جنجال بر سر نقض عرف دیپلماتیک در سفر اردوغان به تهران
۱۳۹۲ بهمن ۱۴, دوشنبه
پس از بازگشت اردوغان از ایران در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۴ (۱۰ بهمن ۱۳۹۲) به ترکیه، مخالفان دولت به جنجال امضای توافقنامه ایران و ترکیه اعتراض کردند که متن آن فقط به زبان فارسی نگاشته شده و نسخه انگلیسی و ترکی نداشته است.
در کانال‌های تلویزیونی ترکیه فیلم امضای تواقفنامه ایران و ترکیه پخش شد که در آن وزیر اقتصاد این کشور از امضای قرارداد امتناع می‌کند. در فیلم دیده می‌شود که اردوغان با دست به وزیر خود اشاره می‌کند که قرارداد را امضا کند.
رهبر یکی از احزاب مخالف دولت اردوغان به دویچه‌وله گفت که وی این موضوع را به پارلمان کشور کشانده است.
موضوع دیگری هم که باعث جنجال روزنامه‌ها و کانال‌های تلویزیونی ترکیه شد ترجمه اشتباه صحبت‌های اردغان و تانیر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه به فارسی بوده است.
یکی دیگر از موارد جنجال‌برانگیز سفر اردوغان به ایران آن بود که به هنگام استقبال رسمی از مهمانان ترک، در حالی که سرود ملی دو کشور پخش می‌شد، یک نفر با جاروبرقی در حال تمیز کردن فرش قرمزی بود که قرار بود اردوغان از روی آن و از مقابل گارد احترام رد شود.
این صحنه که نشان‌گر ضعف جدی طرف ایرانی در تدارک استقبال از اردوغان بود، چندین بار از کانال‌های تلویزیونی ترکیه پخش شد. این صحنه به بهانه‌ای برای انتقاد از تدارک ناشیانه استقبال دیپلماتیک طرف ایرانی بدل شد.
روزنامه‌های ترکیه از جنجال دیگری هم پرده برداشتند که گفته می‌شود در دیدار اردوغان با آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، پرچم ترکیه در کنار پرچم ایران نبوده است.
ماجرا از قول روزنامه حریت
روزنامه حریت در شماره ۱۲ بهمن ۱۳۹۲ (۲ فوریه) می‌نویسد: «علت بحران امضا در تهران این بود که ایران در توافقنامه "تجارت ترجیحی" قصد داشت در آخرین دقایق امتیازاتی برای خود در نظر بگیرد و می‌خواست تنها با امضای صفحه اول توافقنامه به نوعی این موضوع را بپوشاند.»
حریت می‌افزاید: «به دنبال این ماجرا نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه در برابر امضای این توافقنامه مقاومت می‌کند. پس از آن‌که اردوغان، معاون اول رئیس جمهور ایران را در این رابطه قانع می‌کند، طرف ایرانی حاضر می‌شود تمام صفحات توافقنامه را "پاراف" کند».
روزنامه حریت در ادامه مطلب خود به جزئیات این ماجرا می‌پردازد: «علت این بحران، تلاش ایران برای افزودن بندهایی به نفع خود در توافقنامه تجارت ترجیحی بوده است. این توافقنامه ۵۴ ماده‌ای روز ۲۸ دسامبر در آنکارا تهیه شده بود. طرف ایرانی خواهان این بود که تعرفه گمرکی برخی اجناس را بالا ببرد. به دنبال آن وزیر اقتصاد ترکیه قرارداد را امضا نمی‌کند. تلاش برای جوش دادن معامله تا لحظه آخر ادامه می‌یابد. اردوغان درباره این موضوع با معاون اول رئیس جمهور ایران صحبت می‌کند. در این حین نعمت‌زاده وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران به وزیر اقتصاد ترکیه پیشنهاد می‌کند که فقط صفحه اول امضا شود و ۷ صفحه باقیمانده بعدا به امضا برسد.»
حریت در ادامه می‌نویسد: «زیبکچی با این پیشنهاد مخالفت کرده است. در نهایت ایران می‌پذیرد که ۸ صفحه را پاراف کند و نخست‌وزیر اردوغان هم با اشاره دستش به نیهات زیبکچی به عبارتی می‌گوید توافقنامه را امضا کنید.»
توضیح رهبر حزب مخالف اردوغان به دویچه‌وله
عثمان فاروق لوغ اوغلو، معاون دبیرکل حزب جمهوری خلق، حزب مخالف دولت اردوغان نیز در گفت‌وگو با بخش فارسی دویچه وله از رجب طیب اردوغان نخست‌وزیر این کشور به شدت انتقاد کرد.
لوغ اوغلو گفت که اردوغان در سفرش به تهران، یک توافقنامه تک نسخه‌ای به زبان فارسی را امضا کرده است. وی گفت این توافقنامه دارای نسخه‌هایی به زبان‌های ترکی و انگلیسی نبوده و این اقدام به معنی نادیده گرفتن عرف دیپلماتیک است و این موضوع باید به صحن پارلمان این کشور کشیده شود.
فاروق لوغ اوغلو، از رهبران حزب مخالف دولت اردوغان افزود: «نیهات زیبکچی وزیر اقتصاد ترکیه در ابتدا از امضای این توافقنامه خودداری کرده زیرا این توافقنامه تک نسخه‌ای بوده و نسخه‌ای به زبان ترکی یا انگلیسی نداشته است. با این حال پس از اشاره دست اردوغان در جمع دو هیات ایران و ترکیه، وزیر اقتصاد ترکیه مجبور می‌شود این توافقنامه را امضا کند.»
فاروق لوغ اوغلو اظهار داشت که حزب او مخالف گسترش مناسبات ایران و ترکیه نیست و از آن حمایت می‌کند. در عین حال وی مقامات دولت ترکیه را هم متهم می‌کند که بدون آگاهی از محتوای توافقنامه ایران و ترکیه آن را امضا کرده‌اند و به همین خاطر او نگارش دوباره این توافقنامه به زبان ترکی را درخواست می‌کند.
ترجمه اشتباه مترجم ایرانی تیتر روزنامه‌های ترکیه شد
یکی از اعضای هیات ترکیه که به ایران سفر کرده بود و نخواست نامش فاش شود به دویچه‌وله می‌گوید: «انتخاب مترجم بین مقامات ایرانی و ترکیه همیشه بحث داغی بوده است. با توجه به حساسیت طرف ایرانی روی مترجم، طرف ترک همیشه ترجیح می‌دهد چندان اصراری روی مترجم خودشان نکند و به‌رغم اشتباهات فاحشی که تا به حال دیده شده، مترجم ایران را قبول می‌کند.»
جمشید تفریشی فارغ التحصیل از دانشگاه "بوغاز ایچی" در ترکیه که درباره مسائل ترکیه تحقیق می‌کند و موضوع "جنجال‌های سیاسی و مطبوعاتی" را دنبال می‌کند به دویچه‌وله می‌گوید: «بین ایران و ترکیه جنجال‌های فراوان بوجود آمده و جنجال ترجمه یکی از آنهاست. رادیو و تلویزیون دولتی ترکیه "تی آر تی" به استناد مترجم ایرانی خبری فوری منشتر کرد مبنی بر اینکه ایران و ترکیه در ارتباط با قیمت گاز به توافق رسیدند. اما بعد از نیم ساعت این رسانه‌ی دولتی ترکیه مجبور شد که این خبر را از روی تارنمای خود بردارد.»
تفریشی در ادامه توضیح می‌دهد: «تانیر ییلدیز، وزیر انرژی ترکیه بعد از جلسه با ایرانی‌ها، سریع خبر توافق بر سر قیمت گاز را تکذیب کرد و گفته این اشتباه از سوی مترجم ایرانی بوده است. وی گفت که ما بر سر قیمت گاز توافق نکردیم بلکه فقط توافق کردیم که قیمت‌ها را بررسی کنیم. این ماجرا باعث شد که برخی از روزنامه‌های ترکیه تیتر بزنند "اشتباه مترجم ایرانی باعث خبر جنجالی توافق بر سر قیمت گاز" شد.»
تفریشی که ملاقات اردوغان با مقامات ایرانی را به صورت زنده از تلویزیون ترکیه دنبال می‌کرده به دویچه‌وله می‌گوید: «در یک برنامه زنده، خود اردوغان دست گذاشت روی آستین مترجم ایرانی و گفت که شما اینجا را فکر می‌کنم اشتباه ترجمه می‌کنید و لطفا درست ترجمه کنید.»
جنجال بر سر نبودن پرچم ترکیه در دیدار با خامنه‌ای
برخی از روزنامه‌های ترکیه دیدار اردوغان با خامنه‌ای را هم جنجال‌برانگیز توصیف کرده‌اند، زیرا در این دیدار پرچم ترکیه نبوده است. این رسانه‌ها آن را بی‌احترامی به پرچم دولت ترکیه تلقی کردند.
روزنامه صباح که متعلق به پسر اردوغان است در شماره ۳۱ ژانویه در دفاع از این موضوع استدلال کرده است: «از آنجا که ملاقات اردوغان با خامنه‌ای غیر‌رسمی بوده و این ملاقات در دستور کار نبوده است، بنابراین قرار ندادن پرچم ترکیه در آن محل امری عادی است.»
جمشید تفریشی کارشناس مسائل ترکیه تاکید می‌کند که کم‌کاری دیپلماسی ایران در "جنجال‌های سیاسی و مطبوعاتی" پیش‌آمده بی‌تاثیر نبوده است. وی در این رابطه همچنین توضیح می‌دهد که این مشکل دیپلماسی دولت روحانی است زیرا قراردادهای بین دو کشور باید به هر دو زبان و از جمله انگلیسی نیز ارائه شود وعرف دیپلماسی باید رعایت گردد.
روزنامه‌های ترکیه، کارشناسان و حتی مخالفان دولت اردوغان بر این باورند که تمامی این ماجراها در آستانه نخستین دیدار حسن روحانی از ترکیه (اول اسفند۱۳۹۲) به این زودی‌ها تمام نخواهد شد و حتی با سفر رئیس جمهور ایران این موضوع تشدید خواهد یافت.