ناخشنودی ایران از تازه‌ترین گزارش مدیرکل آژانس
۱۳۹۳ آبان ۱۶, جمعه
گزارش فصلی یوکیا آمانو که در ۱۸ صفحه تنظیم شده عصر روز جمعه (۱۶ آبان/ ۷ نوامبر) در اختیار ۳۵ عضو شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار گرفت.
این گزارش به فعالیت‌های هسته‌ای و نحوه اجرای اقدام‌هایی اختصاص دارد که جمهوری اسلامی مطابق توافق‌نامه ژنو و طرحی که با آژانس بر سر آن توافق شده متعهد به اجرای آن است.
مطابق توافق‌ها، ایران قرار بود در ۱۸ مورد مشخص شفاف‌سازی کند و به ابهام‌ها و پرسش‌های آژانس پاسخ دهد. این کار می‌بایست تا دو ماه پیش انجام می‌شد.
نگرانی از وجود فعالیت‌های اعلام نشده
آمانو در گزارش تازه‌ی خود، تاکید دارد که ایران همچنان از انجام دو اقدام عملی که به "ابعاد احتمالا نظامی" برنامه‌های هسته‌ای این کشور مربوط می‌شود خودداری می‌کند.
این دو اقدام "مربوط به انجام انفجارهای مقیاس بزرگ و محاسبات ترابرد نوترونی" توصیف شده‌اند و آژانس می‌گوید ایران هیچ توضیحی که این نهاد را قادر به شفاف‌سازی کند ارائه نکرده است.
توافق تاریخی ایران و ۱+۵ به روایت تصویر و توییتر
در گزارش فصل تابستان مدیر کل آژانس تصریح شده که نگرانی‌های قبلی درباره ابعاد احتمالی نظامی برنامه‌های هسته‌ای ایران همچنان به قوت خود باقی است و ضرورت دارد که این کشور برای رفع این نگرانی‌ها اقدام کند.
به گزارش خبرگزاری فارس در بند ۵۵ گزارش آمده است: «آژانس همچنان نگران وجود احتمالی فعالیت‌های اعلام نشده در زمینه هسته‌ای توسط سازمان‌های مرتبط نظامی، از جمله فعالیت‌های مربوط به تولید کلاهک هسته‌ای با قابلیت نصب بر روی موشک می‌باشد.»
این نهاد سازمان ملل از جمهوری اسلامی می‌خواهد "در زمینه تمام مسائل برجسته، به ویژه مسائلی که باعث افزایش نگرانی‌ها درباره ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران شده" همکاری کاملی با بازرسان آژانس داشته باشد.
توقف ساخت و ساز در پارچین
یکی از مسائل مورد اختلاف میان ایران و آژانس بازدید از تاسیسات پارچین است که احتمال می‌رود آزمایش چاشنی‌های انفجاری پرقدرت در آن انجام شده باشد.
در گزارش قبلی آمانو با استناد به تصویرهای ماهواره‌ای احتمال داده شد که ایران مشغول انجام تغییراتی درساختمان‌های این تاسیسات است.
بند ۵۹ گزارش جدید به این موضوع اختصاص دارد: «آژانس از طریق مشاهده تصاویر ماهواره‌ای در محل مشخصی از سایت پارچین به این نتیجه رسیده که فعالیت‌های ساخت و سازی که به نظر می‌رسید جا به جایی یا بازسازی سازه‌های دیوار خارجی دو ساختمان اصلی سایت را به تصویر می‌کشد، ظاهرا متوقف شده است.»
آمانو بر این باور است که "فعالیت‌های صورت گرفته به احتمال زیاد توانایی آژانس برای انجام یک راستی‌آزمایی موثر را تضعیف کرده است".
ایران برخلاف الزام قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت همچنان از اجرای پروتکل الحاقی که دست بازرسان آژانس را برای بازدیدهای سرزده و نظارت موثر بر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور باز می‌گذارد خودداری می‌کند.
ناخشنودی از تکرار اتهام‌ها
یوکیا آمانو می‌گوید، بدون اجرای پروتکل الحاقی "آژانس در شرایطی نیست که بتواند تضمینی معتبر درباره فقدان مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام نشده در ایران ارائه دهد".
مطابق این گزارش در اغلب فعالیت‌هایی که آژانس بر آنها نظارت دارد انحرافی به چشم نخورده و در چند مورد نظر قطعی نیاز به بررسی نمونه‌ها و اطلاعات گردآوری شده دارد.
رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی این بخش از گزارش آمانو را "نشانه شفافیت کامل برنامه هسته‌ای ایران" ارزیابی کرده و بخش‌های انتقادی آن را "تکراری" خوانده است.
نجفی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا درباره الزامات قطعنامه‌های شورای امنیت که آژانس به آنها اشاره کرده گفت: «این بخش گزارش تکراری است و ایران آن قطعنامه‌ها را قانونی نمی‌داند.»
او درباره بخش مربوط به "ابعاد احتمالا نظامی" برنامه‌های اتمی ایران نیز گفته است: «این بخش هم تکراری است و آژانس تا به حال سند متقنی ارائه نداده است تا ایران آنها را بررسی کند.»
بیشتر بخوانید: آژانس: ایران هم‌سو با توافق موقت هسته‌ای حرکت می‌کند
بی‌اعتمادی متقابل
مدیرکل آژانس نوامبر ۲۰۱۱ از دست یافتن به اطلاعاتی خبر داد که به گفته‌ی او نشان می‌دهند ایران فعالیت‌هایی داشته که "با توسعه یک وسیله انفجاری هسته‌ای" مرتبط است.
آژانس این اطلاعات را "روی هم رفته معتبر" ارزیابی می‌کند و می‌افزاید در سه سال گذشته به اطلاعات دیگری دست یافته که این ارزیابی را بیشتر تائید می‌کند.
نجفی درباره پافشاری آژانس برای اجرای پروتکل الحاقی توسط ایران گفت: «این که آژانس نمی‌تواند به دلیل عدم اجرای پروتکل الحاقی نسبت به عدم وجود فعالیت‌های اعلام نشده اطمینان بدهد، تنها مختص ایران نیست و همه اعضایی که پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کنند، همین وضعیت را دارند.»
او در عین حال خاطر نشان کرد که "اگر تمام تحریم‌ها برداشته شده و پرونده به آژانس برگردد، می‌توانیم اجرای دوباره پروتکل الحاقی را بررسی کنیم".
مطالب پیشین درباره پرونده‌هسته‌ای ایران
نماینده دائم ایران در آژانس، اشاره آمانو به ناکافی بودن توضیحات ایران در مورد دو اقدام باقی‌مانده درباره ابعاد احتمالا نظامی برنامه‌های هسته‌ای را"انعکاس ناقص واقعیت" خوانده و می‌گوید: «آژانس هم نتوانسته است توضیحاتی را ارائه کند که نشان دهد اسناد و اطلاعاتش جعلی نیستند. به همین دلیل قرار است جلسات ادامه یابد.»
تاثیر احتمالی گزارش بر مذاکرات هسته‌ای
بر اساس گزارش فصلی آمانو، اعلام نظر قطعی درباره ابعاد احتمالا نظامی برنامه‌های اتمی ایران و تائید احتمالی صلح‌آمیز بودن همه جنبه‌های آن پیش از ۲۴ نوامبر ممکن نخواهد بود.
ایران و آژانس توافق کرده‌اند برای "بحث بیشتر در مورد دو اقدام عملی باقی‌مانده در سریع‌ترین زمان ممکن، پس از ۲۴ نوامبر ۲۰۱۴" یک دیدار فنی برگزار کنند. آژانس نیز پذیرفته "در تدارک این نشست سوالات بیشتری به ایران ارائه کند".
تاکنون هشت دور مذاکره هسته‌ای میان نمایندگان ایران و کشورهای ۱+۵ (آمریکا، روسیه، چین، فرانسه بریتانیا و آلمان) انجام شده و دو طرف ۲۴ نوامبر (سوم آذر) را به عنوان آخرین مهلت برای دست یافتن به یک توافق نهایی اعلام کرده‌اند.
قرار است مذاکرات هسته‌ای یک‌شنبه و دوشنبه هفته آینده (۹ و ۱۰ نوامبر/ ۱۸ و ۱۹ آبان) در مسقط، پایتخت عمان و با حضور وزیران خارجه ایران و آمریکا و کاترین اشتون، نماینده اتحادیه اروپا از سر گرفته شود.
یک روز پس از گفت‌وگوهای جان کری و محمد جواد ظریف، نشست یک‌روزه‌ای میان نمایندگان جمهوری اسلامی و شش قدرت جهانی در مسقط برگزار می‌شود و در آن تاریخ و مکان دور نهایی مذاکرات مشخص خواهد شد.
به رغم خوش‌بینی‌ها درباره به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای خبرگزاری رویترز احتمال می‌دهد تازه‌ترین گزارش مدیرکل آژانس درباره برنامه و فعالیت‌های هسته‌ای گذشته و حال ایران دست یافتن به توافق نهایی را دشوارتر کند.