ظریف بدون پاسخ اکثریت نمایندگان مجلس را قانع کرد
۱۳۹۳ دی ۱۶, سه‌شنبه
محمد جواد ظریف صبح سه‌شنبه (۱۶ دی/ ۶ ژانویه) در صحن علنی مجلس شورای اسلامی حاضر شد تا به پرسش‌های نمایندگان درباره روند و محتوای مذاکرات هسته‌ای پاسخ دهد.
«امروز در مذاکرات هیچ کس و به هیچ وجه راجع به اصل غنی‌سازی صحبت نمی‌کند، تنها موضوع راجع به میزان غنی‌سازی است»؛ این یکی از معدود عبارت‌های وزیر خارجه بود که تا حدودی به پرسش‌های نمایندگان ارتباط داشت.
در پایان سخنان ظریف، از مجموع ۲۲۹ نماینده حاضر در مجلس ۱۲۵ نفر اظهارات او را قانع‌کننده یافتند، ۸۶ نماینده با این نظر مخالفت کردند و ۸ نفر رأی ممتنع دادند.
پرسش‌های یک‌سال پیش
وزیر خارجه در بخشی از سخنانش به نمایندگان مجلس اطمینان داد که تعطیلی تاسیسات فردو و راکتور آب سنگین اراک از مسائل مطرح شده در مذاکرات هسته‌ای نبوده است.
این در حالی است که در فهرست طولانی پرسش‌هایی که توسط جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد خوانده شد و در پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس (خانه ملت) منتشر شده اشاره‌ای به این تاسیسات نشده است.
نگاهی به پیشینه سئوال از ظریف و تحولات و رویدادهای یک‌سال گذشته روند نشست علنی روز سه‌شنبه را قابل فهم‌تر می‌کند.
کریمی قدوسی پنجم آذر ماه سال پیش، دو روز پس از امضای توافق‌نامه موقت ژنو از وزیر خارجه پرسیده بود: «دلیل نادیده گرفتن مصادیق حقوق هسته‌ای ملت ایران در موافقت‌نامه ژنو چیست؟ و آیا وقت آن نرسیده [...] از خوش‌بینی خود به این مقامات فریبکار و غیرقابل اعتماد غربی و آمریکایی بکاهید؟»
این سئوال به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ارجاع شد و چنانچه سخنگوی این کمیسیون، حسین نقوی حسینی می‌گوید، با قانع نشدن کریمی قدوسی از توضیحات ظریف، پرسش او برای طرح در صحن علنی در اختیار هیئت رئیسه قرار گرفت.
بیشتر بخوانید: مجموعه مطالب در باره برنامه هسته‌ای ایران
پرسش‌های بی‌پاسخ
پس از تاخیرهای مکرر که گاه به علت مصلحت و گاه به دلیل غیبت وزیر خارجه رخ داد، سرانجام پرسش نماینده مشهد و پرسش ۴۰ نماینده که اسفند ماه سال گذشته به هیئت رئیسه ارائه شده بود، در دستور کار مجلس قرار گرفت.
کریمی قدوسی در نشست علنی روز سه‌شنبه در تشریح پرسش خود، که ظاهرا به نمایندگی از سوی ۱۰۰ نماینده مطرح می‌شد، سئوال‌های مشخصی مطرح کرد که هیچ‌یک پاسخ صریح و روشنی نگرفت.
او از ظریف پرسید: «چرا هیچ وقت تلاش نکردید محل برگزاری یکی از مذاکرات هسته‌ای را به شرق و کشورهای آسیایی بیاورید و دائم در نیویورک و ژنو بودید؟»
کریمی قدوسی در بخش دیگری از سخنانش پرسید: «چرا اکثر زمان مذاکرات یک‌سال گذشته متوجه مذاکره با شیطان بزرگ آمریکا بوده است و سایر کشورهای ۱+۵ در اولویت دوم بودند؟»
نماینده مشهد همچنین گفته است: «وزیر امور خارجه باید پاسخ دهد که چرا با وجود این‌که تیم مذاکره کننده هسته‌ای از مذاکرات دوجانبه با آمریکا منع شده بود، در وین ۸ بار دیگر این موضوع تکرار شد؟»
آنچه کریمی قدوسی در تشریح سئوال اصلی خود مطرح کرد، از همین دست بودند. ظریف بدون پرداختن به آن‌ها به سخنانی کلی و نقل قول‌های مکرر از خامنه‌ای در حمایت از مذاکره‌کنندگان بسنده کرد. قدوسی کریمی می‌گوید، "آقای ظریف خوب مقاله می‌نویسد، اما برای سئوالات نمایندگان جواب ندارد".
بیشتر بخوانید: انتقاد روحانی از منتقدان "کم‌سواد" توافق ژنو
سابقه مذاکره مستقیم با آمریکا
مذاکرات وین ۸ در واپسین روز از مهلت توافق موقت (۲۴ نوامبر/ ۳ آذر ۹۳) برگزار شد. در این روز دو طرف توافق کردند که گفت‌گوهای هسته‌ای را هفت ماه دیگر ادامه دهند.
مبنای سخنان کریمی قدوسی درباره منع مذاکره دو جانبه با آمریکا مشخص نیست. به گفته‌ی علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا از سه سال و نیم پیش با موافقت رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای آغاز شده است.
خامنه‌ای در ماه‌های گذشته بارها به صراحت حمایت خود از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران را اعلام کرده و ظریف چند بار در سخنان خود در مجلس به این موضوع اشاره کرد.
ظاهرا همین حمایت‌ها نقش مهمی در "قانع شدن" اکثریت نمایندگان از اظهارات وزیر خارجه داشته است. کریمی‌قدوسی نیز می‌گوید گرچه نمایندگان سئوال‌کننده قانع نشده‌اند اما از دستگاه دیپلماسی حمایت می‌کند زیرا "مذاکرات هسته‌ای اجماع ملی است".
بیشتر بخوانید: واکنش‌ها به پیشنهاد "همه‌پرسی هسته‌ای" حسن روحانی
نقش تعیین‌کننده خامنه‌ای
نماینده مشهد در نشست طرح سئوال از وزیر خارجه در اقدامی پرسش برانگیز درخواست کرد که درباره قانع‌کننده بودن توضیحات ظریف رأی گیری نشود و علت نخست آن را خواست رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر حمایت از مذاکره‌کنندگان هسته‌ای خواند.
محمدرضا باهنر، نایب رئیس مجلس که ریاست جلسه را بر عهده داشت درخواست نماینده مشهد را خلاف آئین‌نامه دانست و خطاب به او گفت: «این‌که شما قانع نشدید اما نیازی به رأی‌گیری نمی‌بینید صحیح نیست، شما اگر قانع نشدید رأی‌گیری باید صورت بگیرد.»
باهنر پس از رأی‌گیری تاکید کرد: «حمایت و اعتماد از تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نظر تمامی فعالان سیاسی بوده و رأی مجلس نیز در خصوص اقناع از سخنان وزیر امور خارجه این موضوع را نشان داد.»
نایب رئیس مجلس تصریح کرد که مسئولان ارشد جمهوری اسلامی به تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران اعتماد کامل دارند و عملکرد آن‌ها را با "جدیت و وسواس" دنبال می‌کنند.
پایگاه رسمی اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر جمهوری اسلامی دو هفته پیش از پایان مهلت توافق‌نامه موقت ژنو در اقدامی بی‌سابقه متن گفت‌وگویی با عباس عراقچی، از اعضای ارشد تیم‌مذاکره‌کننده ایران و مطلب دیگری را منتشر کرد که هر دو بر تعیین‌کننده بودن نقش علی خامنه‌ای در مذاکرات هسته‌ای تاکید دارند.
عراقچی در این گفت‌وگو خاطر نشان کرده که از دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی تا دوره حسن روحانی "سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران همواره از اصول مشخصی پیروی کرده" که تعیین‌کننده نهایی آن خامنه‌ای است.