جمهوری اسلامی، تفکیک جنسیتی از گهواره تا گور

بیانیه پایانی دهمین اجلاس دوره چهارم مجلس خبرگان، با تاکید بر ضرورت تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها، بر اجرای کامل طرحی پای می‌فشارد که سال‌ها گام به گام پیش برده شد، اما هیچ‌گاه به این شکل رسمی و علنی بر آن تاکید نشده بود.

وزارت آموزش و پرورش ایران نیز، مردادماه امسال با صدور بخشنامه‌ای اعلام کرد که اختلاط نوآموزان دختر و پسر در کلاس‌های پیش‌دبستانی ممنوع است. به گزارش خبرگزاری ایسنا، همکلاس شدن این نوآموزان، تنها با مجوز آموزش و پرورش منطقه و در صورت نرسیدن تعداد نوآموزان به حد نصاب لازم، امکان‌پذیر خواهد بود.

با تاکید مجلس خبرگان رهبری و دستورالعمل وزارت آموزش و پرورش، به نظر می‌رسد تلاشی سی‌ساله می‌رود تا به "ثمر" برسد و به یکی از آرزوهای حکومت اسلامی جامه عمل بپوشاند: جداسازی زن و مرد در محیط‌های آموزشی، از گهواره تا گور. طرح تفکیک جنیستی نه فقط در دانشگاه،‌ها، بلکه حتی در دوره پیش‌دبستان هم قرار است در مورد کودکانی اجرا شود که هنوز نمی‌دانند جنس "مخالف" چیست.

نوآموزان شرکت کننده در کلاس‌های پیش‌دبستانی ایران، چهار ساله و پنج ساله هستند. بر اساس دستورالعمل یاد شده، مدت فعالیت روزانه مراکز پیش‌دبستانی حداکثر سه ساعت و نیم در روز و ۵ روز در هفته خواهد بود.

دوره دبیرستان برای دخترها و پسرها در حکومت گذشته نیز، جز در مدارس خصوصی کم شمار جدا بود. پس از انقلاب اسلامی دوره دبستان نیز دخترانه پسرانه‌ شد و اکنون نوبت به دوره‌های پیش دبستانی می‌رسد.

مقابله با تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها

تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها بیشترین مجادله و مقاومت را به همراه داشت. اقدامی که به سادگی عملی نشد و قدم‌های اولیه آن در بسیاری موارد با روش‌هائی برداشته شد که مخالفت با آن ساده نبود. از جمله تقسیم رشته‌های دخترانه وپسرانه در دفترچه انتخاب رشته برای آزمون کنکور امسال، که راه حضور مشترک دانشجویان دختر و پسر در برخی رشته‌های دانشگاهی را در عمل می‌بندد. در دانشگاه‌های تهران، امیرکبیر، شیراز، اصفهان و ۱۶ دانشگاه دیگر، در ۴۰ رشته تحصیلی تفکیک جنسیتی برقرار شده است.

امسال محدودیت‌هایی هم برای پذیرش در رشته‌های مختلف به وجود آمد. در بسیاری از رشته‌ها سهمیه‌بندی جنیسیتی بی سروصدا صورت گرفت. به این شکل که در بهترین حالت نیمی از صندلی‌های دانشگاه در اختیار دختران قرار گرفت. در رشته تاریخ دانشگاه تهران از۳۲۵ دانشجو تنها ۱۱ جا برای دخترها وجود دارد. رشته حقوق نصف، نصف است و رشته ادبیات فارسی ۷ دختر و ۸ پسر. علوم ارتباطات ۱۲ زن و ۱۳ مرد گرفته است.

این در حالی است که در سال‌های اخیر تعداد دانشجویان دختر نسبت به پسر در خیلی از رشته‌ها پیشی گرفته بود.

اقدامی "سطحی و غیرعالمانه"

تیرماه امسال کامران دانشجو، وزیر علوم ایران گفت که قرار است در هر استان ایران یک دانشگاه دخترانه تاسیس شود. محمود احمدی‌نژاد از مسئولان خواست از کارهای "سطحی" و "اقدامات غیر عالمانه" پرهیز شود. کامران دانشجو هم قول داد که به "گوش جان" از فرمان او اطاعت کند.

ولی به موازات موضع‌گیری‌هایی از این دست که اتفاقا انعکاس زیادی هم در مطبوعات ایران داشت، تلاش در تمام عرصه‌ها برای تفکیک جنسیتی ادامه پیدا کرد.

روز سه شنبه ۱۵ شهریورروزنامه شرق خبر داد که هم‌زمان با شروع مهلت انتخاب واحد، دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی، امیرکبیر و دانشگاه یزد با "دروس مخصوص خواهران و برادران" روبرو شده‌اند. به گزارش این روزنامه جدا کردن کلاس‌های درسی، مشکلاتی را برای دانشجویان به وجود آورده است و تعداد کلاس‌هایی که به دانشجویان دختر اختصاص دارد کمتر از پسران است.

این روزنامه افزود «انتخاب ساعت و استاد دلخواه» نیز به معضلی برای دانشجویان بدل شده است.

"تبدیل دانشگاه به گورستان"

تفکیک جنسیتی هربار با مخالفت شدید دانشجویان روبرو شده است. اواخر مردادماه امسال سایت سحام‌نیوز که به مهدی کروبی نزدیک است از اعتراض دانشجویان دانشگاه‌های آزاد ایران نسبت به این طرح خبر داد.

بنا بر گزارش سحام‌نیوز گروهی از دانشجویان در نامه‌ای به عبدالله جاسبی، رئیس دانشگاه آزاد تفکیک جنسیتی را «تبدیل برخی از واحدهای دانشگاهی به گورستان» توصیف کردند.

دانشجویان نوشتند که «دانشگاه نه تنها پادگان نیست، که حوزه علمیه هم نیست. حال که نتوانسته‌اید دختران را در پستوی خانه نهان کنید، با افکار تاریخ مصرف گذشته خود می‌خواهید حضور نیمی از جمعیت کشور را در دانشگاه‌ها محدود کنید.»

مانع ‌آسیب‌های اجتماعی یا عامل ناهنجاری‌های اجتماعی

گروهی از اصول‌گرایان نزدیک به حکومت ایران معقتدند جدا کردن پسرها از دخترها می‌تواند از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کند و به تحکیم بنیاد خانواده بیانجامد. در مقابل، برخی کارشناسان آموزش و پرورش و پژوهش‌گران در زمینه مسایل اجتماعی این تفکیک را خطرناک می‌‌دانند و می‌پرسند چطور دو نفر می‌توانند باهم رابطه سالم و خوشبختی داشته باشند، وقتی که هیچ شناختی از یکدیگر ندارند.

به نظر مخالفان تفکیک جنسیتی، نداشتن شناخت از جنس مخالف به ناهنجاری‌های بیشماری در جامعه ایران انجامیده است. برخی روانشناسان نسبت به عقده‌های پیچیده جوا‌ن‌ها و افسردگی جنسی ‌آن‌ها، به خاطر محدودیت‌های بسیاری که حکومت مذهبی در ایران به وجود آورده، هشدار می‌دهند. هشداری که با اقدامات اخیر دولت برای تفکیک جنسیتی و رای مجلس خبرگان در این باره، به نظر نمی‌رسد حساسیتی ایجاد کرده باشد.

مخالفان می‌گویند جدا کردن زن و مرد در دوره کودکی و نوجوانی و جوانی، نگاه‌ها را به نگاهی جنسیتی تبدیل می‌کند و امنیت را بخصوص برای زنان از بین می‌برد. آن‌ها به افزایش تجاوز و آزار جنسی اشاره می‌کنند که در سال‌های اخیر بویژه ابعاد قابل توجهی پیدا کرده است.

آن‌ها به حوادثی مانند قتل مهسا یا اسید پاشیدن به صورت آمنه اشاره می‌کنند و می‌گویند این وقایع هولناک، نتیجه عقده‌های پیچیده‌ای است که محدودیت‌های بی انتها ایجاد می‌کند. تیرماه امسال، دانشجوئی به نام کوشا، روی پل مدیریت تهران در برابر دیدگان حیرت زده رهگذران، با چاقو به مهسا حمله کرد. آمار تجاوزهای جنسی، در سال‌های اخیر به شدت بالا رفته است.

NK/JT