روابط آلمان و آمریکا در سال ۲۰۱۳ در سایه "رسوایی شنود"
۱۳۹۲ آذر ۲۷, چهارشنبه
یک وظیفه مجلس نمایندگان آلمان در سال آینده میلادی از هم اکنون روشن است: یک کمیسیون باید ابعاد رسوایی جاسوسی آژانس امنیت ملی آمریکا در آلمان را روشن کند.
اپوزیسیون کوچک بوندس‌تاگ متشکل از نمایندگان احزاب چپ و سبزها اصرار دارد که این کمیسیون ادوارد اسنودن، کارمند سابق آژانس‌امنیت ملی را به عنوان شاهد به آلمان دعوت کند.
ادوارد اسنودن،کارشناس کامپیوتر که به صورت قراردادی برای آژانس امنیت ملی آمریکا کار می‌کرد، ماه مه سال ۲۰۱۳ (خرداد ماه) با ۳۰ هزار سند محرمانه این سازمان به هنگ‌کنگ گریخت.
او در هنگ‌کنگ اسناد خود را به دو خبرنگار، گلن گرینوالد و ایون مک‌اسکیل و یک مستندساز آمریکایی، لورا پویترس داد.
نرم‌افزارهای جاسوسی "پریسم" و "تمپورا"
روزنامه‌های "گاردین" و "واشنگتن پست" از ماه ژوئن (تیر) انتشار این اسناد محرمانه را آغاز کردند. آن‌ها با انتشار این اسناد از بخشی از فعالیت‌های آژانس امنیت ملی آمریکا و مشابه بریتانیایی آن، ستاد ارتباطات دولت بریتانیا پرده برداشتند که در ابعاد بسیار بزرگ اطلاعات تماس‌های تلفنی میلیون‌ها شهروند آمریکا و خارج از آمریکا را جمع‌آوری کرده بودند.
به زودی مشخص شد که این دو سازمان علاوه بر آن، محتوای تلفن‌ها، ایمل‌ها و دفترچه آدرس‌و حتی فعالیت‌های اینترنتی را هم جمع‌آوری کردهاند. آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها برای انجام این کار به کابل‌های انتقال اطلاعات و اینترنت متصل می‌شوند.
آژانس امنیت ملی آمریکا با نرم‌افزار "پریسم"، که از سال ۲۰۰۷ میلادی کار با آن را آغاز کرده، به سرور‌های اصلی شرکت‌های اینترنتی فیس‌بوک، گوگل، مایکروسافت و اپل هم دسترسی داشته است.
این آژانس با برنا‌مه‌ای به نام XKeyscore داد‌ه‌های اینترنتی، چت‌ها و ایمل‌ها را بررسی می‌کرده است.
سازمان اطلاعات بریتانیا هم از سال ۲۰۱۰ میلادی از نرم‌افزاری به نام "تمپورا" استفاده می‌کند که توانایی‌های بیشتری برای جاسوسی اطلاعاتی دارد.
سفر اوباما به برلین در میانه جنجال
در برلین سیاستمداران آلمانی ابتدا واکنش چندانی به گزارش‌های منتشر شده در این زمینه نشان ندادند. دولت آلمان تنها تأکید کرد که آلمان در نبرد علیه تروریسم از ایالات متحده آمریکا اطلاعاتی دریافت کرده است که مانع انجام حملات تروریستی در آلمان شدهاند. رسوایی جاسوسی آژانس امنیت ملی آمریکا همچنین سبب نشد که خشم افکار عمومی در سفر رئیس‌جمهور آمریکا به برلین بازتابی پیدا کند. باراک اوباما پس از مدت‌ها انتظار ۱۹ ژوئن (۱۰ تیر) وارد برلین شد.
آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان در یک کنفرانس خبری مشترک با باراک اوباما توضیح داد که او با میهمانش در مورد "امکانات و خطرات" فعالیت‌های جاسوسی صحبت کرده و خواسته است که چهارچوب‌های تعیین شده در این زمینه رعایت شود.
مرکل در ادامه با لحنی‌آشتی جویانه افزود: «اینترنت برای همه ما سرزمینی جدید است که برای دشمنان هم این امکان را فراهم می‌کند شیوه زندگی‌مان را به خطر بیاندازند.» اوباما اما به مرکل اطمینان داد که بدون مجوز‌قانونی، محتوای هیچ تلفنی شنود و متن هیچ ایمیلی خوانده نخواهد شد.
وزیر کشور آلمان و "حق اساسی ویژه"
در ماه ژوئيه (مرداد ماه) هانس- پتر فریدریش، وزیر کشور آلمان که حفاظت از اطلاعات‌شخصی بخشی از وظایف وی به شمار می‌رفت، به واشینگتن سفر کرد تا اتهامات مطرح شده در مورد فعالیت آژانس امنیت ملی آمریکا در آلمان را روشن کند.
او در بازگشت تأیید کرد که با برنامه "پریسم" محتوی تلفن‌ها و متن ایمل‌ها هم "بررسی" شدهاند، اما "کاملأ هدفمند" و بر اساس مفاهیمی که با آن‌ها تروریست‌ها جستجو می‌شوند، اما ارتباطات جمعی به طور کلی اسکن نشده‌اند.
وزیر کشور آلمان این اقدام را دارای "هدفی ارزشمند برای نجات جان انسا‌‌ن‌ها در آلمان" خواند و همکاری نهادهای اطلاعاتی آلمان و آمریکا را در جلوگیری از حملات تروریستی توجیه کرد.
او پس از جلسه پرسش‌و پاسخ در کمیسیونی در مجلس فدرال آلمان حقی به نام "حق اساسی ویژه امنیت" را مطرح کرد که با واکنش شدید و خشم اپوزیسیون در محافل عمومی همراه شد. احزاب اپوزیسیون با انتقاد از سخنان وزیر کشور او را متهم کردند که با دست خالی از آمریکا برگشته است. حتی نمایندگان لیبرال‌ها هم، که در ائتلاف دولتی حضور داشتند، سخنان وزیر کشور را رد کردند.
اما فریدریش موضع خود را تغییر نداد. او در نشست ویژه بوندس‌تاگ پس از انتخابات هم با "فرضی" خواندن فعالیت‌های جاسوسی و اسناد ادوارد اسنودن خشم نمایندگان را برانگیخت و همزمان بر همکاری اطلاعاتی نزدیک آلمان و آمریکا تأکید کرد.
رسوایی شنود تلفن همراه صدراعظم آلمان
اواخر ماه اکتبر (آبان) روشن شد که تلفن همراه آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان هم در لیست تلفن‌های مورد شنود آژانس امنیت ملی آمریکا قرار داشته است. مجله آلمانی اشپیگل با استناد به مدارک ادوارد اسنودن از شنود تلفن آنگلا مرکل از سال ۲۰۰۲ میلادی خبر داد.
این شنود از سفارت آمریکا صورت می‌گرفته که در "محله دولت" برلین و در مجاورت ساختمان‌های دولت آلمان قرار دارد. بر اساس این گزارش، بر روی سقف ساختمان سفارت آمریکا در قلب برلین، تجهیزاتی نصب شدهاند که توسط آن‌ها تلفن همراه صدراعظم و سایر سیاستمداران آلمانی شنود می‌شدند.
این گزارش خشم صدراعظم آلمان را برانگیخت. آنگلا مرکل ضمن تأکید بر این‌که: «شنود دوستان به هیچ‌وجه قابل پذیرش نیست.» شخصأ به رئیس‌جمهور آمریکا تلفن زد و با او گفت‌وگو کرد.
رئیس‌جمهور آمریکا در پاسخ به صدراعظم آلمان اطمینان داد که او از این ماجرا خبر نداشته و بلافاصله آن را متوقف کرده است. او علاوه بر این تأکید کرد که تلفن همراه آنگلا مرکل "حال و آینده" شنود نخواهد شد.
دیدار نماینده سبزها با اسنودن در مسکو
انتشار خبر شنود تلفن صدراعظم آلمان به رسوایی آژانس امنیت ملی آمریکا ابعاد تاز‌ه‌ا‌ی بخشید و بار دیگر ادوارد اسنودن را به مرکز توجه افکار عمومی بازگرداند. اسنودن پس از چهار هفته اقامت در بخش ترانزیت فرودگاه مسکو موفق به دریافت یک سال پناهندگی از روسیه شد.
اواخر ماه اکتبر هانس-کریستین اشتروبله، نماینده ۷۴ ساله حزب سبزها در مجلس فدرال آلمان ،همراه دو خبرنگار راهی پایتخت روسیه شد تا با ادوارد اسنودن دیدار کند.
اشتروبله نخستین سیاستمداری بود که حاضر شده بود با ادوارد اسنودن، مردی که کار او مورد تحسین مردم اما تقبیح دولت‌ها بود، دیدار کند. اشتروبله در مکانی محرمانه با اسنودن دیدار و با این جوان پناهنده در مورد وضعیت کنونی زندگی و برنامه‌های او برای آینده‌اش گفتگو کرد.
اشتروبله از اسنودن پرسید که آیا حاضر است در جلسه کمیسیون حقیقتیاب مجلس فدرال آلمان در برلین به عنوان شاهد حاضر شود. اسنودن ضمن اعلام موافقت با این کار با تاکید بر وضعیت حقوقی پیچیده اقامت خود در روسیه، ابراز تمایل کرد که از آلمان پناهنگی یا اقامت دریافت کند.
خواست اسنودن اما با مخالفت دو حزب سوسیال مسیحی و سوسیال دمکرات آلمان همراه شد که پس از انتخابات در حال تشکیل ائتلاف دولتی بودند. آن‌ها معتقد بودند نمی‌توان اسنودن را به آلمان آورد چون آمریکا پیش‌تر خواستار تحویل او شده است.
کمیسیون حقیقتیاب بوندس‌تاگ
خواست نمایندگان اپوزیسیون برای تشکیل یک کمیسیون حقیقتیاب هم مورد استقبال ائتلاف دولتی قرار نگرفت. به‌نظر نمایندگان احزاب ائتلاف دولتی دعوت شاهدانی از آمریکا، بریتانیا یا حتی نمایندگان سفارت‌هایی که در آلمان جاسوسی کردهاند برای پاسخگویی در جلسه کمیسیون مجلس فدرال کاملأ بی‌نتیجه است.
آن‌ها معتقدند که نمایندگان می‌توانند به جای آن، تحقیق کنند که دولت آلمان از فعالیت‌های سازمان اطلاعات مخفی آلمان چه می‌د‌انسته است. البته چنین تحقیقی هم می‌تواند برای احزاب دولتی دردسرساز شود.
در این صورت سیاست‌مدارانی مانند رولاند پوفالا، (سوسیال مسیحی) وزیر دفتر صدراعظم یا فرانک والتر اشتاین‌مایر (سوسیال دمکرات) که پیش از پوفالا عهده‌دار این سمت بود و اکنون وزیرخارجه دولت جدید است، باید پاسخ‌گو باشند.
با این حال بوندس‌تاگ یک کمیسیون حقیقتیاب تشکیل خواهد داد. دولت آلمان باید تکلیف اتهامات مطرح شده را روشن کند. علاوه بر آن دولت ائتلافی بزرگ نمی‌تواند به درخواست احزاب اپوزیسیون در مجلس فدرال رسیدگی نکند.