علی یونسی دستیار ویژه روحانی برای اقلیت‌ها چه خواهد کرد؟
۱۳۹۲ مهر ۱۲, جمعه
نخستین بار در ایران رئیس‌جمهور دستیار ویژه‌ای در امور اقوام و اقلیت‌های دینی و مذهبی منصوب کرد. در حکم ابلاغ شده رئیس‌جمهور در ۹ مهر ۱۳۹۲ علی یونسی فردی داری "تخصص و تجارب ارزشمند"، توصیف شده است.
یونسی از سال ۱۳۷۲ تا سال ۱۳۷۸ به عنوان رئیس سازمان قضایی نیروهای مسلح فعالیت می‌کرد و از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۴ پس از قتل‌های زنجیره‌ای مسئولیت وزارت اطلاعات دوران خاتمی را بر عهده گرفت. وی در انتخابات ریاست جمهوری از نامزدی حسن روحانی پشتیبانی کرد.
وزیر اطلاعات سابق و مسئله "امنیتی اقوام"
نگرش نمایندگان و شخصیتهای وابسته به قومیت‌ها و مذاهب به انتصاب یونسی چگونه است؟ آیا "امنیتی بودن" او می‌تواند به حل مشکلات اقلیت‌ها کمکی کند و یا این‌که نگاه امنیتی دولت به مشکلات اقلیت‌ها را تقویت خواهد کرد؟
حیدر بیات، روحانی آذری مقیم شهر قم که به ترکی آذری اشعارش را در سایت "آلما یولو" منتشر می‌کند و به مسائل قومیت‌ها در ایران آگاه است، در گفت و گو با دویچه وله می‌گوید عواملی چون "امنیتی بودن، سخت‌گیرنبودن و خوشنام بودن" سبب انتخاب وی شده است. وی خاطرنشان می‌کند: «فکر می‌کنم آقای روحانی هنوز معتقد است که مسائل اقوام فقط فرهنگی نیست، بلکه فرهنگی-امنیتی است و باید کسی باشد مسلط به این کار. در عین‌حال آقای یونسی شخص رادیکالی نیست و در دوران ایشان در وزارت اطلاعات فشارها کمتر و دیدگاها نرم‌تر بوده است.»
آقای بیات در ادامه درباره انتظارات اقلیت‌های قومی و مذهبی هم چنین می‌گوید: «انتظار ما از آقای یونسی این است که با دیدگاه فرهنگی وارد مسئله بشوند و از نخبگان اقوام بیشتر کمگ بگیرند، چون گزارش‌هایی که به ایشان می‌رسد می‌تواند مغرضانه و غیرواقعی باشد و ایشان نباید به آنها اعتماد کنند و مستقیما با نخبگان، فعالین، نویسندگان قومی و اهل فرهنگ صحبت بکنند و با مشکلات‌شان آشنا شوند.»
فرصتی برای دیالوگ با حکومت؟
حیدر بیات انتصاب علی یونسی را مثبت ارزیابی می‌کند و تاکید می‌کند که امنیتی بودن وی مسئله‌ای نیست، بلکه مشکل اصلی نگاه امنیتی حاکم است.
آقای بیات در ادامه تاکید می‌کند: «چون ما معتقدیم نوعی عدم تفاهم بین حکومت و قومیت‌ها وجود دارد و من این را به گره‌ای تشبیه می‌کنم که هر دو طرف این گره را می‌کشند و بدترش می‌کنند. بین آنها هیچوقت دیالوگ صمیمانه پیش نیامده است. هر دو طرف متهم کردند: حکومت متهم کرده به آشوب‌طلبی، تجزیه‌طلبی و اقوام هم این‌ها را متهم کردند به سرکوب‌گر بودن و هیچوقت فضای آشتی فراهم نشده است. ما انتظارمان از آقای یونسی این است که فضای آشتی را بوجود بیاورد.»
بهترین گزینه یک چهره غیر حکومتی بود
کمال حسینی، روزنامه نگار مقیم کردستان، که برای آژانس خبری "موکریان" گزارش تهیه می‌کند، نظر دیگری دارد. وی در گفت و گو با دویچه وله تاکید می‌کند، انتخاب مشاور و یا دستیار ویژه بایستی پیش از این اتفاق می‌افتاد تا رئیس‌جمهور شناخت بیشتری از وضعیت اقوام و مذاهب پیدا می‌کرد.
به نظر حسینی این مسئله می‌تواند در گزینه استانداران استان‌ها و مناطق قومی مهم و مطرح کشور چون آذربایجان غربی، اردبیل، آذربایجان شرقی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، سیستان و بلوچستان و استان گلستان کمک کند.
کمال حسینی اضافه می‌کند: «ایرادی که به انتخاب آقای روحانی گرفته می‌شود این است که ایشان باید یک چهره غیرحکومتی انتخاب می‌کردند. یعنی برای حل قضیه اقوام باید از بطن مردم یکی را انتخاب می‌کردند. مثلا شخصیتهای برجسته‌ای در کردستان هست مثل آقای جلالی‌زاده که در ۲ دوره از طرف مردم برای نمایندگی مجلس انتخاب شدند. یا شخصیت‌هایی هم در سیستان و بلوچستان و آذربایجان هستند. به نظر من انتخاب یک چهره امنیتی وجه مناسبی برای حل مشکلات اقوام و مذاهب ندارد و یک چهره امنیتی نگاهش هم امنیتی است. با این‌همه من بازهم امیدوارم که دولت تدبیر و امید با انتخاب یونسی گام‌هایی بردارد.»
اراده تنش‌زدائی میان افوام
محمد رئوف قادری، نماینده کرد در مجلس پنجم که مسئولیت مشاور رئیس‌مجلس در امور کردها و اهل سنت را نیز برعهده داشت، به دویچه وله می‌گوید: «آقای روحانی با صدور یک بیانیه ۱۰ ماده‌ای حقوق اقلیت‌ها را به رسمیت شناخت. وی اراده جدی برای اجرایی کردن اصول معطل مانده قانون اساسی (مربوط به اقلیت‌ها)، مشارکت گسترده نخبگان در مدیریت‌های کلان مملکتی را اعلام کردند و در نتیجه تا ۶ میلیون رای کردها، ترکمن‌ها، بلوچ‌ها و اهل سنت ایران برای ایشان بود.»
این نماینده سابق کرد همچنین اشاره می‌کند: «من تصورم این است که رئیس‌جمهور و هیئت دولت اراده جدی برای پیاده کردن مطالبات اقوام را دارند و انتصاب آقای یونسی به عنوان دستیار ویژه رئیس‌جمهور در امور اقوام و مذاهب اولین قدم مثبتی است برای پیاده کردن برنامه‌ها و شعارهای روحانی.»
یونسی و وعده‌های انتخاباتی روحانی
محمد رئوف قادری، نمایند سابق در مجلس پنجم می‌گوید: «اراده دولت براین است که با کمک آقای یونسی که رئیس ستاد اقوام و مذاهب آقای روحانی هم بودند و نسبت به مطالبات اقوام مطالعات کافی دارند، آن برنامه ۱۰ ماده‌ای را کند. انتظار اقوام و مذاهب کشور از آقای یونسی همان انتظاری است که از نظام جمهوری‌اسلامی دارند، یعنی در مدیریت‌های کلان کشور و در مراکز تصمیم‌گیری حضور داشته باشند.»
قادری تاکید می‌کند: «در ۳۴ سال گذشته همیشه نگاه امنیتی دولت‌ها به مناطق قومی و مذاهب مورد انتقاد بوده است. دولت اکنون به این نتیجه رسیده که نگاه امنیتی مانع توسعه و تعالی و رشد این مناطق می‌شود.»
به نطر قادری دولت برای کنار‌گذاشتن "نگاه امنیتی" نیازمند کسانی است که شناخت دقیقی از مناطق قومی دارند و با توجه به این که علی یونسی وزیر اطلاعات بوده و چالش‌های فرا روی توسعه را در این مناطق شناسائی کرده و خود برخاسته از قوم لر است، بهتر از دیگران می‌تواند تحلیل کند و تصمیم بگیرد.
این نماینده سابق کرد همچنین از تجربیات شخصی خود نیز می‌گوید: «من چندین بار با آقای یونسی در این رابطه جلسه داشتم. خوشبختانه ایشان نگاه امنیتی ندارند و اعتقاد دارند که تهران با کردستان، گلستان و یا با بلوچستان تفاوتی ندارد. ما نخبگان اقوام نیز باید تلاش بکنیم چنین نگاه را در دولت تقویت کنیم.»