بررسی نقش رسانه‌های فارسی‌زبان بر جامعه ایران
۱۳۹۳ مهر ۶, یکشنبه
نشست "رسانه‌های فارسی‌زبان وابسته به کشورهای بزرگ و تاثیرات آن‌ها بر افکار عمومی و جنبش‌های اجتماعی در ایران" با حضور جمشید فاروقی، رئیس بخش فارسی دویچه‌وله، و صادق صبا، رئیس بخش فارسی بی‌بی‌سی برگزار شد. فرنگیس حبیبی، رئیس سابق بخش فارسی رادیو فرانسه، مدیریت این جلسه را به عهده داشت. این مراسم روز شنبه (۲۷ سپتامبر/ ۵ مهر) در شهر پاریس برگزار شد.
"نقش بی‌بی‌سی فارسی در باز کردن فضای سیاسی و فرهنگی در ایران" و "رابطه مخاطب و رسانه در عصر شبکه‌های اجتماعی" عنوان بحث‌های مطرح شده توسط صادق صبا و جمشید فاروقی بودند.
فاروقی: از خبررسانی به آگاهی‌رسانی رسیده‌ایم
جمشید فاروقی در نشست یادشده تصریح کرد که «مخاطبان نیاز خود را از "نهادهای حقوق بشری و احزاب سیاسی دریافت نمی‌کنند؛ چراکه در برخی از آن‌ها گرایش‌های سیاسی بر موضع‌گیری در قبال مسایل حقوق بشری ارجحیت دارد. در نتیجه مخاطبان به رسانه‌ها روی می‌آورند. این در حالی‌ست که در یک کشور دموکراتیک نهادها و رسانه‌ها وظایف خودشان را دارند. در چنین شرایطی مخاطب انتظار دارد که رسانه‌ها تمام هم و غم‌شان ایران، مسایل حقوق بشری یا فعالان سیاسی باشد. در حالی که چنین چیزی ممکن نیست».
به اعتقاد رئیس بخش فارسی دویچه‌وله، بدین ترتیب «با آن‌که وظیفه‌ی اصلی ما خبررسانی‌ست، اما از آن به اطلاع‌رسانی و آگاهی‌رسانی رسیده‌ایم. ما برای تولید آگاهی تلاش می‌کنیم اما لحظه به لحظه از وظیفه یک رسانه‌ی خبری فاصله می‌گیریم. این‌ها انتظارات مخاطب است که به ما تحمیل می‌شود».
فاروقی در توضیح تاثیرات شبکه‌های اجتماعی بر ارتباط میان رسانه و مخاطب، این شبکه‌ها را "انقلابی در عرصه‌ی ارتباطات" دانست که باعث شد چهره‌ی رسانه‌ها، چهره‌ی مخاطبان و ارتباط میان آن دو تغییر کند: «در عرصه‌های شبکه‌های اجتماعی، مخاطب هم منتشرکننده‌ی خبر شده است. این همان تحول شهروند خبرنگاری‌ست که اتفاق افتاده. مخاطب دیگر مورد خطاب نیست، بلکه او خود سخن می‌گوید. یعنی رابطه‌ای دو طرفه ایجاد شده که ما را مورد خطاب قرار می‌دهد. رسانه‌هایی که عادت کرده بودند خبر برسانند، خودشان نیازمند خبر هستند».
وی همچنین تصریح کرد که اخبار منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی "حکم خبر اولیه" را دارند.
رئیس بخش فارسی دویچه‌وله فارسی در توضیح منابع مالی این رسانه تصریح کرد که دویچه‌وله هرگز از طرف دولت آلمان هدایت نشده است: «شورای رسانه، که نقش آن نظارت بر تمام شبکه‌ها و رسانه‌های غیرخصوصی در آلمان است، بخشی نیز برای نظارت بر دویچه‌وله دارد». وی بودجه‌ی این رسانه را برآمده از مالیات شهروندان آلمان عنوان کرد که توسط پارلمان این کشور تعیین می‌شود و اختصاص می‌یابد.
فاروقی چندین برابر شدن کاربران دویچه‌وله را تاثیر سانسور اینترنتی دانست. به گفته او، ۱۰ برابر شدن این آمار نشان‌دهنده آن است که سیاست سانسور اینترنتی نه تنها موفق نبوده،بلکه اتفاقا زمینه‌ای را فراهم کرده تا مخاطب تلاش کند اطلاعاتی را به دست آورد که از آن محروم شده است.
صبا: آرزو دارم که روزی بی‌بی‌سی نداشته باشیم
صادق صبا در شرح اهداف بی‌بی‌سی گفت: «ما نه به دنبال براندازی هستیمو نه سرنگونی. برنامه‌های ما به رشد تساهل و تحمل در جامعه‌‌ی ایران کمک می‌کند. برای آن‌هایی که می‌خواهند جمهوری اسلامی را نابود کنند، این جنبه از کار ما، باید مهم باشد».
رئیس بخش فارسی بی‌بی‌سی با اشاره به آن‌که این رسانه می‌خواهد "مخاطبان آگاه شوند تا خود قضاوت کنند"، افزود: «ما به جای این‌که بگوییم این جمهوری، جنایت‌کار است، سعی می‌کنیم جنایت‌ها را نشان دهیم». وی همچنین با تاکید بر رعایت "اصل بی‌طرفی" در بی‌بی‌سی، "انصاف و رعایت اعتدال" و "دقت" را از جمله "تاکیدات" در این رسانه دانست.
رئیس بخش فارسی بی‌بی‌سی با تاکید بر این‌که "هیچ کس نمی‌تواند برای کارکنان بی‌بی‌سی تعیین کند که چه کنند"، اظهار داشت: «ما نه رسانه برانداز هستیم و نه رسانه اپوزیسیون،ولی هرکسی می‌تواند از خبرهای ما استفاده کند. حتی آقای خامنه‌ای که فکر می‌کنم هر روز بی‌بی‌سی را دنبال می‌کند».
رئیس بخش فارسی بی‌بی‌سی همچنین گفت: «آرزوی قلبی من این است که ما روزی بی‌بی‌سی فارسی نداشته باشیم و مردم ایران رسانه خود را داشته باشند. مجبور نشوند با گذشت ۷۰ سال از تاسیس این رسانه‌ها، برای کسب خبر از شهر بغل یا تهران به بی‌بی‌سی یا رسانه‌های دیگر نیازی وجود داشته باشد. و مردم بتوانند از رسانه‌های داخلی خبر کسب کنند».
صبا ضمن اشاره به آمار مخاطبان بی‌بی‌سی، این مسئله را عاملی برای نگرانی جمهوری اسلامی خواند و گفت که حکومت جمهوری اسلامی پس از انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ (سال ۲۰۰۹) "دشمنی خاصی" با این رسانه پیدا کرد و برای ضربه زدن به آن، اقداماتی انجام داد. وی ارسال پارازیت را یکی از این اقدامات دانست و همچنین از ادامه‌ی "آزار و اذیت خانواده‌های کارکنان بی‌بی‌سی" در دولت حسن روحانی خبر داد.
رئیس بخش فارسی بی‌بی‌سی در توضیح نقش این رسانه در باز کردن فضای فرهنگی و سیاسی، گفت: «ما صدای افراد بی‌صدا در ایران بودیم؛ صدای کسانی که در قبال خانواده‌های‌شان نقض حقوق بشر انجام گرفته شده بود. ما همچنین سه ملت فارسی‌زبان تاجیکستان، ایران و افغانستان را به یکدیگر نزدیک کردیم».
نشست روز شنبه در پاریس به دعوت "انجمن گفت‌وگو و دموکراسی" برگزار شد.