Η επικίνδυνη χημεία των τατουάζ

Θα αφήνατε κάποιον να σας χορηγήσει... βαφή αυτοκινήτων κάτω από το δέρμα σας με μια ένεση; Μάλλον όχι! Κι όμως πολλές χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τατουάζ περιέχουν ουσίες που χρησιμοποιούνται στην αυτοκινητοβιομηχανία, προειδοποιεί ο Βόλφγκανγκ Μπόιμλερ, καθηγητής δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέγκενσμπουργκ. Μεγάλες χημικές βιομηχανίες παρασκευάζουν χρώματα τα οποία προορίζονται για βιομηχανική χρήση. Συχνά μικρότερες εταιρείες προμηθεύονται χρωστικές ύλες από τη χημική βιομηχανία για να παρασκευάσουν εν συνεχεία ειδικά μελάνια για τατουάζ. Συχνά δεν προηγούνται έλεγχοι καταλληλότητας των μελανιών αυτών για το ανθρώπινο δέρμα. Σύμφωνα με τον Πέτερ Λάουξ από το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Αποφυγής Κινδύνων (BfR) οι μεγάλες χημικές βιομηχανίες αποκαλύπτουν οι ίδιες ότι τα χρώματα που παράγουν δεν ενδείκνυνται για τη χρήση αυτή.

Τα χρώματα που χρησιμοποιούνται στα τατουάζ δεν πρέπει να διαλύονται στο νερό, εξηγεί ο καθηγητής Μπόιμλερ, κάτι που από μόνο του ενέχει κινδύνους για το ανθρώπινο σώμα. Πρόσφατες αμερικανικές έρευνες αποδεικνύουν ότι μόλις τα δύο τρία του μελανιού μένουν στο δέρμα, ενώ το υπόλοιπο ένα τρίτο διοχετεύεται στον οργανισμό και ειδικότερα στο αίμα, τους λεμφαδένες και άλλα ζωτικά όργανα, «σταθμεύοντας» εκεί. «Δεν γνωρίζουμε πού ακριβώς ή πώς», αναφέρει ο Μπόιμλερ.

Ένα «ουράνιο τόξο» χημικών ουσιών

Οι χημικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την παρασκευή κόκκινου, πορτοκαλί και κίτρινου χρώματος είναι συνήθως αζωενώσεις, οργανικές ουσίες που προκαλούν προβλήματα υγείας, όπως αλλεργίες. Κάποιες από αυτές μάλιστα μπορούν να διαλυθούν όταν έρθουν σε επαφή με το φως του ήλιου, προκαλώντας ακόμη και καρκίνο, όπως η κόκκινη χρωστική ουσία ν. 22. Άλλες ουσίες περιέχουν χαλκό ή νικέλιο. Το καφέ μελάνι που περιέχει οξείδιο του σιδήρου και νικέλιο, κρίνεται ύποπτο για πρόκληση αλλεργικών αντιδράσεων.

Αλλά οι κίνδυνοι για την υγεία δεν προέρχονται μόνο από τα χρώματα. «Τα μελάνια των τατουάζ περιέχουν κι άλλες ουσίες» σύμφωνα με τον Πέτερ Λάουξ, «όπως διαλυτικές ουσίες, συντηρητικά όπως και άλλες τοξικές προσμείξεις». Ιδιαίτερα επικίνδυνοι κρίνονται οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες, οι οποίοι παρασκευάζονται κατά την καύση άνθρακα για βιομηχανικούς σκοπούς και θεωρούνται καρκινογόνοι. Η ουσία αυτή συναντάνται κυρίως στο μαύρο χρώμα που χρησιμοποιείται στα τατουάζ

Μη επαρκές νομικό πλαίσιο

Παρά τις αιτιάσεις για βλάβες στην υγεία, το νομικό πλαίσιο σχετικά με τις ουσίες που είναι εγκεκριμένες για χρήση στα τατουάζ είναι ισχνό, τόσο στη Γερμανία όσο και σε άλλες χώρες. Το πρόβλημα έγκειται στο ότι οι χρησιμοποιούμενες ουσίες δεν μπορούν να υπαχθούν ούτε στην κατηγορία των φαρμακευτικών ουσιών αλλά ούτε των καλλυντικών. Τόσο τα φάρμακα όσο και τα καλλυντικά οφείλουν να πληρούν ορισμένες αυστηρές προδιαγραφές πριν κυκλοφορήσουν στην αγορά. Ειδικότερα στα φαρμακευτικά σκευάσματα είναι υποχρεωτικό να αναγράφονται οι πιθανές παρενέργειες που μπορούν να επιφέρουν στον ανθρώπινο οργανισμό, αλλά και ο τρόπος μεταβολισμού τους, όπως και η αλληλεπίδραση που μπορεί να έχουν σε συνδυασμό με άλλες ουσίες. Στην περίπτωση των τατουάζ όλα τα παραπάνω απουσιάζουν.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης ενέκρινε σχετικό ψήφισμα το 2008, σύμφωνα με το οποίο καλούσε τα κράτη-μέλη του να λάβουν αυστηρότερα νομοθετικά μέτρα αναφορικά με τις χρωστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται στα τατουάζ. Ωστόσο, παρά κάποιες σπασμωδικές προσπάθειες, τα μέτρα που έχουν ληφθεί ως σήμερα είναι ελάχιστα. Στη Γερμανία υπάρχει μία λίστα με τις χρωστικές που απαγορεύεται να χρησιμοποιούνται για τατουάζ. Εντούτοις ερμηνευτικά συνάγεται ότι ουσίες που δεν αναγράφονται ρητά στη λίστα και μπορεί να είναι επικίνδυνες στην πράξη, δεν απαγορεύονται. Ο Πέτερ Λάουξ θεωρεί πως αυτή η λίστα είναι ανεπαρκής και πως άμεσα θα πρέπει να «εκμοντερνιστεί».

Brigitte Osterath / Δήμητρα Κυρανούδη