواب در یک کمپ اختصاص داده شده، میان ۴ و نیم تا ۶ متر مربع در نوسان بوده است.
سیاستی برای ترغیب پناهجویان به بازگشت
کای وندل، کارشناس علوم سیاسی، تفاوت میان ایالت‌های آلمان در پذیرش پناهجویان را به یک "لاتاری با پیامدهای بی‌رحمانه" توصیف میکند. او نیز تحقیق مشابهی را برای یک سازمان مدافع حقوق پناهندگان انجام داده است.
به گفته وی در حالی که ایالت‌هایی نظیر راین‌لند فالس یا نیدرزاکسن در بیشتر موارد پناهجویان را در آپارتمان شخصی جای می‌دهند، ایالت‌های دیگر نظیر بادن وورتمبرگ، براندنبورگ یا زاکسن پناهجویان را در کمپ‌ها و اقامتگاه‌های مشترک اسکان می‌دهند. این اقامتگاه‌ها نیز اکثرا در مکان‌های دورافتاده و حومه شهرها مستقر شده‌اند.
تا مدت‌ها "ارعاب"، یکی از سیاست‌های اصلی در توزیع و اسکان پناهجویان در آلمان به شمار می‌رفت. این بدین معنا بود که با فراهم آوردن شرایطی دشوار برای پناهجویان، آنان را ترغیب به بازگشت به زادگاه‌شان کرد. به گفته کای وندل این سیاست تا سال ۲۰۱۳ نیز همچنان در بایرن اجرا می‌شد.
زندگی در ناکجا آباد
به گفته کای وبر، عضو شورای پناهندگان ایالت نیدرزاکسن، ۸۰ درصد پناهجویان سوری که به آلمان می‌آیند، افرادی تحصیل‌کرده هستند. طبق سیستم کنونی این افراد احتمال دارد که در طول مدت بررسی درخواست پناهندگی‌‌شان به شهرها یا روستاهایی کوچک و دورافتاده فرستاده شوند.
کای وبر با انتقاد از این سیستم می‌گوید: «این سیستم باعث می‌شود ما افراد تحصیل‌کرده و روشن‌فکر را به جایی دورافتاده در ناکجا آباد بفرستیم که آن فرد هیچ امکانی برای پیشرفت شخصی نداشته باشد و تا سر حد مرگ احساس بدبختی و درماندگی کند.»
به نظر آقای وبر، نحوه توزیع پناهجویان در کشور باید به گونه‌ای باشد که آنها به نقاطی فرستاده شوند که امکان یادگیری زبان و حمایت‌های اجتماعی را داشته باشند. به‌‌ویژه آنکه گروهی از این پناهجویان دارای نیازهای ویژه نیز هستند: کودکان بدون سرپرست، قربانیان شکنجه، خشونت و تجاوز جنسی، افراد سالمند، معلول، زنان باردار یا تک سرپرست.
افکار عمومی در آلمان واکنش‌های متفاوتی نسبت به آمادگی این کشور برای پذیرش پناهجویان دارند. طبق یک نظرسنجی که به سفارش مؤسسه "روبرت بوش" انجام شده، دو سوم آلمانی‌ها گفته‌اند که می‌توانند تصور کنند که شخصا پناهجویان را مورد حمایت قرار دهند. ۴۲ درصد پرسش‌شوندگان نیز از آشنایی نزدیک با پناهجویان استقبال کرده و آن را "هیجان‌انگیز" خوانده‌اند.