Αστικός τρόπος ζωής και στρες

Θόρυβος, κυκλοφορία, σκουπίδια, άνθρωποι βιαστικοί. Η ζωή στις μεγαλουπόλεις είναι άμεσα συνδεδεμένη με το άγχος. Πριν από 60 χρόνια ζούσε μόλις το ένα τρίτο του πληθυσμού στις πόλεις. Σήμερα περισσότεροι από το 50%. Μέχρι το 2050 υπολογίζουν οι ειδικοί ότι θα αυξηθεί το ποσοστό στο 70%.

Το 2003 βρετανοί ψυχίατροι δημοσίευσαν μια έρευνα για την ψυχική κατάσταση των κατοίκων της συνοικίας Κάμπεργουελ του Λονδίνου. Η συγκεκριμένη περιοχή γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση από τα μέσα της δεκαετίας του ’60 και μετά. Μεταξύ του 1965 και του 1997 σχεδόν διπλασιάστηκε ο αριθμός των ασθενών με σχιζοφρένεια, χωρίς ωστόσο να αυξηθεί σημαντικά ο πληθυσμός. Στη Γερμανία από το 2000 μέχρι το 2010 ο αριθμός των ημερών ασθενείας των εργαζομένων λόγω ψυχολογικών προβλημάτων διπλασιάστηκε επίσης. Σύμφωνα με τελευταίες εκτιμήσεις, το 40% των απουσιών από την εργασία στη Β. Αμερική σχετίζεται με την κατάθλιψη.

Ο διευθυντής του Κεντρικού Ινστιτούτου για την Ψυχική Υγεία στο Μάνχαϊμ της Γερμανίας, Αντρέας Μάιερ-Λίντενμπεργκ, σύγκρινε με την ομάδα του την αντίδραση του εγκεφάλου ανθρώπων που μεγάλωσαν σε πόλεις με αυτήν των ανθρώπων που μετακόμισαν στις πόλεις ως ενήλικες. Υπό συνθήκες στρες λοιπόν, το τμήμα του εγκεφάλου που αντιδρά όταν αντιλαμβανόμαστε κάτι ως απειλή και μπορεί μάλιστα να προκαλέσει βίαιες αντιδράσεις, παρουσίαζε έντονη δραστηριότητα στους ανθρώπους που μεγάλωσαν στην πόλη. Επιπλέον η δραστηριότητα του εγκεφάλου των συγκεκριμένων ατόμων παρουσίασε κοινά σημεία με αυτή των ανθρώπων, που είναι επιρρεπείς στη σχιζοφρένεια.

Σχεδιάζοντας την ιδανική πόλη

Μέχρι σήμερα δεν υπάρχει σχέδιο για την ιδανική πόλη, η οποία θα λαμβάνει υπόψη και την ψυχική ισορροπία των κατοίκων της. Ο Μάιερ-Λίντενμπεργκ, σε συνεργασία με γεωγράφους του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης και φυσικούς του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Καρλσρούης, ανέπτυξε μια κινητή συσκευή, με την οποία μπορούν να εντοπιστούν τα άτομα που συμμετέχουν στο πείραμα σε διάφορα σημεία της πόλης και να υποβληθούν επί τόπου σε μια σειρά από ψυχολογικά τεστ. Στόχος είναι να αποτυπωθούν οι εικόνες που λαμβάνει ο εγκέφαλος στην καθημερινότητα της πόλης και να απαντηθούν ερωτήσεις όπως: Τα στενά διαμερίσματα προκαλούν στρες ή μόνο οι στενοί δρόμοι; Λειτουργεί καθησυχαστικά η ύπαρξη ενός δέντρου στο οπτικό μας πεδίο ή αρκεί η ύπαρξη ενός πάρκου στη γειτονιά;

Ο Ρίτσαρντ Μπέρντετ διδάσκει αστικό σχεδιασμό στο London School of Economics και πιστεύει ότι τέτοιου είδους έρευνες πρόκειται να βοηθήσουν σημαντικά το έργο των αρχιτεκτόνων και πολεοδόμων: «Μελλοντικά οι πολεοδόμοι θα πρέπει οπωσδήποτε να λαμβάνουν υπόψη τους την ισορροπία μεταξύ της ανάγκης οργάνωσης πολλών ανθρώπων σε μικρό χώρο και της ανάγκης ύπαρξης ανοιχτών χώρων. Οι αρχιτέκτονες δίνουν βαρύτητα στις αναλογίες και οι πολεοδόμοι στην αποτελεσματικότητα των δημόσιων συγκοινωνιών. Συχνά όμως δεν έχουμε ιδέα τι κάνει αυτό στους ανθρώπους.»

Lydia Heller / Αλεξάνδρα Κοσμά

Υπεύθ. σύνταξης: Μαρία Ρηγούτσου