Η αμήχανη Δύση

Μια εβδομάδα πριν τη Σύνοδο του ΝΑΤΟ στην Ουαλία και λίγες μέρες πριν την επίσκεψη του αμερικανού προέδρου Ομπάμα στην Εσθονία θα πρέπει κανείς να συγκρατήσει το εξής: η Δύση δείχνει αμήχανη μπροστά στην νεοεπεκτακτική πολιτική που ακολουθεί ο Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία αλλά και στις τεκτονικές στρατηγικές αλλαγές στην Εγγύς και Μέση Ανατολή.

Νέες κυρώσεις, και μετά;

Υπό την απειλή της επιβολής νέων κυρώσεων, οι ηγέτες των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έδωσαν μία εβδομάδα διορία στη Ρωσία για να αλλάξει πορεία στο ουκρανικό. Οι προτάσεις για τα συγκεκριμένα μέτρα του νέου πακέτου κυρώσεων θα καταρτιστούν εντός των ημερών, ωστόσο, δεν είναι ακόμη σαφές ποια πεδία των οικονομικών σχέσεων ΕΕ-Ρωσίας θα αφορά η επόμενη φάση των μέτρων.

Οι νέες κυρώσεις θα είναι επώδυνες για τη Ρωσία, ωστόσο, δεν αναμένεται να αναγκάσουν τον Βλαντιμίρ Πούτιν να υποχωρήσει, μολονότι κανείς δεν γνωρίζει σε τι ακριβώς αποσκοπεί στην Ουκρανία ο ρώσος πρόεδρος. Θέλει «απλώς» την αποσταθεροποίηση των ανατολικών περιοχών της χώρας ή την προσάρτηση κάποιων εδαφών προκειμένου να διασφαλίσει έναν κλειστό διάδρομο προς την Κριμαία; Σε κάθε περίπτωση, ο Πούτιν «τεστάρει» μακιαβελικά την αδυναμία της Δύσης να αντιδράσει, γνωρίζοντας ότι ΗΠΑ και ΕΕ –λογικά σκεπτόμενες- δεν πρόκειται να απαντήσουν με στρατιωτικά μέσα.

Από την οπτική γωνία της «ρεαλπολιτίκ» διαπιστώνει κανείς ότι η Ουκρανία δεν είναι υποκείμενο των εξελίξεων, αλλά βρίσκεται στο έλεος του Πούτιν και της Μόσχας. Εάν το Κίεβο, οι Βρυξέλλες, το Βερολίνο και η Ουάσιγκτον θέλουν να διαφυλάξουν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας, θα πρέπει να συνομιλήσουν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Θα πρέπει να διαπιστώσουν τι θέλει ο ρώσος πρόεδρος προκειμένου να αποφασίσουν τι θα του προσφέρουν. Ένα «όχι» στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ και -κυρίως- στο ΝΑΤΟ είναι στην πραγματικότητα προϋπόθεση για την έναρξη των συνομιλιών με τη Ρωσία και όχι αντικείμενο τους. Αντίθετα, η «ομοσπονδοποίηση» της Ουκρανίας, με ισχυρά στοιχεία αυτονομίας για τις ανατολικές περιοχές, συνιστά σίγουρα διαπραγματευτικό στόχο. Αναπότρεπτη είναι επίσης η αναγνώριση του ρόλου της Ρωσίας στις εξελίξεις που αφορούν την περιοχή.

Ρωσικό βέτο παντού;

Με άλλα λόγια, η Ουκρανία και η Δύση θα πρέπει να συμβιβαστούν με την ιδέα ενός ρωσικού βέτο παντού. Αυτό είναι το τίμημα της ρωσικής υφέρπουσας επέμβασης. Πρόκειται για ένα πικρό τίμημα για το Κίεβο. Πικρή είναι κυρίως η παραδοχή ότι η Δύση δεν μπορεί να κάνει τίποτε άλλο, παρά να τερματίσει τον πόλεμο με διπλωματικές παραχωρήσεις προς τη Μόσχα.

Μετά τον ψυχρό πόλεμο, η Δύση πίστεψε στον ορθολογισμό της διπλωματίας και στον παράγοντα της σύνεσης στις διακρατικές σχέσεις. Έτσι, αιφνιδιάστηκε από τις ηγεμονικές επιδιώξεις του Πούτιν. Κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Ομπάμα, οι ΗΠΑ περιόρισαν το διεθνή τους ρόλο, ενώ το ΝΑΤΟ αναζητά ακόμη νόημα ύπαρξης. Σε αυτό το «κενό» εισέβαλε ο Πούτιν, έχοντας επίγνωση της ισχύος του. Τόσο στις ρωσικές προκλήσεις όσο και στις ανατρεπτικές αλλαγές, που λαμβάνουν χώρα στην Εγγύς και Μέση Ανατολή, η Δύση αντιδρά αμήχανα και προς το παρόν δεν έχει τίποτε περισσότερο να επιδείξει.

Αλεξάντερ Κουντάσεφ / Σταμάτης Ασημένιος