Η πληγή παραμένει ανοιχτή

Η αρμένικη κοινότητα της Κολωνίας αποτελεί χώρο συνάντησης πολλών νέων ανθρώπων. Στο συγκρότημα, όπου στεγάζεται και η αρμενική εκκλησία, η νέα γενιά βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει τη γλώσσα της, να συζητήσει θέματα που την αφορούν και να οργανώσει δράσεις εντός και εκτός της κοινότητας. Εδώ και μέρες πρώτο στην ατζέντα τους βρίσκεται το ταξίδι στο Βερολίνο, όπου πραγματοποιούνται εκδηλώσεις στη μνήμη των προγόνων τους.

Ο 29χρονος Αζάντ, που είναι τακτικό μέλος της κοινότητας, αισθάνεται την ανάγκη να κάνει αυτό το μεγάλο ταξίδι: «Είναι εξαιρετικά δύσκολο αλλά και σημαντικό να θυμόμαστε τους προγόνους μας. Το μόνο που μας έχει μείνει από εκείνη την εποχή είναι οι ιστορίες που μας έλεγαν οι γονείς μας και τα ονόματά μας, που είναι τα ίδια με αυτά των παππούδων μας. Ο πατέρας μου έπρεπε να υποσχεθεί στον παππού μου ότι θα το τηρήσει αυτό». Εκείνη την εποχή πολλοί Αρμένιοι δεν είχαν τη δυνατότητα να δώσουν αρμενικά ονόματα στα παιδιά τους, ενώ πολλοί αναγκάστηκαν να αλλάξουν και το επίθετό τους σε τουρκικό.

Μόλις πέρσι η οικογένεια της Ταμάρ, η οποία έχει γεννηθεί και μεγαλώσει στη Γερμανία, άλλαξε το επίθετό της και υιοθέτησε και πάλι το πραγματικό, αρμένικο όνομά της. «Αυτό το τούρκικο επίθετο που είχαμε, το αισθανόμουν σαν βάρος. Είμαι πολύ περήφανη που το άλλαξα. Μου δίνει μεγάλη χαρά όταν βλέπω το όνομά μου κάπου ή βάζω την υπογραφή μου», εξηγεί ενθουσιασμένη.

Γρήγορα όμως το ύφος της αλλάζει όταν μιλάει για τους συγγενείς της που μένουν ακόμη στην Τουρκία: «Ζουν ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Σε ορισμένες περιοχές μάλιστα, όπως στην Μαλάτια ή την Τραπεζούντα φοβούνται να μιλήσουν αρμενικά ή να φορέσουν σταυρό».

Τεταμένες οι σχέσεις Αρμενίων - Τούρκων

Και στη Γερμανία οι σχέσεις με τους τούρκους συμπολίτες τους είναι δύσκολες. Ο Αζάντ εργάζεται σε κατάστημα τηλεφωνίας σε μια περιοχή, όπου το μεγαλύτερο ποσοστό των κατοίκων είναι Τούρκοι. «Χαίρονται όταν διαπιστώνουν ότι μιλάω τουρκικά. Όταν όμως λέω ότι είμαι Αρμένιος αντιδρούν αμήχανα».

Υπάρχει ανασφάλεια και στις δυο πλευρές, παραδέχονται οι νεαροί, αλλά υποστηρίζουν ότι είναι αδύνατον να γίνει διάλογος, γιατί οι Τούρκοι δεν τους πιστεύουν. Το αποτέλεσμα είναι οι Αρμένιοι απλά να αποφεύγουν τη συζήτηση.

Η φοιτήτρια Άνι δυσκολεύεται να πιστέψει ότι μπορούν να αναπτυχθούν φιλίες μεταξύ Αρμενίων και Τούρκων: «Σίγουρα όλοι έχουμε κάποιους τούρκους φίλους, αλλά όσο περισσότερο ασχολείσαι με το θέμα της γενοκτονίας και γνωρίζεις και την άποψη του τούρκου συνομιλητή σου τα πράγματα δυσκολεύουν. Είναι ένα θέμα, το οποίο πάντα μας χωρίζει και δεν μπορούμε να το θίξουμε, γιατί ξέρετε ότι η συζήτηση θα ξεφύγει και η φιλία θα τελειώσει. Αλλά τι είδους φίλια είναι αυτή;»

Από την άλλη ευελπιστούν ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουν να κάνουν αυτή τη συζήτηση. Βασική προϋπόθεση όμως, και σ' αυτό συμφωνούν όλοι, είναι να αναγνωρίσει η Τουρκία επισήμως την γενοκτονία. Έτσι ο διάλογος θα ξεκινούσε από τελείως διαφορετική βάση.

Η αναγνώριση της γενοκτονίας δεν θα άλλαζε το παρελθόν, αλλά ίσως μπορούσε να βοηθήσει τις οικογένειες των θυμάτων να χειριστούν καλύτερα αυτή την τραγική σελίδα της ιστορίας.

Αλεξάνδρα Κοσμά