1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

شبكه “فعالين دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى”

كيواندخت قهارى۱۳۸۳ تیر ۱۲, جمعه

در تابستان سال ۱۳۸۱ چند انجمن مدافع حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى كه تا پيش از آن در سطح شهر يا كشور خود مشغول به فعاليت بودند، تصميم گرفتند فعاليتهاى خود را هماهنگ كنند و كارهايى مشترك در زمينه حقوق بشر را در سطح جهان پيش ببرند. نتيجه تاسيس سازمانى بود به نام “فعالين دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى” كه هم اكنون در صحنه روشنگرى در باره نقض حقوق بشر در ايران و برقرارى ارتباط با افكار عمومى جهانى فعا

https://p.dw.com/p/A63X
تظاهراتى براى حقوق بشر در برلين
تظاهراتى براى حقوق بشر در برلينعکس: AP

� است.

در ميان ايرانيانى كه به كشورهاى اروپايى و امريكا مهاجرت كرده اند، همواره تشكيلات دموكراتيك وجود داشته است. برخى از اين تشكيلات ديرپا بوده و موضوعهاى اصلى كارى گوناگونى داشته اند، براى نمونه مى توان از انجمنهايى در شهرهاى گوناگون آلمان نام برد كه موضوع اصلى كارشان موضوع زنان است. برخى اوقات فعاليتهاى يك تشكيلات محدود به يك شهر بوده و براى نمونه به پناهندگان ايرانى آن شهر در مراجعه به مقامات دولت آلمان يارى مى رسانده يا ارتباط با شهردارى را براى برگزارى جشنهاى ملى و سالروزهاى گوناگون برقرار مى كرده است. برخى تشكيلات براى مدتى فعال بوده، سپس از بين مى رفتند، اما باز دوباره پا مى گرفتند. اين تشكيلات گاه با هم پيوند برقرار مى كردند، برنامه هاى مشترك مى گذاشتند، سعى مى كردند با هم همكارى كنند. همكاريها گاه كوتاه مدت و گاه ديرپا بود.

آنچه همواره در فعاليت و حيات تشكلهاى دموكراتيك ايرانى تاثير گذاشته، نخست روحيه آن لحظه و فضايى بوده كه وجود داشته است، يعنى هر گاه فضا سياسى تر مى شود، بر ميزان فعاليتهاى سياسى ايرانيان هم افزوده مى گردد. عامل دوم ابتكارهاى فردى است. يعنى هميشه افرادى وجود دارند كه فعالند، مبتكرند و تبديل به موتور حركت مى شوند. يكى از موضوعهاى تلاشها و همياريهاى دموكراتيك حقوق بشر بوده كه هر چه مى گذريم بر اهميت آن و تاكيد بر آن افزوده مى گردد، به گونه اى كه هم اكنون كمتر تشكلى را مى بينيم كه يكى از مبناهاى حركتش را دفاع از حقوق بشر نگذارد. در سالهاى اخير تشكلهايى هم شكل گرفته اند كه در درجه نخست يا انحصارا به مسائل حقوق بشر مى پردازند. اين پديده خود يكى از نمونه هاى رشد گفتمان حقوق بشر در ميان ايرانيان است.

از تابستان سال ۱۳۸۱ گروهى از انجمنهاى مدافع حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى تصميم گرفتند آن بخش از كار خود را كه مربوط به اطلاع رسانى و روشنگرى در سطح بين المللى است با هم هماهنگ سازند تا از اتلاف نيروهايشان جلوگيرى كنند. اين انجمنها سازمانى تاسيس كردند به نام سازمان “فعالين دفاع از حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى” . اين سازمان هم اينك دربرگيرنده ۱۶ انجمن مدافع حقوق بشر است. افراد منفرد نيز با اين سازمان همكارى مى كنند. آقاى حسين ماهوتيها، هماهنگ كننده فعاليتهاى اين سازمان در باره چگونگى شكل گيرى اين سازمان چنين مى گويد:

“با توجه به نقض گسترده و مستمر و برنامه ريزى شده ى حقوق بشر در ايران، در تابستان ۸۱ اين تفكر جمعى در بين فعالين حقوق بشر، انجمن هاى حقوق بشر يا نهادهاى حقوق بشرى كه در اروپا و آمريكايى شمالى بودند، وجود داشت و همه تقريبا به اينجا رسيده بودند كه با توجه به حجم وسيع و برنامه ريزى شده و وضعيت وحشتناك حقوق بشر در ايران، ديگر تلاشهاى شهرى اى كه شهروندان ايرانى در انجمن ها ى شهرهاى خودشان مى كردند، در مونترال، تورنتو، ونكوور، سوئد، استكهلم، هلند و جاهاى ديگر، ديگر آنچنان حجم زياد است و كار برنامه ريزى شده است كه ديگر نمى تواننداز پس برآيند و اينكه كارى كه مى كنند، واقعا بسيار بسيار ناچيز است. اين تفكر جمعى كار را به آنجا رساند كه وقتى اولين ارتباطها برقرار شد و ما گفتيم كه حال كه ما اين كار را در شهر خود انجام مى دهيم و شما نيز در شهر خود انجام مى دهيد، پس مى شود اين كارها را با هم همآهنگ كنيم تا لااقل از اصراف نيرو جلوگيرى كرده، بتوانيم كارهايى را مشتركا انجام دهيم_ چرا به جاى اينكه يك متن نوشته شود ۱۰ متن نوشته شود و يك متن خود كافى ست و اگر قرار است كه متنى ترجمه و ارسال شود، چرا ۱۰ بار اين كار را بكنيم_ در واقع يكسرى از سوالها كار را به اينجا رساند كه در تابستان ۸۱ وقتى اولين تماسها برقرار شد، اولين انجمن ها آرى گفتند و پذيرفتيم به قول ايرانيها مى توانيم به شرط چاقو شروع به كار كنيم. اين كار شروع شد. و خرده خرده در حين كار، انجمن هاى ديگرى هم به ما مى پيوستند و الان به اينجا رسيده است كه ۱۵ انجمن با همديگر كار مى كنند.”

از جمله سازمانهايى كه از همان ابتداى كار به همكارى با شبكه انجمنهاى مدافع حقوق بشر پرداخت، كانون دفاع از حقوق بشر در ايران بود كه در سال ۲۰۰۰ به همت هشت تن از ايرانيان در برمن Bremen آلمان تاسيس شد. اين كانون هم اكنون داراى حدود ۹۰ عضو است كه در سطح آلمان در ۱۵ منطقه زندگى مى كنند. بيش از ۵۰ درصد اعضاى اين كانون را زنان تشكيل مى دهند. ميانگين سن اعضا، كه بسيارى در سه چهار سال اخير به آلمان آمده اند، ۳۰ سال است. در پيوند با اين كانون كه به عنوان نهادى مدنى داراى اساسنامه است و رسما به ثبت رسيده است، “شبكه فعالان حقوق بشر” فعاليت مى كند كه متشكل است از گروهى از جوانان عضو كانون كه با استفاده از اينترنت، با درست كردن وبلاگ و سايت اينترنتى اى كه در آن خبرهاى مربوط به مسائل دموكراسى و حقوق بشر را درج مى كنند، به فعاليت حقوق بشرى مشغولند.

فعاليتهاى هر انجمن مدافع حقوق بشرى كه با شبكه فعالين مدافع حقوق بشر همكارى دارد در دو سطح جريان دارد، يكى در سطح باصطلاح ملى يا منطقه اى و يكى در سطح شبكه اى. آقاى منوچهر شفايى از بنيانگزاران كانون دفاع از حقوق بشر در ايران و رييس كنونى اين كانون در باره فعاليتهاى كانون در سطح آلمان مى گويد:

“ما اساس كار خود را بر اين گذاشته ايم، كه جمهورى اسلامى به عنوان ناقض دائمى حقوق بشر است و در قانون اساسى اش هم وقتى اعلام مى كند، كه ولايت فقيهى وجود دارد، اين ولايت فقيه كه در واقع نشان دهنده ى صغير بودن مردم است، خود از ابتدا ناقض حقوق بشر است و اين در خود قانون اساسى آن است. در مراحل بعدى آن، وقتى كه خود رهبر بگويد كه جامعه ى ما دو بخش خودى و غيرخودى دارد، اين نيز دوباره نقض حقوق بشر است، كه ما اين را به ليست درآورده ايم و همين خود ۱۸ مورد از موارد حقوق بشر را نقض مى كند. ما تمام اين موارد در شكل هاى مختلف را به صورت ليستى درآورده ايم، كه تمام اعمالى كه نقض حقوق بشر است را به وضوح نشان مى دهد. مثلا در مورد زنان ۱۵ مورد از اين ۳۰ ماده ى حقوق بشر نقض شده است كه ما از آن ليستى تهيه نموده و پخش هم كرده ايم. يا در رابطه با همين كلمه ى خودى و غيرخودى، در مورد حقوق مليتها، در مورد حقوق اقليتهاى مذهبى، در رابطه با وضعيت دادگاهها. در تمام اين موارد ما يكى يكى اعمال جمهورى اسلامى را باز كرده و گفته ايم كه اين موارد نقض حقوق بشر است. اين يكى از كارهاى ما است. معمولا جلسات سخنرانى داريم و در اين رابطه سخنرانانى را از گروههاى سياسى مختلف دعوت مى كنيم و برايمان مهم نيست كه چه اشخاصى هستند و فقط مى خواهيم كه بيايند، صحبت كنند، اطلاعات بدهند و اطلاعات بگيرند. در شهرهاى مختلف تظاهرات مى گذاريم، به صورت ايستاده و حركتى. ولى چون مركزيت ما در برمن بوده است، اكثر تظاهرات در برمن برپا مى شود. ولى آنجا كه در شهرهاى ديگر تظاهرات مى گذارند هم گاه دوستانى از اين طرف به آنها ملحق مى شوند. در ضمن بايد بگويم، كه ما با ديگر سازمانهاى حقوق بشر همكارى مستقل و مستمر داريم و از جمله كارهايى كه توانسته ايم انجام بدهيم، همكارى با فعالان حقوق بشر در اروپا و آمريكاى شمالى است، كه طبيعتا در آغاز جريان كوچكى بود. حدود ۱۴ يا ۱۵ ماه پيش شروع كرديم از ۶ گروه تشكيل مى شديم، ولى الان حدود ۱۶ گروه هستيم و بسيار هم زيبا با هم همكارى مى كنيم و براى فرم اين مجموعه يمان هم تزى داريم بدين صورت كه ما به مسايل حقوق بشر به صورت عام نگاه مى كنيم و به صورت خاص نمى نگريم. فرضا نمى گويم كه فلانى در زندان است. نه. اگر فلانى در زندان است، ۱۰ زندانى ديگر هم در كنار او هستند. در واقع ما جمعى برخورد مى كنيم، يعنى اصلا نقطه نظر سازمانى نداريم و نقطه نظر حقوق بشرى داريم.”

در سطح شبكه اى انجمنهاى مختلف بر سر اصولى براى كار با يكديگر به توافق رسيده اند. اين اصول عبارت اند از استقلال از گروههاى سياسى و قدرتمندان، استقلال براى فعاليت در شهر يا كشور خود اما مسئوليت در برابر شبكه فعالين حقوق بشر و در نظر داشتن سيستم حكومتى اى كه در ايران ناقض حقوق بشر است در كليت خود. حسين ماهوتيها:

“ يكى از بحثها و نظرياتى كه ما از روز اول داشتيم و تمام انجمنهاى مدافع حقوق بشر در شهرها برآن اصرار مى كردند، اين بود كه ما اتحاد سياسى اعلام نشده نيستيم. ما مستقل هستيم از پوزيسيون، كه حاكميت يا قدرت باشد، و اپوزيسيون. ما نمى خواهيم مهره هاى سياستهاى اين و آن باشيم. و اين خود با توجه به اينكه اين تفاهم جمعى وجود داشت، بسيار كار ما را تسهيل كرد و كمك كرد تا بتوانيم به كارمان ادامه بدهيم. البته مسايل ديگرى را هم مطرح كرديم. اينكه فرض كنيد هر شهرى براى خودش مستقل است و شهرهاى ديگر مسئوليتى نسبت به كارهاى آن شهر يا نهاد ديگر ندارند. ولى ما نسبت به كار جمعى خود، مسئوليتى جمعى داريم. يعنى اين فعالين نسبت به كار جمعى خودشان مسئول هستند ولى نسبت به فعاليتى كه فلان كس يا فلان شهر مى كند يا عملكردى كه دارد، مسئوليتى ندارند. مسايل ديگرى هم مطرح شد. براى نمونه اينكه وقتى ما مى خواهيم در رابطه با جمهورى اسلامى صحبت كنيم، چگونه بايد با آن برخورد كنيم. اين خودش مسئله اى بود كه بعد از مدتها حل كرديم، كه با ما با كل اين سيستم كار داريم. يعنى اين خود يك سيستم است و اين سيستم است كه به طور گسترده و مستمر حقوق بشر را نقض مى كند. حالا به طور نمونه مى توانم براى شما مثال بزنم. شما وقتى به قتل خانم كاظمى نگاه مى كنيد، مى بينيد كه يك عده تصميم گرفته اند، برنامه ريزى كرده اند و اين كار انجام شده است. ولى بخش ديگرى هم وجود دارد، كه على رغم اينكه يكسرى صحبت هايى را مى كند، كميسيون ۹۰ را تشكيل مى دهد و فشارهايى هم مى آورد، ولى عملا تا آنجايى پيش مى رود كه وقتى حقيقت مى خواهد كشف بشود و بيرون بيايد ديگر مى ايستدو جلوتر نمى رود.”

منوچهر شفايى، مسئول كانون دفاع از حقوق بشر در آلمان بر استقلال انجمنهاى عضو شبكه تاكيد مى كند و برايمان از چگونگى كار با شبكه در عين حفظ استقلال انجمن مى گويد:

“همه مستقل هستند، يعنى هيچكدام به جريان ديگرى وابسته نيست. تفكرات خود، حركتهاى خود را دارد و اطلاعيه ى خودش را مى دهد. ولى هر موقع بخواهد كارى مشترك انجام گيرد، يكى از افراد، هركدام از اين ۱۶ گروه، مى توانند پيشنهاد به هماهنگ كننده بدهد. هماهنگ كننده ظرف ۴۸ ساعت از ديگران استعلام مى كند و براساس اين استعلام با ٪۸۰ آرا، نه ٪۵۰، با ٪۸۰ آرا اگر موافقت بكنند، اين به عنوان يك جمع پخش مى شود. در غير اين صورت اعلام مى شود كه نظر شما تاييد نشد و آن طرف مى تواند خود مستقلا برود و اطلاعيه ى خود را، در هر رابطه اى، بدهد. در واقع ما هم مستقل هستيم و هم با هم هستيم. يعنى الان خود كانون دفاع از حقوق بشر جريانى كاملا مستقل است، اطلاعيه ى خود را مى دهد، حركتهاى خود و كارهاى خود را مى كند، بدون هيچ ترمزى. پيشنهادى هم كه مى دهد اگر پذيرفته شد، كه به صورت جمع پخش مى شود، كه بسيار خوب است. ديگران هم به همچنين. اين به اصطلاح روش كارى ما در رابطه با نهادهاى ديگر است .”

براى ايرانيان فعال در زمينه حقوق بشر در اروپا و امريكاى شمالى تجربه ايجاد شبكه اى ميانشان تجربه اى است نو، تمرينى است در اعتماد متقابل و دموكراسى. اين تجربه، تجربه شهروندى مسئول است كه با حفظ شخصيت و فرديت خود، تا جايى كه خود بخواهد و بتواند فعاليت مى كند و مى داند كه فعاليت او بر جهان تاثيرگذار است.