پرونده وودی آلن در فیس‌بوک و توییتر فارسی‌زبانان

همه چیز با یک نامه سرگشاده شروع شد٬ نامه‌ای که حکایتی قدیمی را بار دیگر گشود. دیلن فارو٬ دخترخوانده وودی آلن٬ کارگردان و نویسنده سرشناس آمریکایی که اکنون فیلم "جاسمین غمگین" را بر پرده بسیاری از سینماهای جهان دارد٬ از سوء‌استفاده جنسی پدرخوانده خود در دوران کودکی نوشت.

دیلن فارو که فرزند خوانده مشترک وودی آلن و میا فارو، بازیگر سینما، است در نامه خود که در روزنامه "نیویورک تایمز" منتشر شد، نوشت که وودی آلن زمانی که او هفت ساله بود در یک اتاق زیر شیروانی از او سوءاستفاده جنسی می‌کرده است.

وکیل وودی آلن در اظهارنظری این اقدام دیلن فارو را تحت نفوذ مادرخوانده او دانسته و او را "معشوقه کینه‌توز" خوانده است. وودی آلن نیز از طریق سخنگوی خود اتهام را رد کرده و در بیانیه‌ای آن را "غیرواقعی و شرم‌آور" خواند.

اما این تمام ماجرا نبود٬ موضوع اتهام سوء‌استفاده جنسی از سوی دیلن فارو همان‌قدر که به سرعت به رسانه‌های بزرگ و رسمی جهان کشیده شد جهان آن‌لاین را نیز بی‌نصیب نگذاشت و شهرت متهم آنقدر بود که با انتشار خبر٬ شبکه‌های مجازی فارسی‌زبان‌ها نیز از بحث درباره آن به دور نماند.

حتی وقتی وودی آلن اتهام سوء‌استفاده از دخترخوانده‌ی خود را تکذیب کرد فارسی‌زبانان باز به آن واکنش نشان دادند. یک کاربر فارسی‌زبان توییتر نوشت: «حالا یک طرف دختر بی‌نامی است که می‌گه از من سوء استفاده جنسی شده و یک طرف کارگردان مشهوری‌ست که می‌گه نکردم. دنیا کدوم رو باور می‌کنه؟ مشخصه».

البته همه کاربران فارسی‌زبان شبکه‌های اجتماعی موضع مشابه‌ای نداشتند و برخی نیز به شوخی یا جدی موضوع را بی‌اهمیت یا غیرقابل قضاوت و داوری قلمداد کردند و وودی آلن٬ کارگردان محبوب خود را٬ مبرا از اتهاماتی از این دست دانستند.

"تجاوز" صرفا دارای یک شکل نیست

اظهارنظر کاربران اینترنت در دو روز گذشته با پیگیری اخبار مرتبط به موضوع و اشتراک‌گذاری آن همراه بوده است. یکی از کاربران فیس‌بوک نوشت: «هر چیزی که در مورد وودی الن و آزار جنسی دختر خوانده‌اش بر روی اینترنت بود و نبود را خواندم.» او سپس چنین اظهارنظر کرد که "برای من آدم‌هایی که در دفاع از او نوشتند (که من هر چقدر خواندم هیچ دلیل و برهان محکمی هم برای بی‌تقصیر بودنش نداشتند) خیلی عجیب هستند! یعنی در نهایت بی‌طرفی قابل فهم‌تر است تا دفاع از وودی آلن."

او ابراز حیرت می‌کند که "چطور پذیرشِ دروغگو بودنِ یک زن بالغ (دیگر دختر بچه کوچکی هم نیست) و مادرش و خواهرانش و برادرش راحت‌تر از پذیرفتن متجاوز بودن و پدوفیل (کودک‌آزار جنسی) بودنِ یک مرد مشهور در ذهن انسا‌‌ن‌هاست." او در استتوس فیس‌بوکی خود به عکس‌های دیلی فارو وقتی که کودک بود و در آغوش وودی آلن است اشاره‌ای کرده و نوشت: «اگر وقت کردید یک گوگل هم بکنید عکس‌های قدیمی وودی آلن و دیلان وقتی که بچه بود را ببینید. به طرز دلهره‌آوری این کودک در همه عکس‌ها وحشت‌زده در آغوش "پدر" است.»

یک کاربر دیگر فیس‌بوک هم در استتوسی اعلام کرد دیگر هیچ اثری از وودی آلن را تماشا نمی‌کند و در پاسخ به دوستانش که گفتند "تجاوز وودی آلن به دختر خوانده‌اش اثبات نشده است" نوشت که تجاوز "فقط آن‌چه در اولین لحظه به ذهن می‌رسد (تجاوز جنسی که آثار قابل تایید پزشکی داشته باشد) نیست". او نوشت که اعتراف آلن به داشتن رابطه با دختر خوانده‌دیگرش که همسر فعلی اوست، خودش بخشی از نشانه‌های یک بیمار است.

وودی آلن با سون یی پروین٬ دختر خوانده دیگرش٬ رابطه داشته که این رابطه به جدایی‌میا فارو٬ مادرخوانده دیلن و سون‌یی٬ از او منجر شد. آلن بعدها با سون یی پروین ازدواج کرد که هنوز نیز با او به سر می‌برد. از همین رو برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی آن‌لاین به انتشار نقل قولی از پسر وودی آلن پرداختند که در روز پدر دوسال پیش در توئیتر خود نوشت:" روز پدر مبارک، یا آن‌‌جور که ما در خانواده می‌‌گوییم روز شوهر خواهر مبارک!"

برخی نیز این موضوع را با وضعیت حقوقی ایران گره زدند. یکی از کاربران توییتر نوشت: «حالا این خارجیا که در مورد کار وودی آلن توییت می‌کنن خبر ندارن که این‌جا برای این حرکت قانون تصویب کردن . قانون ازدواج با دختر خوانده.» اشاره این کاربر توییتر به لایجه حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست در ایران بود که بحث آزادی قانونی ازدواج با فرزندخوانده در ایران را به خبرها نیز کشاند.

مدافعان خنده و گریه در سینما نه در زندگی

اما در سوی طرفداران وودی آلن هم اظهارنظرهای مختلف از عصبانی تا منطقی وجود دارد. یکی از اظهارنظرها این است که دیلن برای پول یا شهرت چنین ادعا کرده است که در کودکی پدرخوانده‌اش آزار جنسی‌اش داده است. یکی از کاربران توییتر نوشت: «دختر خوانده وودی آلن متهمش کرده به آزار جنسی! دختره الآن ۲۸سالشه گفته وقتی ۷ساله بوده وودی‌آلن بهش تجاوز کرده. برای پول چه کارا که نمی‌کنن».

بسیاری هم با توجه به دادگاهی که چندی سال قبل تشکیل شده و وودی آلن را مجرم تشخیص نداد از قضاوت درباره پرونده‌ای که روند قانونی طی نکرده دوری کردند. یکی از کاربران توییتر نوشت: «البته یک چیزی که باید بدونیم اینه وودی آلن به کسی تجاوز نکرده، وودی آلن متهم به تجاوز شده. مرز این دوتا تو مملکت ما زیاد معلوم نیست.»

اما در مقابل از سوی کسانی که چنین موضع‌گیری‌هایی را حاصل تربیت در فرهنگ مدافع تجاوز (rape culture) می‌دانستند این انتقاد وارد شد که یک طرف می‌گوید کاری انجام شده است٬ یک طرف می‌گوید نشده است٬ ادعای قضاوت نکردن در این موقعیت به معنای به نفع وودی آلن کناره‌گیری کردن است.

یک کاربر فیس‌بوک نوشت: «من هر چی فکر می‌کنم که کدوم یکی از ما که رابطه عاطفی قوی یا ضعیفی با پدرهامون داریم حاضریم چنین دروغی در مورد پدرمون بگیم؟»

برخی از کاربران فارسی‌زبان اینترنت نیز به سادگی گفتند نمی‌خواهند تصویری که از وودی آلن دارند به هم بریزد. یک کاربر توییتر نوشت: «نمی‌خوام تصوری که از یه وودی آلن خوب دارم خراب بشه.»

اتفاقی که گویا اما برای برخی دیگر افتاد. چرا که یک کاربر دیگر توییتر نوشت: «من می‌خواستم استعفام رو تقدیم خدا کنم و برم تو رمان‌های میلان کوندرا و فیلمهای وودی آلن زندگی کنم اما در مورد وودی آلن انگار باید فکر کرد دوباره!»

با این‌همه بخشی نیز چنین نظری که در یکی از توییت‌ها بازتاب یافت داشتند: «مرگ مولف یعنی همین که شما می‌تونی با تصور کاری که وودی آلن با دخترخونده‌اش کرده برای همیشه ازش متنفر شی٬ اما هم‌چنان دوستدار آثارش بمونی.» بر همین اصل برخی تصمیم دارند مولف و اثر را دست کم درباره وودی آلن جدا از هم فرض کنند تا همچنان در سینما بخندند و اشک بریزند٬ نه در زندگی واقعی.