«Μια προϊστορική κλιματική αλλαγή»

Κατά την εποχή του Λίθου οι περιοχές γύρω από τη Βαλτική Θάλασσα ήταν ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένες από διάφορες φυλές. Ωστόσο με το λιώσιμο των παγετώνων και την άνοδο της στάθμης του νερού οι κάτοικοι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους.

Βυθισμένοι πολιτισμοί

Κατά την κλιματική αλλαγή που σημειώθηκε στην τελευταία περίοδο της εποχής των Παγετώνων βυθίστηκαν και χάθηκαν σχεδόν όλοι οι πολιτισμοί της εποχής του Λίθου στη σημερινή περιοχή της Βαλτικής Θάλασσας. Επιστήμονες του ερευνητικού προγράμματος «Πλημμυρισμένες ακτές» (SINCOS) ανακάλυψαν ευρήματα από κυνηγούς και αγρότες της προϊστορικής εποχής στο βυθό της θάλασσας. Η έκταση των κλιματικών αλλαγών της προϊστορικής περιόδου παρατηρήθηκε στο μικρό νησί Πόελ κοντά στο γερμανικό τμήμα της Βαλτικής Θάλασσας. Σε αυτό το σημείο αρχαιολόγοι βρήκανε παλιούς οικισμούς που αποδεικνύουν τη σταδιακή υποχώρηση ανθρώπων από την βόρεια Σκανδιναβία λόγω της ανόδου των υδάτων της θάλασσας και την εγκατάσταση τους σε νοτιότερα μέρη.

Το ύψος του εδάφους υποχώρησε τότε και η παγκόσμια στάθμη της θάλασσας αυξήθηκε κατά 100 μέτρα με συνέπεια να πλημμυρίσει τις περιοχές των πρώτων κατοίκων της Βαλτικής. Τα στοιχεία αυτά υποδεικνύουν το μέγεθος των αλλαγών που προκλήθηκαν από την πλημμύρα. Ένα σενάριο που φαντάζει πιθανό και για το μέλλον της ανθρωπότητας λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη και του λιωσίματος των πάγων.

Προσαρμογή στο νέο περιβάλλον

«H εξέλιξη στη Βαλτική πραγματοποιήθηκε σε διάφορα στάδια και οι προγόνοι μας τα ζήσανε όλα» εξηγεί ο Ούλριχ Σμόλκε από το Κέντρο για τη Βαλτική και Σκανδιναβική Αρχαιολογία (ZBSA). Ο Σμόλκε επεξεργάζεται τα ευρήματα των προγόνων μας και μας σκιαγράφει τον τρόπο ζωής τους: « Η πρώτη αποικία της Βαλτικής ξεκίνησε στα τέλη της εποχής των Παγετώνων. Οι αρχικές κοινότητες αποτελούνταν από νομαδικές ομάδες των 20 ατόμων και ήταν κυρίως άνθρωποι που κυνηγούσαν στις ξηρές πεδιάδες της Σκανδιναβίας». Ωστόσο πριν από 8500 χρόνια η άνοδος της στάθμης του νερού πλημμύρισε τις πεδιάδες και μετέτρεψε τη Βαλτική σε μια νέα θαλάσσια περιοχή. «Οι άνθρωποι από εκείνη την εποχή και ύστερα προσαρμόστηκαν στο νέο τους περιβάλλον τους, εγκατέλειψαν τη νομαδική ζωή και εξελίχθηκαν σε ψαράδες και μόνιμους κατοίκους» εξηγεί ο αρχαιολόγος Σένκε Χαρτς.

Ένα δισεκατομμύριο πρόσφυγες στην Ασία

Σε αντίθεση με σήμερα, η πυκνότητα του πληθυσμού της εποχής του Λίθου ήταν τόσο χαμηλή που οι άνθρωποι εκείνης της εποχής μπορούσαν εύκολα να ξεφύγουν από την έλευση των πλημμυρών. Κάτι τέτοιο θα είναι εντελώς διαφορετικό στη σημερινή εποχή σύμφωνα με στοιχεία της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης (ADB) από το 2012. Σύμφωνα λοιπόν με τις έρευνες, στα επόμενα δέκα χρόνια προβλέπεται άμεση απειλή για τα 400 εκατομμύρια κατοίκων των ασιατικών μεγαλουπόλεων από την άνοδο της στάθμης του νερού. Σε 30 χρόνια αυτή η άνοδος εκτιμάται ότι θα συνιστά απειλή για 1,1 δισεκατομμύρια ασιάτες. Πόλεις, χωράφια και χωριά θα βυθιστούν και θα πρέπει να αναζητηθούν καινούριοι τόποι εγκατάστασης.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, οι διαστάσεις και οι επιπτώσεις της σημερινής και επερχόμενης κλιματικής αλλαγής στον πληθυσμό δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να συγκριθούν με τις αντίστοιχες της προϊστορικής περιόδου.

Rüdiger Schacht / Μάρκος Βαρνάς

Υπεύθ. σύνταξης: Άρης Καλτιριμτζής