Δεν τέλεσαν γενοκτονίες η Σερβία και η Κροατία

Με μία ιστορικής σημασίας απόφαση το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης απάλλαξε σήμερα σε ειδική, δημόσια συνεδρίαση τόσο την Σερβία όσο και την Κροατία από τις αλληλοκατηγορίες για τέλεση γενοκτονιών από τη μια στο έδαφος της άλλης κατά τη διάρκεια του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Σύμφωνα με την απόφαση, κατά τη διάρκεια της εμφύλιας διαμάχης διεπράχθησαν πολλά εγκλήματα, ωστόσο βάσει των στοιχείων που προσκομίσθηκαν δεν μπορεί να στοιχειοθετηθεί η τέλεση εγκλημάτων γενοκτονίας ούτε από τους μεν, ούτε από τους δε.

Όπως διευκρίνισε ο πρόεδρος του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, Πέτερ Τόμκα, δεν προκύπτει από την σε βάθος μελέτη των αλληλοκατηγοριών η «πρόθεση για εξολόθρευση ολόκληρης πληθυσμιακής ομάδας ή μέρους της» ούτε για την περίπτωση της Σερβίας ούτε για την περίπτωση της Κροατίας. Το στοιχείο που αποτελεί, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προϋπόθεση για την αναγνώριση της τέλεσης του εγκλήματος της γενοκτονίας.

Δεν κατάφεραν αμφότερες να αποδείξουν την τέλεση γενοκτονιών

Ειδικότερα για την περίπτωση της Κροατίας, η οποία είχε κινηθεί νομικά κατά της Σερβίας ήδη από το 1999 ζητώντας οικονομικές αποζημιώσεις, οι 17 δικαστές της Χάγης έκριναν ότι οι ισχυρισμοί της Κροατίας για την τέλεση γενοκτονίας από σέρβους αυτονομιστές σε κροατικά εδάφη κατά την περίοδο 1990-1995 «δεν ήταν επαρκώς στοιχειοθετημένες». Σύμφωνα με την εκτίμηση των δικαστών η πρόθεση των σερβικών δυνάμεων δεν ήταν να «αφανίσουν» τον κρατικό πληθυσμό στα διεκδικούμενα εδάφη, αλλά να τους «αναγκάσουν διά της βίας να μετακινηθούν».

Αντίστοιχη ήταν και η αιτιολόγηση της απόφασης για τις αιτιάσεις της Σερβίας κατά της Κροατίας ως προς τη διάπραξη γενοκτονίας από τη δεύτερη εις βάρος Σέρβων το 1995. Ας σημειωθεί ότι και η Σερβία το 2010 προσέφυγε στο Δικαστήριο της Χάγης κατά της Κροατίας για την αναγνώριση γενοκτονίας εις βάρος του πληθυσμού της και την επιδίκαση αντίστοιχων αποζημιώσεων.

Το κλείσιμο ενός μεγάλου ιστορικού κύκλου

Η σημερινή απόφαση της Χάγης σηματοδοτεί το τέλος μιας μακροχρόνιας δικαστικής διαμάχης μεταξύ Κροατίας και Σερβίας, κατά την οποία η μία κατηγορούσε την άλλη για εγκλήματα πολέμου και τέλεση γενοκτονίας στον μεταξύ τους εμφύλιο μετά την κατάρρευση της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πάνω από 13.500 Κροάτες έχασαν τη ζωή, ενώ δεκάδες χιλιάδες αναγκάστηκαν να εκτοπιστούν. Η σερβική πλευρά θρήνησε επίσης πάνω από 6.500 θύματα, ιδίως κατά την τελική φάση του πολέμου και ειδικότερα κατά την κροατική «Επιχείρηση Καταιγίδα», με την οποία επισφραγίσθηκε και το τέλος της εμφύλιας διαμάχης.

Σύμφωνα με τον σέρβο υπ. Εξωτερικών Ίβιτσα Ντάτσιτς, η σημερινή απόφαση αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά γεγονότα στην ιστορία των διμερών σχέσεων των δύο χωρών. «Ίσως αποτελέσει το έναυσμα για να αφήσουμε και οι δύο πίσω μας το παρελθόν και να στραφούμε στο μέλλον», ανέφερε σε σχετική δήλωσή του. Στο μεταξύ, τόσο η σερβική όσο και η κροατική πλευρά, ήδη πριν από την ανακοίνωση της απόφασης, είχαν προβεί σε δηλώσεις, σύμφωνα με τις οποίες θα αναγνώριζαν οποιαδήποτε απόφαση, κι αυτό σε μια περίοδο όπου οι σχέσεις τους παραμένουν τεταμένες. Εντούτοις παρά την απαλλαγή και των δύο χωρών από τις αιτιάσεις για γενοκτονία, το Δικαστήριο της Χάγης καλεί και τις δύο πλευρές να προσέλθουν στο τραπέζι του διαλόγου προκειμένου να αναγνωρίσουν οι ίδιες τις ευθύνες τους απέναντι σε θύματα του εμφυλίου πολέμου, καθώς επίσης «να συνεργαστούν με γνώμονα να αποκαταστήσουν τις απώλειες και να εμβαθύνουν την προώθηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή».

Δήμητρα Κυρανούδη (dpa, afp)