توافق تهران و کابل برای آغاز مذاکرات "پیمان دوستی و همکاری"
۱۳۹۲ آذر ۱۷, یکشنبه
حسن روحانی پیش از ظهر یکشنبه (۸ دسامبر/ ۱۷ آذر) در تهران با حامد کرزی، همتای افغان خود و هیئت همراه وی دیدار کرد. رئیس جمهوری اسلامی در این ملاقات گفت: «جمهوری اسلامی ایران با حضور هر کشور خارجی در منطقه، خاورمیانه و خلیج فارس مخالف است». روحانی افزود که جمهوری اسلامی ایران "نگران تنش‌های حاصل از حضور نیروهای خارجی در منطقه" است.
حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان، به همراه هیئتی عالی‌رتبه از مقامات سیاسی افغانستان روز یکشنبه (۸ دسامبر/ ۱۷ آذر) وارد تهران شد. هیئتی که کرزی را در سفر یک روزه‌اش به ایران همراهی می‌کند، متشکل است از دادفر سپنتا، رئيس شورای امنیت ملی، ضرار احمد عثمانی، وزیر امور خارجه، یحیی معروفی، وزیر مشاور روابط بین‌الملل، عبدالکریم خرم، رئیس دفتر ریاست جمهوری، و ایمل فیضی، سخنگوی رئیس جمهور افغانستان.
رئیس جمهوری افغانستان در این دیدار گفت که دو کشور به زودی مذاکرات برای امضای "پیمان جامع دوستی و همکاری‌ها" را آغاز خواهند کرد. بنا بر اخبار منتشرشده، این پیمان حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی را در بر می‌گیرد و هدف آن تأمین منافع بلندمدت دو طرف و همچنین صلح و امنیت منطقه است. در پایان دیدار روز یکشنبه بیانیه مشترکی منتشر شد که در آن وزیران خارجه دو کشور مسئولیت تنظیم پیمان یادشده معرفی شدند.
مخالفت ایران با قرارداد امنیتی
دیدار کرزی از ایران در آستانه امضای قرارداد امنیتی این کشور با آمریکا صورت می‌گیرد که ایران مخالف آن است. در قرارداد امنیتی میان افغانستان و آمریکا از جمله پیش‌بینی شده است که در خاک افغانستان ۹ پایگاه نظامی آمریکایی وجود داشته باشد. از این مجموعه، دو پایگاه در نزدیکی مرز ایران قرار خواهند داشت.
ظاهرا خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در تفسیر روز یکشنبه خود "به بهانه سفر رئیس جمهور افغانستان به ایران" به همین موضوع اشاره دارد، زمانی که می‌پرسد: «در حالی که مرزهای افغانستان با ایران از امن‌ترین مرزهای این کشور با همسایگان خود بوده است، نباید پرسید در توافقنامه امنیتی این کشور با سایر کشورها و با قدرت‌های بزرگ هرگونه تهدید مرزهای شرقی ایران به عنوان رفتار و عملی غیردوستانه و حتی خصمانه تلقی می‌شد و دود آن جز به چشم دو همسایه نمی‌رود! آیا نباید اطمینان‌ها و تامین‌های امنیتی لازم به طرف ایرانی داده شود؟»
عنوان این تفسیر "آیا کابل در رویکردهای خود در قبال تهران تجدید نظر خواهد کرد؟" بیانگر امیدی است که به نتیجه گفت‌وگوی رؤسای جمهور ایران و افغانستان در رابطه تغییر قرارداد امنیتی بسته شده است.
ایران مخالفت خود را با قرارداد امنیتی دوجانبه افغانستان و آمریکا آشکارا اعلام کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، مرضیه افخم، سه‌شنبه گذشته (۳ دسامبر/ ۱۲ آذر) گفت که جمهوری اسلامی ایران امضای این موافقت‌نامه امنیتی را برای منافع درازمدت افغانستان کارآمد نمی‌داند.
همچنین مقام‌های ایران در دیدارهای دوجانبه خود با حامد کرزی، بر مخالفت خود با امضای این قرارداد تاکید کرده‌اند. حامد کرزی در جریان نشست لویه جرگه که برای تایید این قرارداد برگزار شده بود، به صراحت گفت که ایران مخالف قرارداد امنیتی افغانستان و آمریکاست.
جمهوری اسلامی همواره از حضور نیروهای خارجی در کشور همسایه‌اش افغانستان انتقاد کرده است. حامد کرزی گفته است که تلاش کرده تا روابطش با آمریکا، به مناسبات با ایران آسیب نزند.
وزارت امور خارجه ایران همزمان با سفر کرزی به ایران، از گسترش روابط ایران و افغانستان خبر داده و نیز یک بار دیگر مخالفت ایران با امضای قرارداد امنیتی افغانستان و آمریکا را اعلام کرده است.
فشار بر کرزی برای امضای قرارداد امنیتی
روابط میان افغانستان و ایالات متحده آمریکا در ماه گذشته بخاطر امضای قرارداد امنیتی دچار تنش بوده است. این قرارداد چگونگی حضور شماری از نیروهای آمریکایی را پس از سال ۲۰۱۴ در افغانستان مشخص می‌کند. قرار است بین ۸ تا ۱۲ هزار نیروی آمریکایی و ائتلاف به منظور آموزش و مشورت به نیروهای افغانستان، در این کشور باقی بمانند.
آمریکا از حامد کرزی می‌خواهد قرارداد امنیتی دوجانبه را هر چه زودتر امضا کند. باراک اوباما، رئيس جمهور آمریکا، هشدار داده است، چنانچه کرزی موافقت‌نامه دوجانبه امنیتی را تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۱۳) امضا نکند، انتخابی جز خروج کامل نیروها که به اصطلاح "گزینه صفر" خوانده می‌شود، باقی نخواهد ماند.
اما حامد کرزی شرط هایی را مطرح کرده و امضای این قرارداد را پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری افغانستان نپذیرفته است. برخی تحلیلگران سیاسی معتقدند که کرزی با به تعویق انداختن موعد امضای قرارداد امنیتی، بیشتر به فکر آن است که از آمریکایی‌ها تضمین بگیرد و انتخابات ریاست جمهوری آینده را مهندسی کند.
در خود افغانستان احزاب سیاسی خواهان امضای قرارداد امنیتی شده‌اند. شورای همکاری احزاب و ائتلاف‌های سیاسی افغانستان روز یکشنبه (۸ دسامبر/ ۱۷ آذر) از حکومت افغانستان خواست تا قرارداد امنیتی با آمریکا را هر چه سریع‌تر امضا کند. این شورا حامد کرزی را به همسویی با جمهوری اسلامی ایران، طالبان و حزب اسلامی در افغانستان متهم کرد.
سخنگوی ائتلاف احزاب، فضل‌الرحمن اوریا، امضای این قرارداد را در شرایط حاضر به سود افغانستان دانست و خودداری از امضای آن را موجب وخیم‌تر شدن وضعیت امنیت افغانستان و رویارو شدن انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در این کشور با چالش ارزیابی کرد.
سفر غیرمنتظره هیگل به کابل
در حالی که کرزی یکشنبه به ایران سفر کرده است، چاک هیگل، وزیر دفاع آمریکا، روز شنبه (۷ دسامبر/ ۱۶ آذر) به طور غیرمنتظره وارد کابل شد. کارل ووگ، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا، هدف سفر هیگل را "دیدار با سربازان و تشکر از آنان به خاطر جنگ در نقطه بسیار دور از خانه‌شان و کمک به ارتقای توانایی نیروهای امنیتی ملی افغانستان" اعلام کرد.
انتظار می‌رفت که هیگل روز شنبه با کرزی دیداری داشته باشد و با او درباره قرارداد امنیتی میان آمریکا و افغانستان گفت‌وگو کند. اما این دیدار انجام نگرفت. هیگل با همتای افغان خود، بسم‌الله محمدی، ملاقات کرد. به گفته یک مقام مسئول در وزارت دفاع افغانستان، وزیر دفاع این کشور تاکید کرده است که قرارداد امنیتی افغانستان و آمریکا "به موقع امضا خواهد شد".
هیگل پیش از سفر به افغانستان از بحرین دیدار کرده و در آنجا گفته بود که آمریکا حضور خود را در منطقه کاهش نداده و برای مقابله با هرگونه تهدیدی، سلاح‌ها و سیستم‌های پیشرفته جمع‌آوری اطلاعات را در منطقه نصب کرده است.