اعطای جایزه به "آزادی‌های یواشکی" فرصتی برای گسترش این حرکت

"تشکل ژنو برای حقوق بشر و دموکراسی" جایزه سال ۲۰۱۵ خود را در زمینه حقوق زنان به مسیح علی‌نژاد، روزنامه‌نگار ایرانی اعطا کرد. این جایزه به خاطر "دادن صدا به بی‌صدایان" از طریق راه‌اندازی کمپین "آزادی‌های یواشکی" توسط علی‌نژاد به این روزنامه‌نگار اعطا شده است.

کمپین "آزادی‌های یواشکی" در بهار سال جاری شمسی با انتشار یک عکس بدون حجاب مسیح علی‌نژاد در ایران، آغاز به کار کرد. علی‌نژاد با انتشار این عکس از زنان داخل ایران خواست تا عکس‌هایی از "آزادی‌های یواشکی" خود را برای او ارسال کنند.

این صفحه فیس‌بوکی کم‌کم بسیار پربیننده شد و بحث‌های زیادی را هم برانگیخت.

اکنون "تشکل ژنو برای حقوق بشر و دموکراسی" که متشکل از ۲۰ سازمان غیردولتی حقوق بشری است، جایزه ویژه حقوق زنان سال ۲۰۱۵ خود را به دلیل راه‌اندازی کمپین "آزادی‌های یواشکی" به مسیح علی‌نژاد اعطا کرده است.

دو سازمان غیر دولتی ایرانی، بنیاد عبدالرحمن برومند و مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران نیز از اعضای تشکل ژنو هستند.

این جایزه روز سه‌شنبه ۲۴ فوریه (پنجم اسفند) در ژنو و در مقر سازمان ملل به مسیح علی‌نژاد اعطا شد. ساعتی پیش از اعطای این جایزه با خانم علی‌نژاد تماس گرفته و از او درباره تاثیر گرفتن این جایزه بر روند کار کمپین پرسیدیم.

مسیح علی‌نژاد در پاسخ به این سوال به سخنرانی خود در مقر سازمان ملل یک روز قبل از اعطای این جایزه اشاره کرد و گفت: «محور سخنان من در سازمان ملل خطاب به سیاستمداران زن بود که با مقامات ایرانی دیدار می​کنند. بنابراین فکر می​کنم این فرصتی‌ست که من بتوانم حداقل پله دوم این حرکت فیس بوکی را ادامه بدهم و آن هم صحبت کردن مستقیم با کسانی​ست که اثرگذار هستند و با مقامات ما در ایران دیدار رسمی دارند تا از آن​ها هم خواسته شود در مورد موضوع حجاب اجباری که خط قرمز است و در رسانه​های داخلی مطرح نمی​شود، با صدای بلندتری پرسشگری بکنند. از این نظر من فکر می​کنم دریافت جایزه می​تواند این صدا را بلندتر بکند تا ما در مورد حجاب اجباری پرسشگری کنیم».

مطرح کردن پرسش بسیاری از زنان ایرانی در سازمان ملل

ماه گذشته زمانی که کلودیا روت نایب‌رئیس پارلمان آلمان به ایران سفر کرد، بسیاری به او انتقاد کردند که چرا برای سفر به ایران حاضر شده روسری به سر کند و چرا در سخنان خود هیچ اعتراضی به حجاب اجباری نکرده است.

مسیح علی‌نژاد می‌گوید برنده شدن جایزه برای کمپین آزادی‌های یواشکی این فرصت را به او داده که این انتقاد را در سطح سازمان ملل و با بسیاری از دیپلمات‌های زن غربی مطرح کند.

او می‌گوید: «بسیاری از سیاستمداران زن که من حتی مستقیم به آن​ها نامه دادم این پاسخ را دادند که حجاب در ایران قانون است؛ ما نمی​خواهیم قانون ایران را بشکنیم، و نمی​خواهیم ایران منزوی شود و می​خواهیم با ایران مذاکره داشته باشیم.»

علی‌نژاد می‌افزاید:« پاسخ ما هم این بوده که اگر می​گویید قانون است، خُب برده​داری هم یک زمانی قانون بوده. تا زمانی که ما نتوانیم به این قانون که علیه بخش زیادی از زنان ایران است اعتراض کنیم، این حجاب اجباری حقوق زنان را ضایع خواهد کرد. علاوه بر این وقتی مقامات ایرانی به کشورهای خارجی سفر می​کنند، درخواست می​کنند که الکل روی میز شام رسمی نباشد و از آن​ها می​خواهند که به قوانین و ارزش​های اسلامی احترام بگذارند. پس حداقل مقامات غربی می​توانند این درخواست را بکنند که به ارزش‌های انسانی هم احترام گذاشته شود و در دیدارهای رسمی به اجبار سر آن​ها حجاب نکنند».

نایب رئیس مجلس آلمان در بخشی از پاسخش به انتقاداتی که به دلیل داشتن حجاب از او شده بود، گفته بود اگر به ایران نمی‌رفت نمی‌توانست مشکلات زندانیان سیاسی را مطرح کند و این موضوع مهمتری بوده که باید به آن پرداخته می‌شده است.

مسیح علی‌نژاد می‌گوید در دیدارهایی که با دیپلمات‌های زن غربی داشته در این مورد نیز با آن‌ها گفت‌وگو کرده و خاطرنشان ساخته است:«بسیاری از همین زندانیان سیاسی که هزینه داده​اند، برای همین حقوق ساده زنان و حقوق ساده شهروندی است که در زندان هستند. ما نمی‌توانیم به​نام زندانیان سیاسی نیمی از زنان را ناامید رها کنیم و هیچ وقت سئوال آن​ها را مطرح نکنیم».

علی‌نژاد همچنین در پاسخ به کسانی که معتقدند اگر به ایران سفر نکنند ایران منزوی می‌شود چنین می‌گوید: «در این کنفرانسی که من حضور داشتم و همچنین دیروز در سازمان ملل و در دیدارهایی هم که در حاشیه نشست با چندین دیپلمات داشتم، به آن​ها گفتم که ما نمی​خواهیم ایران منزوی شود. ما می​خواهیم کسانی منزوی شوند که به زور ۳۵ سال حجاب بر سر زنان کرده​اند. ما می​خواهیم کسانی که حقوق زنان را تضییع می​کنند منزوی شوند، نه ایران».

چه کسی تعیین می‌کند اولویت مردم ایران چیست؟

یکی از انتقادهایی که به کمپین "آزادی‌های یواشکی" می‌شود این است که اصولا در شرایط کنونی، حجاب اجباری اولویت اول زنان ایران نیست.

مسیح علی‌نژاد در پاسخ به این انتقاد می‌گوید: «در هر زمینه​ای که کار کرده​ام این انتقاد را از ایرانی​ها شنیده​ام. وقتی که پنج سال تمام تمام تمرکزم روی پرونده کشته​شدگان بعد از انتخابات بود، بارها به من گفتند پرونده​ای که تمام شده، کشته​شدگانی که دفن شده​اند را باید جمع کرد و رو به امید رفت، به سمت جلو و آینده قدم برداشت و این پرونده​ها را باید کم کم بگذاریم کنار، چون الان دغدغه اصلی مردم مشکلات اقتصادی و مشکلات سخت معیشتی​ست که با آن دست و پنجه نرم می​کنند.»

این روزنامه‌نگار ایرانی می‌افزاید:«وقتی موضوع حجاب را مطرح می​کنم، دوباره انتقاداتی مطرح می​شود که الان مشکلات مردم مشکلات اساسی​تری​ست و موضوع حجاب در اولویت نیست. چه کسی تعیین می​کند که اولویت مردم ایران چه هست و چه نیست. به نظر من طرح موضوع حجاب نفی​کننده دغدغه​های دیگر نیست. همه​​ی ما مکمل هم هستیم. وقتی یک روزنامه‌نگار موضوعی را مطرح می​کند، لزوما به این معنا نیست که موضوعات دیگری که روزنامه​نگاران برای آن​ها پلاتفرم تهیه می‌کنند، اهمیتی ندارد».

مسیح علی‌نژاد همچنین به این موضوع اشاره می‌کند که مسئله حجاب اجباری تنها محدود به گذاشتن یک تکه پارچه بر روی سر نمی‌شود بلکه حقوق دیگری از زنان را نیز تضییع و محدود می‌کند؛ از جمله حق کار وتحصیل که بدون حجاب اجباری برای زنان وجود ندارد.

وی همچنین معتقد است که کمپین "آزادی‌های یواشکی" توانسته مسئله حجاب اجباری را در میان جامعه به چالش بکشد و زنان را وادار کند تا به این موضوع فکر کنند و اجباری بودن حجاب برایشان نهادینه نشود.

آیا "آزادی‌های یواشکی" توانسته موج ایجاد کند؟

در ابتدای آغاز به کار صفحه "آزادی‌های یواشکی" خیلی‌ها می‌پرسیدند اصلا راه‌اندازی این صفحه چه تاثیری دارد؟ این که زنانی از ایران عکس‌های بی‌حجابشان را در یک صفحه فیس‌بوکی منتشر کنند چه دردی از حجاب اجباری دوا می‌کند و اصلا فایده این حرکت چیست؟

حالا با دریافت اولین جایزه بین‌المللی، آیا می‌توان گفت این صفحه توانسته یک موج در جامعه ایجاد کند؟

مسیح علی‌نژاد می‌گوید: «این صفحه فیس بوکی در واقع فرصتی داده به موجی که در لایه​های مختلف جامعه در جریان بود. تفاوت سبک زندگی یک نوع جنگ روزانه است بین بخش زیادی از مردم ایران و حاکمیت. یعنی ما هر روزه شاید در مورد جنگ​های هسته​ای، در مورد جنگ​هایی که حتما در آن​ها اسلحه هست حرف بزنیم ولی در مورد جنگ بر سر نوع سبک زندگی در ایران که هر روزه جریان دارد حرف نمی‌زنیم. بنابراین من نمی​خواهم مدعی شوم که من موج ایجاد کرده​ام، اما می​توانم با اطمینان خاطر بگویم که این صفحه توانسته صدای آن بخش از زنانی را بلند کند که خودشان همیشه به تحمیل سبک زندگی از طرف حکومت معترض​ بوده​اند. توانسته همه​ی این زنان را کنار همدیگر جمع بکند و وقتی صداها کنار همدیگر جمع می​شوند، بزرگتر می​شوند. بنابراین این صفحه توانسته است تکثیر تک تک صداهایی باشد که در داخل ایران رسانه رسمی نداشته​اند».

شاید به همین دلیل است که "تشکل ژنو برای حقوق بشر و دموکراسی" دلیل اصلی خود برای اعطای این جایزه به مسیح علی‌نژاد را "دادن صدا به بی‌صدایان" از طریق کمپین "آزادی‌های یواشکی" اعلام کرده است.

"آزادی هیچ پسوندی ندارد"

مسیح علی‌نژاد به دلیل انتخاب نام "آزادی یواشکی" برای این کمپین نیز بسیار مورد انتقاد قرار گرفت. منتقدان معتقد بودند که آزادی، یواشکی نمی‌شود و این پسوند یعنی تهی کردن نام آزادی از معنای حقیقی خود.

علی‌نژاد می‌گوید این انتقاد را می‌پذیرد و در سخنان خود در سازمان ملل نیز بر این نکته تاکید کرده که: «آزادی با هیچ صفتی نخواهد آمد و وقتی ما می​گوییم "آزادی یواشکی" کنایه​یی​ست به آزادی نداشتن​مان در ایران. من اینجا مثال​هایی را از خود زنان در فیس بوک آورده‌ام و اینجا گفته​​ام که این زنان نمی​خواهند آزادی​شان یواشکی باشد. برای همین است که می​آیند و با صدای بلند در مورد حجاب اجباری و آزادی​هایی که خودشان خلق می​کنند حرف می​زنند. وقتی که شما در مورد چیزهایی که حکومت به شما فرصت نمی​دهد حرف بزنید با صدای بلند صحبت می​کنید، به نظر من این دیگر یواشکی نیست».