Μπουαλέμ Σανσάλ: Ένας γενναίος διανοούμενος

H βράβευση του Σανσάλ, προσφέρει τιμή και αναγνώριση στον παθιασμένο και αλύγιστο συγγραφέα. Τα γαλλικά μέσα αντιδρούν με ενθουσιασμό, ενώ στην Αλγερία η είδηση -αν υπάρχει- βρίσκεται στα αζήτητα.

Ο Αλγερινός συγγραφέας θυμάται ότι η γνωστοποίηση της βράβευσής του στις 9 Ιουνίου πέρασε εντελώς απαρατήρητη στην πατρίδα του. Όπως λέει χαρακτηριστικά, «τρεις μέρες μετά υπήρχαν σε μία γαλλόφωνη εφημερίδα της Αλγερίας δύο σειρές ανάμεσα στον καιρό και κάτι άλλο. Γενικά σιωπή».

Σιωπή και περιφρόνηση

Σιωπή και περιφρόνηση βίωσε όμως ο Σανσάλ στην Αλγερία από την αρχή της συγγραφικής του διαδρομής. Γεννημένος το 1949 σε ένα μικρό χωριό, σπούδασε μηχανολογία και οικονομικά, φτάνοντας μέχρι τη θέση του γενικού διευθυντή του υπουργείου Βιομηχανίας και Αναδιάρθρωσης. Ο εμφύλιος πόλεμος, ο οποίος σοβούσε στην πατρίδα του τη δεκαετία του ‘90, τα βασανιστήρια και οι εκτελέσεις, που κόστισαν τη ζωή 200.000 ανθρώπων, αποτέλεσαν τη συγγραφική μαγιά του Σανσάλ. Από εκεί ξεπήδησε το πρώτο του χειρόγραφο, που εκδόθηκε το 1999, από τον διακεκριμένο γαλλικό εκδοτικό οίκο Gallimard με τίτλο «Ο όρκος των βαρβάρων».

‘Δεν πρέπει να κρυβόμαστε’

Ο οίκος Gallimard πρότεινε στο Σανσάλ να μη χρησιμοποίησει το όνομά του για την έκδοση του βιβλίου. Αυτός όμως επέμεινε πιστεύοντας, ότι «όταν στρατεύεται κάποιος, δεν επιτρέπεται να κρύβεται. Δεν έχει νόημα να το κάνει πίσω από ένα ψευδώνυμο. Κάποιος, ο οποίος στρατεύεται, αλλά έχει άγνωστη ταυτότητα, δε γίνεται πιστευτός».

Για τον ‘Όρκο των βαρβάρων’, μία αποκαλυπτική παραβολή για την αλγερινή κοινωνία, τιμήθηκε με το βραβείο του πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα στη Γαλλία. Το βιβλίο του ‘ Ο Γερμανός Μουτζαχεντίν’, μεταφρασμένο στα ελληνικά από της εκδόσεις Πόλις (2010), είναι το πρώτο αραβικό μυθιστόρημα για το εβραϊκό ολοκαύτωμα. Ένα θέμα που παραμένει μέχρι σήμερα ταμπού στην Αλγερία. Η δριμεία κριτική του προς τον εθνικισμό και το μουσουλμανικό φονταμενταλισμό του κόστισε τη θέση του στο υπουργείο (2003).

Αγώνας για πραγματική δημοκρατία

Σε αντίθεση με τους περισσότερους επικριτές διανοούμενους, ο Σανσάλ δεν εγκατέλειψε τη χώρα του για το Παρίσι. Το ότι λέει τα πράγματα με το όνομά τους, χωρίς περιστροφές, είναι αυτό που τον διακρίνει από εκείνους, πιστεύει ο ίδιος.

Από το 2006, μετά τη δημοσίευση ενός κειμένου που ζητούσε ‘πραγματική δημοκρατία’ στη χώρα του, τα έργα του απαγορεύτηκαν στην Αλγερία. Ο Σανσάλ στιγματίζει την καθεστωτική υποκρισία που επιχειρεί να πείσει τους ανθρώπους για το πέρασμα στη δημοκρατία, όταν δεν πρόκειται παρά για έναν εξωραϊστικό μανδύα.

Τονίζει, ότι για να επιτευχθεί η δημοκρατία, δεν αρκεί η αποπομπή του δικτάτορα, αλλά απαιτείται η αλλαγή του συστήματος. Ο Μπουαλέμ Σανσάλ, ο οποίος, σημειωτέον, βρέθηκε στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου της Θεσσαλονίκης το Μάιο, δε φοβάται να θέσει ερωτήματα. Ακόμη και τα ‘απαγορευμένα’. Θέλει μία μοντέρνα ερμηνεία και εκδοχή του Ισλάμ και εύχεται να υπάρξουν σε Τυνησία, Αίγυπτο και Αλγερία τολμηροί άνθρωποι που θα συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση αληθινής δημοκρατίας.

Bartlick Silke / Άρης Καλτιριμτζής

Υπεύθ. Σύνταξης: Σταμάτης Ασημένιος